Ginekologoek –harreman egonkorrak dituzten emakumeei behintzat– antisorgailu hormonalak errezetatzen dituzte. Nazio Batuen Erakundeak 2013an egindako Munduko Kontrazepzio Ereduak ikerketaren arabera, haurrak izateko garaian dauden emakumeen %13,5ak hartzen ditu antisorgailu hormonalak, hirugarren antisorgailu mota erabilienak dira. Noizbehinkako harremanetan, aldiz, oraindik kondoia gomendatzen dute.

Hainbat antisorgailu hormonal mota daude emakumeentzat: pilulak, partxeak, eraztunak, eta UBG umetoki barneko gailua (DIU bezala ezagunagoa). Baina zein albo-kalte dituzte haurdunaldiak saihesteko erabiltzen diren antisorgailu horiek? Badago bestelako aukerarik? Zergatik egiten dituzte soilik emakumezkoentzako antisorgailu hormonalak?

Espainiako eta Frantziako estatuetan farmazia-industrien aurkako salaketak urriak diren arren, Ameriketako Estatu Batuetan emakume asko dira antisorgailu hormonalek sortutako kalteak salatu dituztenak. Meritxell Guàrdia i Serentillek Pikara Magazine aldizkarian Anticoncepción hormonal: lo que nos venden y no nos cuentan artikuluan aipatzen du farmazia-industriak epaiketak saihesteko milioika dolarreko indemnizazioak ordaindu dituela erabiltzaileek jarritako salaketengatik. Salatutako antisorgailuen artean aipatzen ditu Yaz, Yasmin, Diane35 (Bayer markakoa) eta NuvaRing. Zainetan odolbatuak sortzea da, esaterako, albo-kalteetako bat.

2014. urtean Bayer farmazia-industria alemaniarrak aitortu zuen 1,8 milioi dolar ordaindu zituela Ameriketako Estatu Batuetan Yaz, Yasmin, Ocella eta Gianvi markengatik pilatutako 8.999 salaketen harira, eta oraindik 4.000tik gora salaketa geratzen zaizkio ordaintzeko.

Miguel Jara Madrilgo kazetaria da, osasun eta ekologia gaiak ikertzen ditu, eta besteak beste, Laboratorio de médicos. Viaje al interior de la medicina y la industria farmacéutica (Península, 2011) liburua argitaratu du. Informazioa ezkutatzeko farmazia-industriak egiten duen ahalegina salatzen du bere lanaren bidez: “Saldu ahal izateko nahi dutena kontatzen digute. Egiazko informazioaren beldur dira, bezeroak galdu ditzaketelako”.

Meritxell Guàrdia i Serentillek Pikara Magazine-n AEBetako Droga eta Elikagaien Administrazioak 2012an emandako datu batzuk aipatzen ditu. Horien artean, esaten du 2004 eta 2008 urte bitartean antisorgailu hormonalek zerikusia izan zutela 50 pertsonen heriotzetan.

Bestalde, kontuan izan behar da horiek hartzen dituzten emakume askok ez dituztela haurdunaldiak saihesteko hartzen, bestelako osasun arazoei aurre egiteko baino: akneari edo burusoiltasunari kasu. Hainbat mediku elkartek beste alternatiba batzuk ez lehenestea salatu dute.

NuvaRing eraztunak ere mila salaketatik gora jaso ditu. Antisorgailu hori da eraztunen artean ginekologoek gehien gomendatzen dutena. Bestalde, Diane35 antisorgailua merkatutik kendu zuen 2013. urtean farmazia-industria frantses batek, segurtasun arrazoiengatik.

Zein eragin dute antisorgailuek emakumeen gorputzetan?

Pilulek, partxeek eta eraztunek feedback moduko bat eragiten dute hipofisiaren eta obarioaren artean, eta horrela, obuluak sortzea saihesten da. Formula konbinatu eta sekuentzialen bitartez obulutegia ezgai bihurtzen da. Funtsean, antisorgailu hormonalek norbere buruari iruzur egiten diote.

Antikontzeptibo horiek osasun onurak ere badituztela aldarrikatzen da. Honako hauek aipatzen dira: tronpatako infekzioak gutxitzen dituzte, endometriosia babesten dute, obarioko kisteak gutxitzen dituzte eta obarioetako minbizia izateko aukerak ere murrizten dituzte.

Aldiz, emakume erabiltzaileen salaketek bestelakoa ere badiote. Arlo emozionalari erreparatuta, askok depresioa, sexurako gogorik eza edota desoreka emozionalak aipatzen dituzte. Carmen Valls endokrinologoak Mujer y Salud izeneko aldizkarian epe motzeko zenbait ondorio aipatzen ditu: pisua hartzea, goragalea, bularretako mina, hilekoaren zikloak gutxitzea, metrorragia eta edemak. Beste ondorio batzuk epe luzekoak dira: sistema endrokinoan kalteak sortzea edo haurdun geratzeko aukerak gutxitzea. Dena den, ondoriorik larriena tronboenbolismo arteriala litzateke, hau da, zainetan odolbilduak sortzea.

