Zorigaiztoko ‘Dublindarrak’
Dublin (Irlanda), 1904. James Joyce (1882-1941) idazlea kontakizun bilduma bat idazten hasi zen, gerora Dubliners (Dublindarrak) izenburua izango zuena. Hiru bat urtetan osatu zuen liburua, baina ez zuen berehala argitaratzea lortu. Seigneur edo jaunaren esku dago oraindik.
Guztira, 15 editoreri bidali zien orijinala. Egia da guztiek ez ziotela ezezkoa eman; 1910ean Maunsel & Roberts editoreek mila kopia inprimatu zituzten, baina testuari buruzko desadostasunak medio, argitaratzaileek akordioa hautsi zuten eta ale guztiak erre. Gainera, James Joycek inprentako gastuak ordaindu behar izan zituen; inprentan erabili zituzten xafla originalak behintzat beretzat gorde ahal izan zituen eta beste editore batek erabiltzeko eskubidea ere lortu zuen. Baina, abantaila hori ez zen nahiko izan eta beste lau urte eman zituen idazleak, editorez editore.
Azkenean, liburua idazten hasi eta 10 urtera, 1914ko ekainean, Grant Richards argitaletxeak merkaturatu zuen kontakizun laburren bilduma. Lau urte lehenago etxe berak interesa adierazi zion egileari, baina ez zuten adostasunik lortu. 1914an Joycek hainbat baldintzatan amore eman behar izan zuen: saldutako lehen 500 kopiengatik egileak ez zuen sosik jasoko eta, gainera, 120 kopia berak erosi behar zituen. Baina, azkenean, Dublindarrak lanaren 1.250 ale merkatuan zeuden.
Irlandar klase ertainaren deskribapen naturalista hura ez zen, ordea, berehala klasiko bihurtu. Hil horretan bertan, ekainaren 28an Frantzisko Josef I.a Austriakoa hil zuten Sarajevon eta Lehen Mundu Gerra piztu zen, eta hori ez zen lagungarri izan salmentan. Lehen urtean 379 kopia saldu zituen; ez dakigu egileak kontratuz ordaindu beharreko 120 aleak kopuru horren barruan dauden edo, horiek gehituta, guztira 499 saltzea lortu zuten, baina kontua da ez zela 500 alera iritsi eta, beraz, Joycek ez zuela ezertxo ere jaso. Eta ordurako 1.120 ale bere poltsikotik ordainduta zeuzkan.
1915. urtea oraindik eta txarragoa izan zen: 33 ale besterik ez ziren saldu eta, gainera, 499 kopia betirako galdu ziren. Irlandatik irten eta New Yorkera zihoan SS Arabic ontzian liburuaren ia 500 ale zeramatzaten, ozeanoaren beste aldean arrakasta handiagoa izango zuelakoan. U-24 alemaniar itsaspeko batek ontzia torpedoz eraso eta hondoratu zuen irlandar kostaldetik 80 bat kilometrora. Eta liburu haiek guztiak hondoan geratu ziren betiko.
Gaur egun, Dublindarrak klasikoaren milaka kopia saltzen dira dozenaka hizkuntzatan, eta zorigaiztoko lehen edizio hartako ale urriak 150.000 euroko preziora iritsi izan dira enkanteetan.
Helduentzako zazpigarren lana argitaratu berri du Uxue Alberdik, hirugarrena ipuingintzan: Hetero (Susa, 2024). Zortzi narrazio bildu ditu liburuan, eta denen abiapuntua izan da memorian geratu eta “noizbait ere honi buruz idatzi behar dut” pentsarazi dion paisaia,... [+]
Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]
Esloveniako eskoletan izan duen arrakastari tiraka, Alberdania argitaletxeak Euskal Herriko ikastetxeetara ekarri du Joko Ona Denontzat irakurketa-lehiaketa: DBHko ikasleek “kalitate handiko liburuak” irakurriko dituzte taldeka, eta avatarra aukeratuta, horiei... [+]
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
(Itzulpena: Fernando Rey)
Txalaparta, 2024
------------------------------------------------
Barrengaizto izenburua aukeratu du Fernando Reyk Beatrice Salvioni-ren La malnata itzultzeko. Reyk dio idazlearen ahotsa izaten ahalegindu dela,... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Annie Ernaux (Lillebonne, Normandia, 1940) idazleak bere poetikaz eta horren funtzioaz egindako hausnarketak jasotzen dituen elkarrizketa-liburua euskarara ekarri du Leire Lakasta Mugetak (Iruñea, 2002): Idazketa labana bat da (Katakrak, 2024). Idazketaz, hautu estetiko... [+]
Nekeaz idaztera nindoan zutabe bat, baina erridikulua iruditu zait 19 urterekin lur jotaren planta egitea: amore emanda, nekatuta, etsituta, mundu honek ukatu banindu bezala. Are erridikuluagoa iruditu zait gelditzen zaizkigun ogi apur txikiekin erantzukizun ezaz amestea, azken... [+]
PELLOKERIAK
Ruben Ruiz
Ilustrazioak: Joseba Beramendi, Exprai.
Elkar, 2022
-----------------------------------------------
Ruben Ruizek kontakizun laburrez osaturiko obra berri bat eskaini digu. Ez dira mikroipuinak, kontakizunek, modu independentean irakur badaitezke... [+]
Goiburu baten bidez ezagutu nuen Juana Dolores; zera zioen: iraultzaileagoa zela ondo idaztea, katalanez idaztea baino. Flipatu egin nuela aitortu diot, eta berak esan dit bizitzako lehen elkarrizketa zuela hura. Lau urte geroago, berritasunaren olatua surfeatu du, eta... [+]
Susa argitaletxearekin kaleratu du Goikoetxeak liburu berria: Politeismo bastarta. Nobela gisa kalifikatu arren, kronika gozo eta bizia da, irakurlea Goikoetxearen pentsamenduetan barneratuko duena. Donostiako San Jeronimo kaleko sotoan egin du aurkezpena, hamarnaka lagunen... [+]
Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira haurrentzako liburua modu berezian aurkeztu du ARGIAk, Donostian. Haur eta guraso ugari bildu ziren Gorka Bereziartua eta Adur Larrearen ipuinaren bueltan, eta festarako, dantzarako, ipuinak kontatzeko eta maskarak marrazteko tartea... [+]
.jpeg)
Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]
Memet
Noemie Marsily eta Isabella Cieli
A fin de centos, 2022
--------------------------------------------------
Kolore gorriko kanpineko kremailera ireki eta atetxotik begira gaude Lucyrekin batera. Portada honekin hartzen du irakurlea Memet komikiak. Hitz gutxiko... [+]
Batxilergoan tutore izan nuenetik ia 10 urte pasa direla elkartu naiz Uxue Juarezekin Ur Mara museoko Toureau etxolan (Alkiza), pagoez eta Koldobika Jauregiren eskulturez inguraturik. Autoritate segitzen du izaten niretzat Uxuek, baina beste zentzu batean orain. Aurpegian... [+]
Bankan bizi den Literatura irakasle, ikerlari eta idazlea da. Irailaren hondarrean Itsasun egin zen Irailekoak poesia jaialdiaren baitan Ipar Euskal Herriko Poesiaz eman zuen hitzaldia. Besteak beste, bertan errandakoak hona ekarri nahian hasi gara harekin solasean.