Hala dio iragarkiak, baiki: “Egizu zugatik, egizu planetagatik”. Sikateak, uriolak, lubiziak, suteak... Milioika lagunek (7 milioik 2019ko lehen sei hilabeteetan) euren etxeak utzi behar izan dituzte hondamendien erruz. Apartheid klimatikoa da. Mendebaldeak txirotu dituen herrialdeetakoak dira, momentuz, desplazatu hauek, amortizatutako bizitzak, beraz. Baina, amortizatutako bizitzak geureak ere izango ditugu zuriok laster. Hondamendi ekologikoak ez baitaki koordenada geografikoez.
Hemen, itsasoak gora egiten badu, zenbat zentimetro izango diren eta zelan eragingo digun pentsatzen aritzen gara, norbaitek konponbideren bat emango digulako fedeaz. Trankil. Herritarrok errundundu gaituzte honezkero; orain, salbatzaile ager daitezke: gure otoitzei erantzuteko, kapitalismo berdea jaio da.
“Ez naiz Montessori, ez naiz Luther King, baina nik ere mundua alda dezaket”. Zelan? Konpainia elektrikoz aldaturik. Horren erraz. “Egizu zugatik, egizu planetagatik”.
Jan kinoa, super-elikagaia. Kinoaz elikatzen zirenek orain ezin badute ordaindu, prezioak hiru bider altxatu ditugulako, zer ardura du? Super cool da eta, txo, “porque tú lo vales”.
Burger Kingek Rebel hanburgesa sortu du, Amazonia suntsitu bitartean. Greenwashing modernoa: produktu “berdeak” kontsumitzea errebeldiari lotuta; ikus ez dezagun benetako errebeldia bakarra ez kontsumitzea dela. Etxean ikasi genuen ez dela gastatu behar, beharrezkoa ez bada. Etxeko ekonomiarekin lotutako jarraibidea da hori, baina askoz harago doana: alferrik gastatzeak edo alferrik galtzen uzteak immoraltasunetik asko dauka, horretara bultzatzen gaituen sistema kapitalistak bezala.
Kapitalak dena baliatzen du, baita herri mugimenduak ere. Baina borroka ekologista klase borroka izan da beti: ugazabek zikindu, langileok irentsi. Aurten 50 urte dira Erandion poliziak Josu Murueta eta Anton Fernández hil zituela. Bilbo Handian kutsaturik jaio ginen, aurpegia eta birikiak brillantina beltzez beteta eta isurien sirena hotsei adi. Ugazabei ez zien inporta gu hiltzea eta munduaren oraingo ugazabei ere ez. Eurek ez dute klima aldaketaren ondoriorik pairatuko, bizitzeko eskubidea erosteko beste diru daukate eta.
Premia larrietan kapitalismoak plusbalio iturria baino ez du ikusten. Horregatik ari dira enpresak euren errekonbertsioa bultzatzen, estatuek eta nazioarteko erakundeek marko egokia eman diezaieten aldarrika. Herenegun energiaren autoekoizpena zigortzeko eskatu eta eguzkiaren zerga asmatu zen bezala, orain, mundu mailako kapital handiaren estrategiari jarraiki, markoa aldatzeko exijitzen dute: marko fiskal onuragarria eta diru-laguntzak. Eta besteok paga dezagun, kontsumoari zergen bitartez, besteak beste.
Honen aurrean, New Green Deal omen da erantzun bakarra. Baina keynesianismo berdea praktikara eroaterakoan, eroanez gero, ahaztu alderdi sozial osoa. Estimulu publikoa ez da ongizate-estatura edo giza eskubideen babesera bideratuko, kapitalismoaren gaurko estrategian ez baitago horrelakorik.
Kapitalismoaren estrategian oligopolioak daude, multinazionalek eta aurretiaz prestatzeko gaitasun ekonomikoa izango duten enpresa handiek baino ez dutelako iraungo. Aberastasuna esku are gutxiagotan. Eta sozialki “ekofaxismorantz” jotzen duten jendarteak: erregimen autoritarioak, apartheid klimatikoan sakonduko dutenak.
