Hazien artxiboan 80 hazi edonorentzat eskuragarri
Nekazaritza iraunkorraz eta elikadura burujabetzaz hitz egitean, hazien gaiarekin egiten dugu topo aurrez aurre. Tokiko barietateen erabilpena, kontserbazioa, berreskuratzea, eta zabaltzea geroz eta garrantzi handiagoa hartzen ari dira. Haziera proiektuarekin Donostiako Cristina Enea Fundazioan hazi barietate ezberdinen artxiboa abiatu zuten 2013an, eta gaur egun 80 hazi dituzte edonorentzat eskuragarri.
Haziak hartu eta eman
Hazieraren helburu nagusia ez da hazi barietate zaharrak berreskuratzea, Marc Badal proiektuko kideak adierazi digunez: “Batez ere baratze txikiak dituen edo esperientzia gutxi duen jendea etortzen da Hazierara. Formazioa, sentsibilizazioa eta dibulgazioa dira gure helburu nagusiak”. Izan ere, hazien kontserbazio eta berreskurapenean Hazien Sareak dihardute lanean batez ere, eta horietara bideratzen dituzte esperientzia gehiago duten pertsonak (Nafarroako Hazien Sarera edota Euskadiko Hazien Sarera).
Funtzionamendua honakoa da: edozein pertsona joan daiteke Hazierako artxibora eta bertan dauden haziak har ditzake, doan. Haziak erein, landareak zaindu eta horietatik berriz haziak hartzen saiatuko dira ‘zaintzaile’ horiek. Dena ondo badoa, lortutakoetatik zenbait beraientzat gordeko dituzte, eta beste batzuk artxibora itzuli.
Hazien kontrola berreskuratu beharra
Hazi barietate lokalak nekazaritza ekologikorako bereziki interesgarriak direla azpimarratu digu Badalek: “Genetikoki oso heterogeneoak izanik, arazoen aurrean landareetako batzuk bizirik irautea errazagoa da, negutegi edo kimikoen beharrik gabe”.
Historikoki, nekazariek beraiek gorde izan dituzte haziak (emakume baserritarrek, batik bat), auzokideekin edo herriko merkatuetan elkartrukatuz… Tokiko sareak ziren, beti ere. Monsanto moduko multinazionalena kontu berria da, duela hamarkada gutxikoa. Eta denbora tarte txikian munduko hazien kontrol handiena eskuratu dute. Baina badira pixkanaka horri aurre egiten hasi eta nekazaritza mundu tradizionalak utzitako ondare aberatsa berreskuratzeko lanean ari direnak, Hazien Sareak edota Haziera bera kasu. Badalek esan bezala, “haziek botere ekonomiko eta produktiboaz gain, botere sinboliko oso indartsua ere badutelako”.
Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.
Bi ordu edo bi ordu eta erdiz haur eta gazte andana hartzen ditu jantokiaren tarteak eskoletan. Jateko, jolasteko eta elkarbizitzeko espazio horretan jantokiko arduradunak esku hartzeko dituen mugez, jarraitzen diren irizpideez, begiraleen rolaz eta duten formazioaz arituko... [+]
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Hego Euskal Herrian energia berriztagarrien makroproiektuen zaparradari zenbakiak jarri dizkiogu erreportaje honetan. Datuek marrazten duten mapan, Nafarroak gori-gori jarraituko du eta Araban daude kontzentratuta EAEn enpresek egin nahi dituzten energia zentralen %75,4. Hori... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Zer da zuretzat sukaldea? Niretzat, suaren tokia, sua dagoen aldea. Etxearen bihotza da, lapikokoa mimoz eta maitasunez prestatzeko lekua. Gero, mahai inguruan jateko, dastatzeko, partekatzeko eta disfrutatzeko tokia. Sasoikoa jateko sukaldera sartuko gara.
Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]
Haziak nola egin azaltzen duen jakintza praktikoa eta hazietan datzan ikuspegi politikoa. Biak uztartu dituzte Haziak liburuan Miguel Arribas Kelo-k eta Marc Badal-ek. Hamaika auzi baitaude jokoan hazi bakoitzean: biodibertsitatea vs estandarizazioa, autonomia vs menpekotasun... [+]
Liburuaren lehen aurkezpena irailaren 20an izango da, ostiralarekin, 18:30ean Azpeitiko Elikagunean. Bertan izango dira Miguel Arribas Kelo eta Marc Badal egileak, Markel Lizasoain itzultzailea, Maitane Gartziandia diseinatzailea eta Dani Blanco argazkilaria. Egileen azalpenak... [+]
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Baserritarrek badute oporrik? Galdetu dute eskolan. Ezezkoa erantzun dute ikasleek. Orduan, egunero lanean, baserritar izan nahiko zenukete etorkizunean? Eta inork baserritarra izan nahi ez badu, nork egingo du guretzako janaria? Airean gelditu da galdera.
Pertsonaren osasun... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]
Bigarren urtez segidan hartu du Habelarte baserritarren elkarteak Leitzako festetan, Gaztetxean, afariak emateko ardura. Nafarroako Mendialdeko ekoizle agroekologikoen produktuekin osatu dute eguneroko eskaintza, eta ehunka lagun pasatu dira abuztuaren 10etik 14ra haien... [+]