Nola hasi zinen futbolean?
Kalean eta ikastolan beti futbolean aritzen nintzen. Gurasoen lagun batek esan zidan Barañaingo Lagunak Elkartean bazela neska talde bat, udalak sustatua, eta izena eman nuen. Areto-futbolean hasi nintzen atletismoarekin eta irristaketa artistikoarekin batera, baina ezin guztiak uztartu eta futbolean jarraitzea erabaki nuen.

Orduko eta egungo egoera oso desberdinak dira?
Oso neska talde gutxi zeuden orduan. Orain erabat aldatu da joera eta mutilen taldeak dituztenek neskenak ere ateratzen dituzte. Nik txikitan ez neukan erreferenterik. Futbolean emakumeen nire lehen irudi garrantzitsua 1999koa da, AEBek munduko txapelketa irabazi zutenekoa.

Zergatik hasi zaio ematen garrantzi handiagoa emakumeen futbolari?
Gure futbolak asko irabazi du telebista sartu denean eta estadioak ireki eta bete egin direnean. Aukera horiek ez badira ematen, gure futbola ez da ikusten. Azken Munduko Txapelketa telebistaz eman izana oso garrantzitsua izan da, adibidez. Aurten telebistarekin ika-mika izan dugun arren, azkenean hitzarmena sinatu dugu. Ikusiko dugu orain pandemiaren krisi honetatik nola ateratzen garen.

Zer gertatuko da hemendik aurrera?
Uste dut aprobetxatzeko moduko aukera bat izango dela. Normaltasunera itzultzen garenean seguruenera jende asko egongo da diruz larri eta gure partiden sarrerak merkeagoak direnez, horrek agian erraztu dezake familiak gurera gehiago gerturatzea. Hala ere, nire ustez, emakumezkoen futbola hobera doa eta hitzarmena lortzeko egin dugun borrokari eustea oso erabaki ona izan da.

Greba gogorra egin zenuten. Nola baloratzen duzue emaitza?
Ez zen erabaki erraza izan. Azken finean, grebara jotzen duzu oso aukera gutxi ikusten duzulako. Ikusi genuen momentua zela mahai gainean kolpe bat emateko eta indarra erakusteko eta hala egin genuen. Ikusgarritasun handia izan zuen eta oso indartsu atera ginen grebatik. Lortu genituen gure eskaerak, gutxi gorabehera. Minimoak behintzat lortu genituen: kontratu duinak lehenengo mailako jokalari guztientzat. Jokalariek ez badute hau lanbide bezala ikusten, talentua galtzen da. Orain jokalari gazteek ikusten dute bide profesional bat irekita dagoela eta ikasketekin bateragarria dena, gainera.

Zer da, zehazki, lortu duzuena?
Gutxieneko %75eko lanaldia denontzat. Orain arte librea zen eta baziren desberdintasun ikaragarriak. Batzuek astean hamabi orduko kontratua zuten bitartean, besteek lanaldi osoa zuten. Hortik aurrera, baja ordainduak izatea. Lesionatzen zarenean soldataren %100 lortzea, haurdunaldia babestea, lesio larri batengatik erretiratu behar izatekotan kalte-ordaina jasotzea, bullying-aren eta jazarpenaren aurkako protokoloak ezartzea. Urtebete baino gehiago eta greba bat kostatu zaigu %75eko lanaldiko 16.000 euroko eta lanaldi partzialeko 12.000 euroko soldata lortzea. Hitzarmena gure kontura lortu izanak, maskulinoaren beste laguntzarik gabe, asko ahaldundu gaitu.

Gainera argi genuen emakumezkoen futbolaren hitzarmena beste emakume batzuentzat lagungarria izango dela, eta ez kirolean bakarrik. Berdintasuneranzko lana dago atzetik. Emakumea edozein esparrutan gero eta normaltasun handiagoz hartua izatea guretzat oso garrantzitsua da.

Zer gelditu da tintontzian?
Nire ustez lanaldiarena ez da aski. Jaitsi genuen %75era akordioa lortzeko, baina jokalariak gara egunean 24 orduz eta lanaldi osoa merezi dugu. Hurrengo bi urteetan ezinbestekoa izango litzateke lanaldiaren % 100 lortzea.
Argi dugu belaunaldi bakoitzak hurrengo belaunaldiari bidea hobeto uzteko konpromisoa hartu duela. Kontua da eboluzionatzen jarraitzea, bidezkoa denaren alde borrokatzea eta hazten jarraitzea.