Altenatibak

Guàrdia i Serentillek antisorgailu hormonalaren alternatibak aipatzen ditu; horien artean, batetik, diafragma, eta bestetik, haurdunaldia saihesteko metodo naturalak. Aukera horiek gorputzaren eta hilekoaren inguruko ezagutza handia eskatzen dute. Erakundeek metodo horiek baztertzeko ematen duten arrazoia eraginkortasun eza da, nahiz eta Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, eraginkortasuna %95 eta %97 artekoa den.

Diafragma disko itxurako antisorgailu fin eta malgua da, eta hesiarena egitea du helburu. Umetokira bidean jartzen da eta espermatozoideei sarrera eragozten die. Sexu praktika baino bi eta sei ordu bitarte lehenago jarri behar da eta sei orduren ondoren erantzi. Antisorgailu naturalei dagokienean, berebiziko garrantzia du norbere burua eta zikloak xehetasunez ezagutzeak. Egun ugalkorretan sexu harremanak izatea baztertzen da.

Erakunde gehienek antisorgailu hormonalak gomendatzen dituzte, haurdunaldia saihesteko eraginkorrenak diren antikontzeptibotzat dituztelako, eta AEMPS Espainiako Estatuko medikamentu eta osasun produktuen agentziaren arabera, kalteak baino onurak gehiago dituzte. Orain dela urte batzuk, agentzia beraren aginduz, antisorgailu hormonalen prospektuak eguneratu zituzten; egiazko albo-kalteak ager zitezen eskatu zuten. Hala ere, hainbat kolektibok ikerketa gehiago eskatu du, ez baitago argi epe luzera zein ondorio izan ditzaketen.

Azken 30 urteetan asko aurreratu da antisorgailu hormonalei dagokienean. Duela hiru hamarkada hormona dosi oso altuak zituzten antisorgailu hormonalek: 50 mikrogramo. Emakume askori kalte egiten zien, eta azukrearen metabolismoan, gantzaren metaketan eta gibeleko gaixotasunetan eragina zuen. Orain dela 25 urte dosi kopurua 30-35 mikrogramotara jaistea lortu zuten, eraginkortasuna galdu gabe, eta emakumeei albo-kalte gutxiago eragin zizkieten. Azkenik, orain dela 15 urte, 15-20 mikrogramora jaitsi zuten dosia, emakume gehienengan ondo funtzionatuko zuela pentsatuta. Dena den, batzuek uste dute hormona dosiak gutxitzeak ez duela zertan beti onura ekarri. Trótula crítica ginekologiaren inguruko webguneak hainbat argudio erabiltzen ditu hipotesi hau defendatzeko. Hasteko, azaltzen du estrogeno kopurua asko aldatu daitekeela emakume batetik bestera, baita hilekoaren egunaren arabera ere. Antisorgailu hormonalak hartzean obarioak funtzionatzeari uzten dio. Denbora tarte horretan gorputzean dauden hormona femeninoak antisorgailuak botatakoak baino ez dira izango. Dena den, azaltzen du ohikoa dela antisorgailu hormonalek hainbat albo-kalte sortzea lehen hiru hilabeteetan; hortik aurrera jarraituko balute, antisorgailua aldatzeko gomendioa egiten dute.

Gizonentzat zergatik ez?

Azken urteetan hainbat ikerketa egiten ari dira gizonezkoentzako antisorgailu hormonalak asmatu asmoz, baina oraindik ez dituzte merkaturatu. Gaur egun gizonentzat bi antisorgailu mota daude: kondoiak eta basektomia.

Kondoiek hainbat abantaila dituzte: merkeak dira, eta sexu transmisiozko gaixotasunak saihesteko balio dute. Basektomia berriz, ia guztiz eraginkorra da. Barrabilak semen besikularekin lotzen dituen hodi deferenteak mozteko ebakuntza egin behar da eta ondoren hainbat denboraz antisorgailu bat erabili. Oso zaila da behin basektomia eginda atzera itzultzea.

Esanguratsua da azken urteetan emakumeentzako antisorgailuek izan duten garapena eta sortu dituzten aukera anitzak ikusita, gizonetan arlo hori hain gutxi garatu izana. Gaur egun hainbat ikerlerro abian dira, besteak beste, hormona sintetikoen bidez tarte baterako espermatozoideak sortzeari uzteko metodoa, eta modu ez hormonalei dagokienean, espermatozoideak baginan ez sartzeko teknikak probatzen ari dira.

Jalees Rehman Illinoiseko Unibertsitateko ikertzaileak azaldu duenez, proba klinikoetan parte hartzen duten gizon boluntarioek emakumeek baino gutxiago jasaten dituzte albo-kalteak. Orduan zergatik ez dira gizonezkoentzako antisorgailu hormonalak merkaturatzen? Farmazia-industriek ez dute interes berezirik jarri horretan; adibiderako azken urteetan merkaturatu dituzten emakumeentzako antisorgailu hormonal andana eta gizonentzako antisorgailu hormonal urriak.

Dena den, aipatzen dituzte bestelako zailtasun batzuk ere, esaterako, emakumezkoek hilean obulu bat sortzen dute eta gizonezkoen kasuan milioika espermatozoide desegin beharko lituzkete. Ikertzen ari dira, eta emaitzak ere lortu dituzte; baina badirudi farmazia-industriek ez dutela gizonentzako antisorgailu hormonaletan inbertitu nahi.