0,97 segundo
Gure etxe gaineko mendian baso zabalak ditu Aitzondo baserriak. Zuhaitzetan nabarmena du sail bat, batez ere orain udazken minean. Itsasotik enbata sartu eta mendian behera laino kiribil bihurriak jaisten direnean zuhaitz zorrotz horien muturrak lanbrodura artean ageri dira, hori. Ez da iritsi zaharra gure lurretara tuliperoa; Ameriketatik ekarri genuen, eta han Virginiako tuliperoa esaten diote, Liriodendron tulipifera.
Atentzioa ematen duen zuhaitza da tuliperoa. Hel diezaiogun izenari. Liriodendron generoarena grekotik hartutako bi hitzekin osatu zen: leirion (lirioa) eta dendron (zuhaitza). Lirioak ematen dituen zuhaitza. Espeziea zehazten duen abizenak, tulipiferak, bi hitz uztartzen ditu, Tulipa izena –idi-bihotzen generoa adierazten duena– eta -fer amaiera, “sortzen” edo “gainean duela” esan nahi duena. Izan ere, zuhaitz honen ezaugarri ikusgarriena zera da, lorea ugari samar ematea, formaz idi-bihotzen tankerakoa baina tamainaz dezente handiagoa. Izenak zein abizenak lorealdi deigarria aipatzen dute. Urteroko ikuskizuna badu ere motxa da, laburra. Hori baino gehiago da, ordea, tuliperoa.
Hostoak ere bereziak ditu, mutur-motz tankerakoak dira. Hosto jendeak gehienetan erdiko zainaren amaieran erpin gutxi-asko zorrotza izan ohi du. Tuliperoarenak ez, maketsa balu bezala bi erpin ditu zainaren alde banatara, eta sekula ikusi gabekoa baduzu, atentzioa emango dizu.
Zuhaitz handia da tuliperoa. Berezko bizilekuan, Ipar Amerikako ekialdean, 60 metro arte luza daiteke 3 metroko diametroa izan dezakeen enborraren gainean, eta bakerik badu, 500 urte inguru bizitzen da. Karelurrak ez ditu biziki maite; ura asko gustatzen zaio, baina lur astunak eta itoak ez; eguzkizale amorratua da, eta -30º C arteko izozteak eramateko gai da.
Amerikako Estatu Batuetan oso preziatua da bere zura. Iraupen luzekoa ez bada ere, erabilera ugari du: moldadura, altzari, ate, armairu, lekedatutako habe ijeztu, estalki, kontraxaflatu... Zur arina da 449 kg/m3. Diotenez, 0,97 segunduro tulipero zur metro kubo garbi bat sortzen da, izan ere hainbeste dago hango basoetan.
Gure lurralde hezeetan urteak dira berarekin saioak egiten ari direla. Zura bigunegia duela-eta ez da oso preziatua, baina egungo egoerara etorrita, ikuskizun da bere etorkizuna.
Basotik fundazioa aurkeztu du duela gutxi Gipuzkoako Foru Aldundiak, lurralde horretako baso pribatuen kudeaketa “aurreratua” egiteko asmoarekin. Baina Gipuzkoako lurrak industria-forestalistaren kolonia edo fabrika handi bihurtu nahi badira, horrek izen bat dauka:... [+]
Negu giroaren iritsierarekin, etxe askotan sutondoak piztuta daude dagoeneko. Baina, ba al dakigu sua elikatzeko egurra nondik eta nola ateratakoa den? Nafarroa Behereko Hergarai ibarrean badute basoak modu iraunkorrean ustiatuz egurra ateratzeko kooperatiba bat: Sugarai... [+]
Egungo basogintza ereduarekin eta kudeaketarekin kezkatuta, hainbat talde sortu dira azken urteotan Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban. Pasa den martxoan, talde horietako hamaikak batzea eta plataforma batean antolatzea erabaki dute. “Pinuaren gaixotasuna dela-eta, eukaliptoa... [+]
Irlandak hogei urtetan 440 milioi zuhaitz landatu nahi ditu klimaren kontrako borrokan, 2050erako "karbono neutral" izatera iristeko. Urtean 22 milioi zuhaitz landare berri, laurden bat hostozabalak eta beste hiru laurdenak koniferoak. Hori teorian. Praktikan, Sitkako... [+]
Phyllanthus rufuschaneyi zuhaixkak nikela pilatzeko gaitasuna du. Landarea nikelak kutsatutako lur sailetan landatuz gero, landareari izerdia atera eta bertatik nikel zitratoa eskuratzen dute. Horrela, kolpe bakarrean nikel garbia lortu eta kutsatutako lurrak garbitu daitezke.
Hondarribiko ikasleek ametza zuhaitzaren haziak ernaltzen lagundu eta ondoren Jaizkibelen landatu dituzte, bertako basoa pixkanaka berreskuratu dadin; mendiaren hiru dimentsioko maketa ikusgarria ere osatu dute; eta Jaizkibelen kokatutako hirigintza plan bat asmatu dute... [+]
Iaztik jasotako azken sagarrak jaten ari gara etxean, Malus domestica. Sasoi betean daudenak azaloreak dira, Brassica oleracea var. botrytis. Lizarra, Fraxinus excelsior, hortxe dago, kieto, segurtantzan; egun luzeagoen zain loratzeko.
Gure atari aurrean lizar dotore bat bizi... [+]
Larunbatean, martxoak 23, Basoen Munduko Eguna dela eta, aldarrikapen giroan ospatzeko kanpaina antolatu dute Galizian: bertako mendi eta ibarretan monolabore bilakatua diren eta azken aldian sekulako suteak eragin dituzten eukaliptoak erauziko dituzte egun eta ordu berean, baso... [+]
Arkumeak jaiotzeko sasoia geroxeago izan ohi da, baina han eta hemen dagoeneko ikusi dut bat edo beste. Axuria jaiotzen denean ardi amak miaztuz-miaztuz soina garbitzen dio; maitatzen duela esaten da. Kumeak, ordea, era guztietakoak etortzen dira, amak ere bai, denetakoak dira... [+]
Insignis pinuari eraso dioten onddoek hankaz gora jarri dute Bizkaiko eta Gipuzkoako basogintza. Azken ia mende batean gorabehera handirik gabe moldatu den basogintza osoa kolokan jarri dute onddo xixtrin batzuek. Xixtrin baino gehiago, ziztrin esan beharko dugu, izan ere, a zer... [+]
Dagoeneko badakigu Kalifornian jatorria duen Pinus radiata landaketa intentsiboek kolapsoa eragin dutela Bizkaiko paisaian. Aurreikuspenen arabera, bost urteren buruan pinu landaketa ia guztiak (70.000 ha baino gehiago Bizkaian) pinuen osasuna erabat kaltetzen duten honako hiru... [+]
2017ko aurrekontu parte-hartzaileetan herritar batek Sarrigurengo (Nafarroa) ubidearen alboko gune naturalean baso jangarria sortzea proposatu zuen. Momentu hartan proiektuen artean bozkatuena izan ez zenez, atzera bota zen proposamena. Baso jangarria sortzearen ideia hor geratu... [+]
Saran martxoaren 1etik 3ra burutzen ari dira Zuhaitz mugarroen 2 biltzarra. Elikagaien ekoizpenean soroetan zuhaitzak integratzearen abantailak lantzen dituen agroforesterian gero eta interes handiagoa pizten dute egurretarako bezala aziendak elikatzeko lepatu edo mugarrotutako... [+]