“‘Maitatu zure burua’ leloa sistemaren tranpa da”

  • “Hizketaldi potoloa: lodientzat, lodifobiaren kontra eta lodien alde” zioen kartelak erakarrita bete da Zumaiako Torreberri gaztetxea gabonak igaro osteko bigarren ostiralean. Ez da ohikoa izaten entzuleak hain modu zuzenean sailkatzea, ezta loditasunaz halako erraztasunarekin hitz egiten duen hizlaria topatzea ere. Mijo Lizarzaburu da bera, eta herriz herri dabil loditasunaren auzia politikoa dela azaltzen. Hitzaldiaz gozatzea litzake egokiena, baina besterik ezean hona zertzelada bat.

Argazkia: Dani Blanco
Argazkia: Dani Blanco
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Zertxobait entzuten bada ere, oraindik badirudi ez dela gizartean errotu, baina zuk argi diozu: “Loditasuna politikoa da”. Zergatik?
Ezkerreko matxismoa indartzen ari den garaiotan, badirudi politikoa den bakarra kapitalismoa dela, eta beste borroka guztiak, antiarrazismoa eta feminismoa kasu, kapitalismoarekiko azpiratuta agertzen dira. Azpiratze horrek lortzen duen gauza bakarra da langile klasearen homogenizazioa indartzea. Homogenizazio hori apurtu behar da, ez badugu nahi ezkerreko mugimenduen kontrola ezkerreko gizon zurien esku geratzea. Beraz, bai, gizentasuna politikoa da. Gizartearen gehiengoaren ikuskerak ezartzen du zein den gorputz zuzena edo normala, patriarkatuaren, kapitalismoaren eta arrazakeriaren mesedetan: gorputzak, beste gauza askoren artean, heterosexuala eta zuria izan behar du, baita argala, ederra eta funtzionala ere. Hor sartzen da lodi-aktibismoa; gorputz horien normaltasuna apurtuz, gure gorputzetatik identitate antipatriarkal eta antikapitalista  eratzeko, gorputz gaixo, itsusi eta ez produktibotik. Magda Piñeirok tripartito gordofóbico deitu dion osasun, moral eta estetika lodifoboa borrokatuz.

Norbere burua maitatu behar dela dioten mezuak etengabe iristen zaizkigun honetan, aipatu duzu ia ezinezkoa dela gizena izan ezkero. Non egiten dute talka bi ideiek?
XXI. mendean gaude, mugikorraren eta irudiaren garaian; selfiaren inperioan. Testuinguru horretan gorputz lodia gorputz okerra da: argaltasun proiektuan porrot egin duen gorputza da. Hau da, “maitatu zure burua” konponbide gisa erakustea sistemaren tranpa da. Nola maitatuko duzu zure burua eremu mediko, familiar, sexu-afektibo osoak esaten badizu zure gorputza okerra dela? Norbere burua maitatzea garrantzitsua da, dudarik gabe, baina lodientzat derrigorrezkoa da gure gorputza okerra dela dioen mezu hori modu kolektibo eta antolatuan borrokatu eta aldatzea. Sistemari ezin dio norberak bakarrik aurre egin. Ez duzu zoriontasuna lortuko Be yourself, be happy katilu bat erosiz, antsiolitikoak hartuz eta lanean jarraituz.

Gorputz idealaren bila, dieta amaigabeen amets gaiztoetan bizi ohi dira emakume asko, “ni ez naiz hau, eta X kilo gutxiago ditudanean izango naiz” ideian sakonduta. Zer dago halakoen atzean?
“Argalatasunak zoriontasuna dakar”. Hori bezalako promesa jasanezinak garatu ditu sistemak. Mirarien pareko dietak (galdu 20 kilo 5 minututan), Euskal Herritik oso urruti ekoizten diren janariak hemengoak baino osasuntsuagoak direla sinestaraztea, ingelesez agertzen zaizkigun kirolak (Crossfit, body-building, fitness cardio). Lodioi disforia antzeko bat sortzen digute: gure buruan atzerritar sentitzen gara eta joera dugu gorputz lodiarekin identifikatu beharrean, gure burua etorkizuneko gorputz argal idealarekin lotzeko. Etorkizun argalaren ideia horrek gure orainaldi osoa determinatzen du. Orain kirola egin eta garbi jaten badut, pozik nago etorkizuneko niaren bidean ondo noalako, kontrako bidea hartuz gero, ordea, errua sentituko dut. Etorkizuneko perfekzio hori, noski, ez da eskuragarria, baina bizi osoa emango dugu hori eskuratu nahian. Zergatik? Kontua ez delako argaltasuna, gure gorputzen gaineko kontrol soziala baizik. Merkantzia ez da argaltasuna, hori bigarren mailan geratzen da. Sortzen ari direna da emakumeak menperatzeko borondatea.

