Duela hamar urte hasi ziren Tuterako Remigio Ostatuko kideak tomate “itsusiaren” lehiaketa antolatzen. “Gure inguruko baratzeetan izarra zen tomate mota hori desagertzen ari zela ikusi genuen, eta hori ekidin eta produktuari balioa eman nahi genion” azaldu du Luis Salcedo Irala ostatuko arduradun eta lehiaketaren antolatzaileak. Aurten, gainera, berrikuntzak egon dira tomate festan: lehiaketa izatetik Tuterako Tomate Itsusiaren I. Asteburua izatera pasatu da ekimena.

Itxurak ez omen du inporta… edo bai?

“Tuterako itsusia” bezala ezaguna, marmande barietateko antzinako tomatea da lehiaketako protagonista. 1980-90eko hamarkadetan, garraiorako gogorragoa zen tomatea nagusitu zen merkatuan, azal leun eta politekoa. “Garai hartan estetikak garrantzia handiagoa zuen zaporeak baino, eta hemen laborariak esaten hasi ziren: ‘tomate hau ez digute hartzen itsusia delako’”, kontatu du Salcedok. Horrela irabazi zuen “itsusi” ezizena Tuterako tomateak.

Lehiaketan, gainera, tomaterik onenari ez ezik itsusienari ere ematen diote saria. “Bi kategoria dauzkagu: lehenengoan tomate itsusiena bilatzen da, eta publikoa bera da epaimahaia. Bigarrenean, tomaterik onenarenean, epaimahai bereziak hartzen du parte”.

Tomate lehiaketatik tomate festara

Irailaren 1ean eta 2an herriko merkatuan izan zuten zer ikusi eta zer egina herritarrek: Helianto elkarteak haurrentzako tomate haziak ateratzen ikasteko tailerra antolatu zuen, NNPEK Nafarroako Nekazaritzako Produkzio Ekologikoaren Kontseiluak tomate ekologikoa eta konbentzionala alderatzeko dastaketa egin zuen, salmorejo eta olio ekologikoaren dastaketa izan zuten ondoren, baita tomate errezetak prestatzen ikasteko sukaldaritza tailerra ere, Basque Culinary Centerrek emana.

Zaporea ezin delako itxuratik neurtu, jarrai dezatela tuterarrek euren baratzeetan tomaterik itsusienak ereiten!