“Gordetzen den oro galtzen da, usteltzen da, itzaltzen da. Ematen den oro hazten da”. Mikel Markez abeslariaren hitzekin definitu du Ibon Agudok bere garapen pertsonala. Duela sei urte buruko isuria izan zuen Agudok. Gaur, gorputzaren kontrola hartuta, gaitasunak esploratzen eta esplotatzen dabil.
2010eko otsailaren 18a. Goizeko 8:45. Hala hasi du Agudok kontakizuna. “Seme-alabekin nengoen ikastolako autobusaren zain. Gaizki sentitzen hasi nintzen eta fuerte heldu nituen June eta Zuhaitzen eskuak. Ospitalean agertu nintzen ondoren. Zorionez ez dut tartekoa gogoratzen”, azaldu digu. Bi ebakuntza egin zizkioten. Lehenengoan itsua geratu zela kontatu digu eta hori ere “zorionez” ez duela gogoratzen. Bigarrenarekin, ordea, bista osorik berreskuratu zuen ia, eskuineko begiaren izkina batean izan ezik.
Agudok bizitza normala egiten du. Ez du soldatapeko lanik, desgaitasuna dela-eta, “baina lan egiten dut”, dio. Egunero etxeko lanez arduratzen da, baita seme-alabez ere. Laguntza ekonomikoa jasotzen du, baina proba bat pasa behar du bi urtean behin. “Gaizki zaudela demostratu behar izatea da zailena, zure buruari egunero mezu positiboak bidali nahi dizkiozunean”, adierazi digu. Izan ere, iaz, laguntza ekonomikoa erdira murriztu nahi izan zioten, txostenean “laguntzarekin, baina lan egiteko gai” zela jaso zutelako: “Azterketa horretan galdera orokorrak egin zizkidaten; liburu batzuen egileak nortzuk ziren eta horrelakoak. Erantzunak banekizkien. Baina ezaugarri esanguratsuenetako bat ez zuten kontuan hartu, epilektikoa izatea alegia”. Ebaluatzen duen medikuak osasun interesak izateaz gain ekonomikoak bilatzen dituela pentsatzen du: “Hori ulertu nuenetik beste jarrera batekin joaten naiz, zerbait defendatzera. Zaila da egia den zerbait defendatu behar izatea”. Agudok epaitegira eraman zuen kasu bat; irabazi egin zuela kontatu digu.
Otsaileko egun hartan buruko zaina hautsi izana ez zen samurra izan, kontatu digunez. Idazten eta irakurtzen ikasi behar izan du berriro, kaleen noranzkoak ere bai... Baina urtetik urtera gauza gehiago egiteko gai dela azpimarratu du, eta hoberantz egitea badagoela nabarmendu: “Nire egoera berean dagoenak sinetsi dezala: hobetzen da”. Gizarteari, orokorrean, beldurra galdu eta aurreiritziak alboratzeko eskatzen dio, bizkarrik ez emateko, berari inoiz egin dioten moduan: “Argi dut ez dudala zertan aritu beti hau kontatzen. Ezkutatu ez, baina azpimarratu ere ez”.
Izan ere, Agudoren pertsonalitatearen ezaugarri nabarmenena ez da hori, sormena baizik. Duela hiru urte antzerkian hasi zen eta sozializatzeak eta aktore moduan aritzeak asko lagundu diola esan digu: “Jende aurrean jarri eta ikusezin izatetik denak begira izatera. Txalo zaparrada jasotzera. Eta ez penagatik, egindakoa gustuko izan dutelako baizik”.
Antzerkirako bideak, joan eta etorriak eta bata eta bestearekin elkartzeak herriko saltsa guztietan nahastera bultzatu dute. Besteak beste, herriko zaharren egoitzan aritzen da astean behin euskara sustatzeko antzerki jarduerak dinamizatzen. Obra bat sortu zuten iaz, hainbat lekutan aurkeztu dutena. Agudok ideiak bota eta gidoiak egiten ditu, baita zuzendari lanak ere. Bestalde, gidoia eta pertsonaia bat landu ditu bere kabuz eta bakarrizketa bat sortu: Kupela Klown. Edozein lekutan antzezteko prest eta gogotsu azaldu digu, eta gonbitak jasotzeko “desiatzen” dagoela: “Sormenak eta irudimena lantzeak egiten nau zoriontsu. Errezeta berri bat asmatu, marraztu, umorea egin, idatzi, azaldu... Finean, norberaren koloreak ateratzea”.
Gauez ia aste osoan ateak itxita izaten ditu Donibane Lohizuneko osasun zentro horretako larrialdi zerbitzuak. Herri Berri udal oposizio taldeak deituta, mobilizazioei ekin diete herritarrek eta jadanik 3.000 sinadura bildu dituzte zerbitzu "iraunkor eta eraginkorra"... [+]
Bizilagunek "egia eta politika" merezi dutela adierazi dute, oraindik konponbiderik bilatu ez zaizkien arazo ugari edukitzen jarraitzen baitute. Ikasketei eta osasun arretari loturiko arazoak nabarmendu dituzte.
Udaberri aurreratua ate joka dabilkigu batean eta bestean, tximeletak eta loreak indarrean dabiltza. Ez dakit onerako edo txarrerako, gure etxean otsailean tximeleta artaldean ikustea baino otsoa ikustea hobea zela esaten baitzen.
Gazteagotan baino lotsa handiagoa dauka, baina horrek ez dio saltsa askotan ibiltzeko gogoa kentzen Leire Zabalza Santestebani (Iruñea, 1990). Beste gauza askoren artean, Motxila 21 musika taldeko kidea da. Nabarmendu du musika gauza asko aldarrikatzeko bide izan... [+]
Miopia gero eta gehiago eta gero eta lehenago ari da garatzen, eta horren arriskua da dioptriak gehitzen joatea eta helduaroan begiari lotutako hainbat gaitz izateko aukerak dezente handitzea. “Eguzki-argia jasotzea inportantea da, eta denbora asko ez igarotzea oso gertu... [+]
Julen Linazaroso Macsonrisas-eko kideak azaldu duenez, sari-bolek, harrapakin-kutxek eta enparauek bideojokoetan ordu gehiago jokatzea dute helburu. 35 eta 64 urteko pertsonen artean bideojokoen erabilerak gora egin du 2023tik 2024ra, Ipsosek emandako datuen arabera.
Ostegunean egoera hori ikertzeko eta zuzentzeko eskatu dio EH Bilduk Nafarroako Gobernuari legebiltzarreko osoko bilkuran. UPNk eta PPk bat egin dute eskaerarekin, eta Osasun Departamentuak urtebete du ikerketa gauzatzeko.
Alberto Martínez Jaurlaritzarne osasun aholkulariak jakinarazi du erabakia, Gasteizeko Legebiltzarrean. Langile guztiak subrogatuko dituztela ere esan du.
Future Game proiektuak EAEko gazteen osasun mentalaren inguruko ikerketa egin du. 18-35 urteko gazteen %87,7ak osasun mentaleko tratamenduak osasun publikoak bere gain hartu beharko lituzkeela pentsatzen du; %64,5ak osasun mentalaz hitz egitean haien iritzia kontuan hartzen ez... [+]
Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.
Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.
Bost hilabete pasatxo beteko ditu Eusko Jaurlaritzak martxan jarritako Euskadiko Osasun Itunaren Mahaiak, eta martxorako bukatuta nahi zuten eztabaida prozesuaren helmuga bileraz bilera urruntzen doa. Ezarritako metodologiak, mahaira deitutako erakundeen zerrendak, kanpoan... [+]
Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.