40 urteko diktaduraren osteko 40 urteko demokrazia-aldia joan da. Batetik bestera igarotzeko Trantsizioa delakoa burutu zen. Unionistentzat loriatsua, separatistentzat zorigaiztokoa. Bizkitartean, EAJrentzat, unión eta separa artean, txit baliagarria. Demokrazia-aldian bipartidismoak berea egin du Espainian, baita Frantzian ere, eta orobat Europa osoan. Honezkero ez dago ezkerrik ez eskuinik. Neoliberalismoa eta populismoa gailendu dira.
XXI. mendeko demokraziaren –ereduaren– bitartez boterea hartzea kimera da; iraultzaile inozoen olgeta lastimagarria. Podemos alderdia horren lekuko. 2011ko maiatzean (M15) abiatu zen gizarte mugimenduaren zoriaz sortua; Ahal Dugu Euskal Herrian. Espainiako krisi sozialaren arrazoietako bat Trantsizio okerra izan zen Podemosen sortzaileentzat, egungo demokrazia 1978ko erregimenaren ondorio zuzena delako –izan zelako honezkero–. PSOEk eta PPk herriari demokrazia ebatsi omen zioten, euren bipartidismoak kasta edo elite menderatzailea bermatu zuen agintean. Hamar urte eskasen ondoren, hona ikaspena: politika posiblearen artea izaki, edozein dela alderdi baten norabidea, posibilismoak zuritzen du haren aldaketa. Falangisten urdina zuritzen ikusi genuen eta komunisten gorria zuritzen ikusi dugu.
Anartean, 40 urteko demokraziak ez du bigarren Trantsiziorako aukera ematen. Horixe da, bada, XXI. mendeko demokraziaren bertuteetako bat. Mendez mende erregimen politikoek sistemaren benedikazio santua ezarri nola, halaxe bermatzen dituzte demokrazia berriek egungo erregimenak.
Trantsizio garaian, sena eta logika naturalez, iraultzaile inozoek “40 urte eta gero, EAJ gutxiengoa izanen da”, zioten adorez. Hots: “Jeltzaleen seme-alabak ezkerreko abertzale iraultzaileak bilakatuko dira”. Bada, ez. 40 urte ondoren, jaiotzeko ziren haiek ez dira iraultzaile ez abertzale.
Podemosek ahal-men kamaleoikoa erakutsi du. Ahal dugu! Horra boterera iristeko hitz giltzarriak. Estatuan PSOErekin nola, “Euskadi”-n halatsu ere EAJrekin. España es diferente eta Euskadi bestelakoa. EAJren 40 urteetako hegemoniak gaineratiko espektro politikoen botoak bereganatzeko ahal-men itzela izan du. Iraganeko Comunión eta Aberri, Unión eta Separa dira egun: “Ez bele, ez zozo”.
Ezker abertzalearen EH Bildu bide beretik joan ahal da. Hegemonia xede, demokrazia helburu, hona beste hitz giltzarri batzuk: “Gizartea eraldatzeko politika egin beharrean, zure alderdia aldatzen ahal da jendarte osoaren mesederako”. Hori egiteko lengoaia eraldatzea funtsezkoa izaki. Sortu alderdiarena, kasu. Ezker abertzalearen indar faktikoa bere jerga aldatzen hasia da. 40 urtez “botere faktikoak” erabili ondoren, “estatu sakona” erabiltzen hasia da. Sistemaren eraldatzea: “Botere faktikoen menpe izatetik estatu sakonekoen menpe egotera doan aldia, dagoen aldea”.