Amatasuna nola gelditzen da hitzarmen berrian?
Haurdun geratzen bazara kontratua automatikoki berritzen da urte batez eta baldintza berdinekin. Horrela saihesten da haurdunaldian kontraturik gabe gelditzea. Honetaz gain, aukera ematen dizu haurdunaldiaren ondoren fisikoki sasoia berreskuratzeko eta gero zu izango zara talde horrekin jarraitu edo beste batekin fitxatzea erabakiko duena.

Haurdunaldia, oro har, traba bezala ikusten da?
Ez dakit, baina egia da orain arte izan ditugun kontratuekin, egoera prekario horretan, ez dut uste inori burutik pasatzen ahal zaionik ama izan eta ume bat hazteko aukera. Gainera, gaur egun amatasuna 30 urtetik gora planteatzen da, erretiratzen zarenerako uzten da, beraz, jokalari gazteek ez dut uste hori dutenik buruan.

Zure planen artean ama izatea sartzen da?
Bai, sartzen da. Ikusi behar dut nola eta noiz, baina oso argi daukat ama izan nahi dudala.

Futbola matxista da?
Bai, baina gauzak aldatzen ari dira. Betidanik gizonezkoena izan den mundu batean sartzen zarenean horrelako jokaerak izatea ohikoa da. Ez da normala, baina bai ohikoa. Uste dut gero eta hobeto hartzen gaituztela emakume futbolariak, baina oraindik lan handia dago egiteko. Gelditzeko etorri gara eta ulertu behar dute futbola emakumeona ere badela.

Zergatik erretiratzen zara?
Energiarik ez zaidalako gelditzen. Futbolean eta bizitzan orokorrean, esparru guztietan, %100ean egon behar duzu eta nik uste dut heldu den urtean ez nintzatekeela horretarako gai izango. Horregatik pentsatu dut nahikoa dela eta beste batzuei lekua uztea.
Argi nuen ez nuela bukatu nahi futbola gorrotatzen eta horregatik uste dut momentu ona dela nire ibilbidea bukatzeko.
Ustekabea izan da jende askorentzat…

Hala da. Orokorrean esan didate taldekideek eta mundu guztiak ez zutela espero. Niretzat oso argi zegoen denboraldiaren hasieratik. Argi neukan hau azkena izango zela eta ideia horrekin atera naiz egunero zelaira jakinda azkeneko partidu eta entrenamenduak zirela eta gozatzera.

Zaila da eliteko kirolaria izatea?
Hasieran ez zaizu zaila egiten, baina urte asko direnean, ikusten duzu ezin duzula gauza asko egin. Doktoretza ikasketak utzi behar izan nituen, eta Decathlonen nuen lana ere bai, ez nintzelako iristen. Baina horretaz gain ezin zara buelta bat ematera joan eta berandu iritsi etxera hurrengo egunean entrenamendua duzulako, adibidez, edo oporretan zaudenean ari zara pentsatzen ez duzula gizendu behar. Ezin duzu patxanga bat jokatu zure lagunekin edo beste kirolik praktikatu lesioen beldurragatik. Ez dut gogoratzen noiz izan zen azken aldia eskiatzera joan nintzena. Gauza asko daude gero eta gogorragoak egiten zaizkizunak eta hor ere pista bat daukazu. Balantzan orekarik ez zegoela ikusten nuen.

Ekainaren bukaeran amaitzen da zure kontratua. Etorkizuna nola ikusten duzu?
Aukerak baditut: kimikaria naiz, baina bada denbora luzea laborategi bat ez dudala zapaltzen, komentarista gisa aritu nintzen oso gustura udan Gol TV telebistan, atezainentzako entrenatzaile kurtsoak egin ditut… patxadaz pentsatu behar dut dena. Hori bai, Athleticeko bazkidea naiz eta San Mameseko harmailetara joango naiz gozatzera.

