Hunkiturik ikusi genituen azaro erdialdean Saharako lurraldeetatik zetozkigun berriak. Marokok eraso militarrarekin erantzun zion autodeterminaziorako erreferendum eskubidea bistaratzeko saharar talde batek aurrera zeraman ekimen baketsuari. Gertaera hauen aurrean Euskal Herriko hamaika txokotatik heldu ziren Sahararen aldeko aldarriak. Azpimarratu beharrekoa da babes hau ez dela berria; azken lau hamarkadetan askotarikoak izan dira herri honen defentsan antolatutako jarduerak: elikagai, sendagai eta bestelako funtsezko materiala eroateko karabana solidarioak, diru-bilketarako kirol eta kultur ekintzak... 1976an Espainiako soldaduek Mendebaldeko Sahara uztearekin batera alboratu zen deskolonizazio prozesurako Espainiak zuen ardura ere. Ordutik 1991ra arte iraun zuen Maroko eta Fronte Polisarioaren arteko gerrak, eta orduan indartu zen Euskal Herrian herri honekiko elkartasuna. Garai hartan hasi ziren Nikaraguako iraultza sandinistaren aldeko ekimenak ere. Hain desberdinak izan ziren bi

prozesu hauen testuinguruan kokatzen da garapenerako euskal lankidetzaren sorrera. Herritik sortutako hainbat elkartasun mugimenduk, pixkanaka, maila desberdinetako erakunde publikoen babesa jaso zuen.

Geroztik, udaletan, foru aldundietan, Eusko Jaurlaritzan baita Nafarroako Gobernuan ere garapenerako lankidetza politika eraiki da, hots, plangintza estrategikoak zehaztu dira lehenetsitako sektore eta zonalde geografikoak zehaztuz, garapenerako lankidetza legeak onartu dira, eta Eusko Jaurlaritzaren kasuan Garapenerako Lankidetzaren Euskal Agentzia martxan jarri zen 2011n. Garapenerako euskal lankidetzaren sorreratik EAEn 17.000 proiektutik gora finantzatu dira administrazio nagusietatik. Denetarikoak izan dira proiektuen jomugak. 2019an esaterako, exekutatutako proiektuen ia %46 Latinoamerikako lurraldeetan garatu ziren, eta ia %20 Afrikan. Xehetasunez ikus daitezke Euskal Lankidetza Publikoaren Atarian 2014tik egundaino finantzatutako proiektuen ezaugarriak.

Aipagarria da gorabeheratsua izan dela lankidetzaren bilakaera. 2008ko krisi finantzarioaren eraginez, EAEn eta Nafarroan ez ezik, gainerako autonomia erkidegoetan ere itzeleko beherakada nozitu zuten politika honi eskainitzako funtsek, kasu batzuetan hutsean gelditzeraino. Kantitateaz gain, azken hamarkada hauetan bere eraginkortasunaren mugez ere aritu da hainbat; izan ere, mundu mailako datuei erreparatuz, bestelako fluxu finantzario eta ekonomikoek hegoaldeko lurraldeetan izan dezaketen eragina, askotan, garapenerako lankidetza fluxuena baino handiagoa izan baitaiteke. Are gehiago, etorkinek euren lurraldeetara bidalitako diru kopurua ere hainbatetan handiagoa izan da.

Hala ere, fluxu desberdinek izan dezaketen eragina zabala bezain konplexua da. Alde batetik, eta fiskalitate global baten faltan, garapenerako lankidetza mundu mailako birbanaketa tresna bakarrenetakoa dela esan daiteke. Eta bestetik, hegoaldeko hainbat herrialdetara kanpotik iristen diren lankidetza fluxuak, lurraldeko Barne Produktu Gordinaren (BPG) zati handia dira batzutan. Esaterako, Mundu Bankuko datuen arabera, Yemengo Errepublikan nazioartetik eratorritako laguntza fluxuek herrialdeko BPGaren %28 izan ziren 2018an, eta azken hamar  urteotan Afrika Erdiko Errepublikan lankidetza fluxuek ekarri dutena berriz, batez beste BPGaren %20 izan da.

Lankidetzarik onena behar ez dena omen da. Baina nazioarteko erakundeen eta zehazki Estatu espainiarraren ez ikusiaren aurrean, 40 urtetan deserrian bizi izan den saharar herriarentzat bizirauteko iturri izan da herrien babesa.