Krimea, 1787. Katalina II.a Errusiakoak (1729-1796) bisitaldi ofiziala egin zuen, Errusiak konkistatu berri zuen lurraldea nola zegoen ikusteko.  Tsarina gustura geratu omen zen ikusi zuenarekin; herriaren ongizatea bermatzen zuten politika egokiak ezartzen ari zen.

Baina errealitatea oso bestelakoa zen. Konkista zuzendu zuen militarrak, Ukrainako gobernadore Grigori Potemkinek (1739-1791) erreginari aurkeztu zizkion herri idilikoak faltsuak omen ziren. Kale batzuetako etxeak kartoizko fatxadez estali omen zituen, inguruko biztanleak dotore janztera behartu zituen eta populazioa mugiarazi zuen, herri biziagoak irudikatzeko. Desfileak eta su artifizialak ere antolatu omen zituen. Edo horixe zabaldu zuten behintzat Potemkinek gortean zituen arerioek. Ukrainako gobernadore izan eta Itsaso Beltzeko errusiar ontzidia antolatzeaz gain, Potemkin Katalina Handiaren maitalea ere bazen, eta primeran moldatzen zen gorteko trikimailuetan. Lagun nahiz etsai boteretsuak egiteko erraztasun handia eman zion horrek.

Orduz geroztik, “Potemkin herria” esamoldea  herri baten edo beste edozer gauzaren egoera tamalgarria estali nahian herri edo gauza hori oso ondo aurkezten denean erabiltzen da. Fikziozko Potemkin herria da, esaterako, Berlangaren Bienvenido Mr Marshall (1953) filmeko Villar del Río herria; Gaztelako herria Andaluziako topikoz betetako herriz mozorrotzen dute. Errealitatean, 1950eko hamarkadan Ipar Koreako zonalde desmilitarizatuan eraikitako Kijŏng-dong da gehien aipatzen den adibidea. Baina esamoldearen adiera zabalduz gero, Las Vegas, esaterako, beste adibide bat izan daiteke; hiria zeharkatzen duen erdiko etorbideko neoi eta distiratik aldenduz gero, hiriaren alde itsusi eta miserablea agerian geratzen da. Eta, hain urrutira joan gabe, turismoa erakartzearen izenean, ez ote dira ari hainbat herri eta hiri Potemkin herri bihurtzen?

Potemkinek Krimean egindakoa egia izan ala ez, haren izena betirako itxurakeriarekin lotuta geratuko zen… iraultzarengatik eta zinemarengatik ez balitz. Potemkin hil eta mende batera, 1898an, Errusiar Inperioko Armada korazatu bat eraikitzen hasi zen Itsaso Beltzeko ontzidiko parte izan zedin. Potemkin izena jarri zioten. 1905ean Potemkin korazatuko marinelak matxinatu egin ziren eta, gerora, 1917ko iraultzaren lehen pausotzat joko zuten ekintza hura. Eta 1925ean Sergei Eisenstein zuzendariak gertakaria jaso zuen zinemaren historiako film onenetarikoan: Potemkin korazatua. Eta horixe da, herri faltsuen gainetik, abizena entzun eta gehienei gogora etortzen zaiena.