Konfinamendua nola eraman duzu?
Uste nuena baino hobeto. Ez nago ohituta etxean egotera eta oso kalezalea naiz, baina antolatu naiz eta kurtso bat egin dut internetez, irakurri dut, taldekoekin entrenamenduak egin ditugu sarean eta arrabola erosi nuen bizikleta egiteko. Dena den, aurpegian haizea sentitzea garrantzitsua da kirolarientzat. Gainera talde kiroleko kirolaria izanda, bakarrik entrenatzea oso gogorra da.

Emakumeen liga amaitutzat eman dute eta gizonena, berriz, laster martxan. Zergatik desberdintasuna?
Hor dagoen gatazka da. Legearen arabera gure liga ez delako profesionala. Kirol legea 1990ekoa da, nahiko zaharra, eta futbolari dagokionez, zehazten du izaera profesionaleko kirol-lehiaketa bakarra lehen mailako gizonena dela. Horrek dakarren desabantaila argia da guretzat. Bada lege berri baterako zirriborroa eta espero dezagun laster onartua izatea.
Bestalde, egia da orain mutilekin esfortzu handia egin dela ligari berriz eusteko horrek mugiarazten duen diruagatik. Desberdintasuna itzela da, baina, hala ere, ez da ahaztu behar beste kirol askok ere futboletik datorren dirua hartzen dutela. Telebistako dirutik %0,5a emakumeen futbolerako eta beste kirol askotarako ematen da eta hori ere oso garrantzitsua da.

Zure ibilbidearen unerik onena eta txarrena?
Gustura nago egin dudanarekin eta asko gozatu dut, baina unerik onena, zalantzarik gabe, Athleticekin bigarren liga irabazi genuenekoa, 2016an. Hori ez dut sekula ahaztuko. Asko sufritzetik gentozen, urte askoan bigarren izatetik.Udaletxean eta Foru Aldundian izan genuen harrera, Bilbo osoa zuri-gorriz jantzita ikustea eta neska talde batek hori dena lortzea oso polita izan zen.
Txarrenak, aldiz, kopako finalak galdu ditugunean, gainera bat penaltietan eta beste bat luzapenean. Oso momentu gogorrak izan dira.

Zer da kiroltasuna?
Kirolak bizitzeko ematen dizkizun baloreak. Adibidez, talde kirol batean zaudenean taldean pentsatzea eta ez zure buruan soilik. Gauzak ez direla lortzen esfortzurik gabe egiaztatzea. Kirolarekin pertsona gisa hazi egiten zara. Nire kasuan adibidez, txikitan ez nintzen oso soziala. Askotan egoten nintzen bakarrik eta futbolari esker hasi nintzen aldatzen. Irakasleek esaten zidaten hobeto ikusten nindutela eta nota hobeak hasi nintzen ateratzen.Talde bateko kide sentitzen nintzen.

Zergatik futbolak pizten du hainbesteko pasio?
Edozein gauza gerta daitekeen kirol bat delako. Ez dute beti hoberenek irabazten eta horrek zalegoaren pasioa pizten du. Gainera oso kirol eskuragarria da, oso hurbilekoa, oso zabaldua. Adibidez, Formula 1eko kotxeak ez dira horren erraz eskuratzen eta horregatik ezin horrenbeste zabaldu, baina nork ez dio ostiko bat eman baloi bati, edo botila edo poto bati?

Herriaren opioa da futbola?
Jendeari on egiten badio, ondo dago. Egun hauetan askotan entzun dugu futbolik gabe bizi daitekeela, eta egia da, baina beste gauza asko gabe bezala. Ez dut ulertzen zergatik dagoen kontrako mugimendu horren handia futbolaren aurka. Ez dut uste hainbeste gauza txarrik ekartzen duenik. Oso eskuragarri den kirol bat da, jendeari gustatzen zaiona eta edonon jokatzen ahal dena. Profesional mailan mugitzen den dirutza agian izan daiteke gaizki ikusteko motibo bat, baina futbolean maila asko dago, futbola leku askotan dago eta gauza on asko egiten dira. Common Goal bezalako ekimenen bitartez egoera gogorretan dauden haurrei laguntzeko egiten dugun lana, adibidez, oso ondo dago. Batzuetan bakarrik gelditzen gara txarrenarekin, baina futbola hori baino askoz gehiago da.