Bien bitartean, Europako Legebiltzarrak klima larrialdia deklaratu berri du, IBEX35eko enpresek finantzatzen lagundu duten goi-bileraren atarian. Dena ordenan, beraz.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Bata bestea irentsiz gordetako azken galtzerdi parearen ondoren, ezin izan nuen kaxoia itxi. Horrela zegoen, gaizki itxita, bi astez jada, pijamena (pijamen tiraderan, oparitutako hiru izan ezik, ez dago pijamarik; “etxerako” kamiseta eta galtzaz beteta dago). Atera... [+]
Londrestik iritsi da ospe handiko arkitekto bat Galiziako herri txiki batera. David Chipperfield du izena, eraikinak mundu osotik zehar ditu, Berlin, Milan eta Shangaigo bulegoetatik lanean. Arkitektura elegantea, fina, Sir batek egindakoa. Istorioa Corrubedo herrixkan hasten... [+]
Tabernan zaude, barran, eskatu nahian. Mostradorean beste pertsona batzuk ere berdin. Laster izango da zure txanda, baina zuri tokatu arren, zerbitzariak ez dizu galdetu ea zer nahi duzun, salto egin dizu eta zure atzean etorri den gizona atenditu du. Ergel aurpegia geratu... [+]
Barruan dudan zera honi idatzi nahiko nioke. Pandemiatik ia bost urte beteko dira, eta garai hartan gazteak ginenak hasi gara, gazte izaten jarraitzen badugu ere, bestelako espazio batzuetan orbitatzen. Etxebizitza, bizi proiektua, amatasuna, lana, osasuna... elkarrizketetako... [+]
Gogoratzen al duzue? Legebiltzarreko %90ak onartu zuen Hezkuntza Akordioa duela bi mende –barkatu, bi urte–. Ezkerraren biltzarkideen erreakzioa euforiaren eta neurriko gogobetetasunaren artean mugitu zen. Onarturiko dokumentuaren arabera, zentro pribatuek diru... [+]
Egotea egitea da. Hala dio aurten Durangoko Azokak, eta egia da, azokaren beraren kasuan behintzat eta Euskal Herria aintzat hartuta. Dagoeneko 59. azoka da aurtengoa, eta urtero egote hutsak frogatzen du euskara, euskal kultura, euskal nazioa egiteko modua dela Durangoko... [+]
Bilbon bazterkeria arriskuan dauden kolektiboekin lanean aritu nintzen bost urtez, arrakala digitalaren inguruan, batez ere emakumeekin. Bidean, bortizkeria matxistekin eta beste arazo askorekin aurkitu nintzen. Oso modu organikoan, indarkeria matxista pairatzen zuten... [+]
Euskalgintzaren Kontseilua hizkuntza larrialdia bizi dugula ohartarazten ari da azken astetan. Urte dezente pasa dira euskararen biziberritze-prozesuaren egoera bidegurutzean, errotondan, inpasse egoeran eta antzeko hitzekin deskribatzen hasi zenetik, hizkuntza politikek... [+]
Azken 15 urteetan dugun Internetak hartu duen bilakaera ikusita, duen eredu teknologiko eta negozio ereduari lotuta, gizatasunaren alde txarrenak areagotzeko tresna dela pentsatu dezakegu. Ideia horrekin konforme ez dauden eragileak sortu dira mundu osoan zehar. Honako... [+]
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]
2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]
Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]
Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]
Esaten da Simone de Beauvoir-ek idatzi zuela zapaltzailea ez litzatekeela hain indartsua izango zapalduaren lerroetan konplizerik ez balu. Niri oso normala iruditzen zait... zer nahi duzue, ba? Zapalduta zaudenean, ulergarria ere bada zure kondizio hori hobetu nahi izatea, eta... [+]