Heteropatriarkatuak emakumeen gorputzen gaineko kontrola ezarria du, eta sistema kapitalistak ere jakin du lekua egiten lodien artean: XXL emakumeak “normaltasunez” erakutsiz hedabideetan, publizitatean, besteak beste.
Kontua da kapitalismoak geroz eta gaitasun handiagoa duela produktu zehatzak sortzeko, eta azken urteetan aukera bat ikusi dute gorputz lodietan. Halaber, merkatu horretan sartzen direnak gutxiengoa izango dira. Gutxiengo hori “lodi ona” alorrean sartuko da, eta emakume argal batek baino hobeto bete beharko ditu feminitatearen mandatuak: makillajea, depilazioa, arropa liraina, hau da, curvy-ak izango dira, ez masa amorfoak besteok bezala. Horren bidez bereizketa egiten da loditasun moten artean: lodi onak vs lodi txarrak. Onak dira kapitalismoaren beharrak asetzen jarraituko dutenak. Ez dute araua apurtuko, zabaldu baizik. Norma zabaltzeak nolabaiteko pribilegio indibiduala ematen die lodiei, sistemaren parte sentiarazten baititu. “Zu salbatu zaitezke lodia izan arren” da promesa berria. Baina helburua ezin da izan talde hegemonikoaren parte izatea, hegemonia bera sortzen duen araua apurtzea baizik.

“Lodi-aktibismoa” aldarrikatu duzu egoera iraultzeko: historikoki irainak izan diren esanak birjabetu eta gizen bezala identifikatu. Boteretze berri baten aurrean gaude?
Niri beldurra ematen dit hori esateak. Esango nuke desboteretze garaietan gaudela. Hau da, lodifobiak indarra du: eraso zuzenek, osasun arloko, lan eremuko, nahiz maila sexu-afektiboko bazterketak, ikusezintasun kulturalak eta autozaintzaren agindua ez betetzeagatik epai moralek indarrean jarraitzen dute eta uste dut gehiago izango direla denborarekin.

Adibide gisa pandemiaren garaia jarriko nuke: guztiok etxean konfinatuta egon ginenean jendea kezkatuago zegoen ez gizentzeaz, eskubideetan eta osasungintzan egin dituzten murrizketez baino. Hau da, sistemak askotariko mekanismoak aktibatzen ditu lodifobia garai guztietara moldatzeko. Gero eta gehiago indartuko da.

 Horren aurrean beharrezkoa da lodi-aktibismo indartsu, kolektibo eta antolatua. Lodi-aktibismoa boteretzea da, baino erresistentzia moduan ulertuta. Hau da, lodifobiarik ez balego, ez litzake lodi-aktibismorik izango. Lodi-aktibismoa leku askotan kokatu daiteke, baina nik transfeminismo antikapitalistarekin batera ulertzen dut, ertzeko gorputzen politikak modu bateratuan antolatzea beharrezkoa delako heteropatriarkatu arrazista kapitalista lodifoboari aurre egin nahi badiogu.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Gorputza
“Menopausia patologizatu beharrean, etapa baten parte gisa bizi behar dugu”

Sexologian eta zoru pelbikoan aditua den Juncal Alzugaray Zurimendi fisioak zenbait gako eman ditu klimaterioa eta menopausia hobeto ulertzeko.


Gorputz hotsak
“Bidea moztu da eta hutsune batean gaude”

Igeriketa, patinetean ibiltzea eta irakurtzea gustuko ditu Leire Manzanares Etxeberriak (Donostia, 2005). Garapenaren nahasmendua dauka eta Zereginak Ikasteko Gelan (ZIG) dago. Gurasoekin batera informazioa bilatzen aritu da ikasten jarraitzeko aukerak aztertzeko, baina oztopoz... [+]


2024-11-05 | Estitxu Eizagirre
Garbiñe Larrea "Kosmetikoak sendabelarrekin" liburuaren egilea:
“Kosmetiko industrialak gure sistema hormonala hackeatzen ari dira eta horren aurrean baliabideak eman nahi izan ditut”

Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua aurkeztu du azaroaren 7an Donostian. Azala, ilea eta gorputzeko hainbat atal garbitzeko eta zaintzeko behar ditugun produktuak guk geuk egiteko argibide eta informazio osoa ematen du liburuak. Auzi hau ez da azalekoa,... [+]


Gorputz hotsak
“Harrotasunaren eta lotsaren arteko gatazkan bizi naiz”

Artea eta zientzia elkarrengandik oso urrun egon daitezkeela dirudien arren, biak gustuko ditu Maider Mimi (Maider Triviño) zientzialari eta artistak (Aretxabaleta, Gipuzkoa, 1997). Ikerkuntzan, antzerkian, musikan, bakarrizketetan, poesian eta beste gauza askotan dabil... [+]


Gorputz hotsak
“Batzuetan beldurra ematen du zer datorren galdetzeak”

