Udazkenak badu gatz bizigarri berezi bat. Nire sasoi honetako saltsa ederki nahasten duen broia-makila izan ohi dira urri-azaroak. Eguraldiak ikaragarri harrotzen du egoera hau. Bazen garaia eta etorri da freskura; hezetasunak bere onera dakar gure paisaia, eta hotz apurrak udako harropuzkeriei beroarena kentzen die. Haizeen borrokek bakoitzaren txokoa non dagoen gogorarazten dute, “pasa txokora” esanez bezala... Horrela, gainezka jartzen dira zoko, bazter eta ipular, hosto, zurikin, azal, adar eta abarreko gorpu, gorpuzkin, hilotz eta hiliki metak balira bezala.
Zikulu-saltsa ederra; lan ugaritan lardaskan, gustukoa zait oraingo hori. Uztaren emanak bete ditu mandio eta ganbara, eta oraindik zer jasoa ere bada: kiwi, kuia, mizpira, gorde-sagar, arto...
Basoan ere lana besterik ez da. Inaurkinetarako garoak (Pteridium aquilinum) etxeratzeko garaia bukatzen... Iraila edo garoila tokitan da. Aurrea dantzatzen berandu jarraitzen duenak su-egurra ere etxeratu dezake: pagoa (Fagus sylvatica) eta beste. Hostailari eusten dioten zuhaitz eta zuhaixkak landatzeko sasoia da. Baita, soiltzen direlako, neguan sartzearekin landatuko ditugunentzako zuloak egitekoa ere.
Etxe inguruan burua joateko adina hauste izango da. Hotzari aurre egiteko gai ez diren landareei babesa eman beharko diegu. Ontzietan irauten dutenak aterpera, teilatu hegal azpira edo hormaren kontrara mugitu. Lurrean bizi direnei berezko babesa eraiki beharko diegu: txapitulatxo bat, edo gerria eta adar nagusiak oihal-zapiz bildu eta lotu (zitrikoek bereziki maite dute...). Baratzean egin beharrekoaz zertzelada batzuk: laboreak erein, baita baba (Vicia faba) eta ilarra (Pisum sativum) ere, landatu tipulatxa (Allium cepa var. agregatum), arabarba (Rheum rhabarbarum), marrubia (Fragaria sp.) eta udaberrian loratuko diren idi-bihotza (Tulipa sp.), mugeta (Convallaria majalis), nartzisoa (Narcissus sp.)...
Izan ere, lanak egiteko aldarteari “azaroa” deitzen zaio, sasona edo sasoa. Nemesio Etxanizek idatzi zuen: “Udazkenean azaroa ta udaberrian baratzea loretan”.