Mendiko suak kaltegarri dira ala ez?
Urtero izaten ditugu deiak Euskal Herriko Laborantza Ganbaran mendiko suen inguruan: jendeak nahiko beldurtuta deitzen digu, galdetuz ea nola den posible mendiak sutan egotea, dena beltz uztea…”. Iker Elosegi EHLGko kideak azaldu digu atera berri duten Mendiko suak Ipar Euskal Herrian liburuxkaren atzean zenbait herritarren kezkak zeudela [hemen liburuxka osorik PDFan irakurgai]. Suteek ingurumenean eta bioaniztasunean duten eragina klima mediterraneoko inguruetan soilik zegoen ikertuta, eta laborantza ganbarakoek uste dute ondorioak gurean ez direla berak, klima erabat ezberdina delako.
Bioaniztasuna eta erosioa
Mendiko suek bertako bioaniztasuna kaltetzen eta lurraren erosioa eragiten dutela dira erreketen aurkakoen arrazoi nagusietakoak. Mediterraneoko basoetan gertatzen diren sute handiek hori erakutsi badute ere, gure mendietako suek ez dute eragin bera, liburuxkan azaltzen dutenez. “Mendiko suek, neguan egiten direnek, batzuetan urtero eta beste zenbaitetan 2-3 urtetik behin, erregai gutxi dute, azkar pasatzen dira eta ez dituzte tenperatura hain altuak hartzen”, dio elkarteko kideak.
Landarediaren zikloa moztea da mendiko suen helburua: erreketarik ez balego inguru horiek sasitu eta oihandu egingo lirateke eta belardi eta bazkalekuak galdu. “Bioaniztasuna ez da galtzen mendiko suekin. Gakoa da oihanean eta belardian bioaniztasuna ezberdina dela”. Erosioaren aldetik ere, azken bost edo sei mila urteetan egin diren erreketek erakusten dute, haien iritziz, mediterraneoko kliman ez bezala lurraren emankortasuna ez dela galdu gurean. “Ez dago benetako frogarik gure mendietako lurretan higadura gertatzen ari dela erakusten duenik”.
Mendiko suak, sistema oso baten parte
EHLGk gaiaren inguruan hausnarketa eta eztabaida bultzatu nahi izan ditu liburuxkarekin. “Mendiko suak onak dira” eta “mendiko suak txarrak dira” dikotomia sinplista horretatik atera eta egoera bere osotasunean, konplexutasunean eztabaidatu nahi dute. “Mendiko su horiek sistema eta kultura baten parte dira, mendia baliatzeko elementu bat gehiago: ganadua maneiatzea beste elementu bat den bezala”. Kontziente dira, dena den, ganadurik eramaten ez den lekuetan erreketen inguruko eztabaida eman beharra dela. “Zergatik ez utzi leku batzuk berriz oihantzen?”, galdetzen du.
Laborariek behar dituzten inguruetan, baina, suaren gaia ezin da administrazioaren esku utzi elkartearen ustez, gai horren erdigunean egon behar du laborariak. Abeltzaintza bizirik mantentzeko mendiko suen sistema beharrezkoa izanik, galdera, haien ustez, honakoa da: zenbat larre, zenbat laborari nahi ditugu?
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio... [+]