Xumea, alaia eta energia handikoa da Olga Garate (Iruñea, 1964). Bizikletan ibiltzea dauka pasio eta familia da bere lehentasuna. Erizain laguntzailea da, eta lana “izugarri” gustuko duen arren, behin betiko lanerako ezintasuna eman diote, minbizi kronikoa... [+]


Gorputz hotsak
“Lehen, itsuak etxean gorderik zituzten”

Sortzez Hazparnekoak (Lapurdi) ez badira ere, berrogei urte baino gehiago daramatzate Étienne Arburua haltsuarrak eta Cathy Arrotcarena hoztarrak Hazparnen bizitzen, eta urteak dira elkar ezagutzen dutela. Itsuak dira biak, eta larunbatero Angelura (Lapurdi) joaten dira... [+]


Gorputz hotsak
“Oso arriskutsua da pentsatzea edonork irakatsi dezakeela zeinu hizkuntza”

Sarean lan egiteko elkar entzutea eta errespetatzea “nahitaezkoa” da Aitor Bedialaunetarentzat (Ondarroa, Bizkaia, 1991). Euskal Gorrak, Pertsona Gorren Elkarteen Euskal Federazioko presidentea zeinu hizkuntzaren kalitatea zaintzearen garrantziaz mintzatu da. Salatu... [+]


Gorputz hotsak
“Desgaituontzat oso gertu eta oso urrun dago itsasoa”

Sentsibilizazio saioen, hitzaldien eta sare sozialen bidez aktibismo antikapazitista egiten du Juncal Cepedak (Irun, Gipuzkoa, 1986). Txikitan ez du erreferente desgaiturik izan, eta besteei laguntzeko eta erreferenteak sortzeko egiten du dibulgazioa. Sare sozialen bidez,... [+]


Tanpoiek metalak dituztela frogatu dute; tartean, beruna eta artsenikoa

Lehen aldiz, ikerketa bat egin dute tanpoiek metalak ote dituzten ikusteko. Izan ere, metal batzuk toxikoak dira, baina AEBetako, Europako eta Erresuma Batuko legediek ez dute horri buruzko araudirik.


Gorputz hotsak
“Dragon Boat-arekin gorputzarengan geneukan konfiantza berreskuratzen dugu”

Kirol ugari egin ditu Mercedes Ortega Barrenak (Bilbo, 1967); hala nola atletismoa, paddel surfa eta orain arrauna. Hondarribiko HS2 Surf Center eskolako Dragon Boat taldeko kidea da. Batik bat minbizia duten edo izan duten emakumez osaturiko taldea da. Barrenak nabarmendu du... [+]


Gorputz hotsak
“Erotikan ere, ez dugu lortzen produkziotik ateratzea”

Desiraren, genero identitatearen eta erotikaren ikuspegia zabaltzeaz mintzatu da Igor Nabarro sexologoa. Nerabezaroan muineko lesio bat izan zuen, eta hori dela-eta zalantzan jarri zituen maskulinitatea eta sexualitatea. Salatu du istripuaren ostean ez zuela inongo heziketa... [+]


Gorputz hotsak
“Baimenik eskatu gabe interbentzio kirurgiko ugari egin zizkidaten”

Aktibista intersexa* eta DJa da Marikarmen Free (Baena, Espainia,1984). 2003. urtean sistema psikiatrikoaren kontrako borrokan hasi zen, eta gaur egun bide beretik doa Insania kolektibokoekin. Martxoan, Iruñeko Katakraken egindako “Zapalkuntza psikiatrikoa eta... [+]


Gorputz hotsak
“Fibromialgiaren okerrena da ingurukoek ez sinistea”

Batzuentzat ikusezina eta sinesgaitza bada ere, fibromialgia existitzen da, eta berrehun sintoma baino gehiago daude gaitzari lotuta. Horietako batzuk jasaten ditu Edurne Iribarrenek (Otsagabia, Nafarroa, 1954) eta nabarmendu du eragin “handia” dutela egunerokoan:... [+]


2024-05-29 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Habia

Etxean sartuta dago gurekin sentituko dugun txoko bat, gauaren nekean besarkatzen gaituen gune bat, negarra askatzeko espazio sentituko dugun hori, goxotasunarekin konektatuko gaituen etxekoitasuna, bakardadean konpainia egingo gaituena. Mugimenduan diren bizitza askok ez dute... [+]


Gorputz hotsak
“Herrietan lumek lekua daukate, edo behintzat, nire gorputzak kabitzea lortu du”

Joten erritmora harro erakusten du luma Itxi Guerra aktibista antikapazitistak (Madril, 1998). Gorputz desgaituek bizi dituzten biolentziak balioztatzeko eta sistemari aurre egiteko saretzearen garrantziaz mintzatu da. Gorputzaren bizigarritasuna aldarrikatu du:... [+]


Eguneraketa berriak daude