Ruteniera hutsean argitaratzen da Ruske Slovo aldizkaria. Batik bat harpidetza bidez zabaltzen da eta herri batzuetan boluntario sareak eratu dituzte banaketarako. Txikitasunean, sendo eusten dio: Jugoslavia ohia, Balkanetako gerrak eta NATOk Novi Saden aurka egindako bonbardaketak ezagutu ditu. Martica Tamaš zuzendariak ongi etorri beroa egin dio ARGIAri aldizkariaren egoitzan.

Nolakoa da Ruske Slovo?

1945etik argitaratzen da. Gainera, umeentzat argitaratzen dugun Zagradka aldizkaria 1947tik dago martxan, beraz datorren urtean 70 urte beteko ditu. 1972tik, hilero ateratzen dugu gazteei zuzendutako Mak. Literaturaz eta kulturaz arduratzen den beste argitalpen bat ere badugu. Belaunaldi berrien ohiturekin bat egiteko, webgunea ere badugu. Ruteniarren informazio agentzia baten gisakoa da webgunea, gure komunitatearentzako erreferentzia, egunero albiste laburrak idazten baititugu.

Bestalde, ruteniar idazleen liburuak argitaratzeko konpromisoa dugu, aspaldi hasi ginen horretan eta dagoeneko 500 liburu inguru kaleratu ditugu, nobelak eta beste.

Novi Saden duzue egoitza, gerraren ondorioak jasan dituen hirian. Jugoslavia desagertu ondorengo gatazkek nola eragin zioten proiektuari?

Diru aldetik larri ibili ginen. Herritar arruntek bezala, geuk ere sufritu genituen gatazken ondorioak eta aldizkariaren ohiko kalitateari eusteko arazoak izan genituen.

Vukovar inguruan [Kroazia ekialdean] ruteniarrak bizi dira eta hangoaz asko idatzi genuen, gerrak bete-betean jo zuelako [ia hiru hileko setioa egon zen 1991n]. Astero bidaltzen genien aldizkaria, Vukovarreko ruteniarrek jakin zezaten ez ginela haietaz ahaztu. Harro gaude orduan egindako lanaz.

Nolako babesa ematen dizue Vojvodinako gobernu autonomoak?

Gure aurrekontuaren zati handi bat ematen digute erakundeek, ondo babestuta gaude. 2003ra arte, gobernuak zuzenean ematen zigun laguntza, baina urte hartan gutxiengoentzako batzorde bereziak osatu ziren. Hala, gobernuaren zuzeneko kontrolik gabe lan egin dezakegu. Agintari batek estutzen bagaitu, batzordeak gure alde egiten du. Azken urteotan kazetariei gero eta presio handiagoa egiten zaie botereguneetatik, beraz gurea ez da abantaila makala.

Zenbat irakurle ditu Ruske Slovok?

Serbian 14.500 ruteniar bizi gara eta astero 2.300 ale argitaratzen ditugu. Gure merkatua murritza denez, zenbaki onak dira. Gainera, Zagradka-ren beste 600 ale ateratzen ditugu astero.

Belaunaldi berriak gogoan dituzue.

Bai. Vojvodinako hainbat eskolatan ikasgai batzuk rutenieraz ematen dira eta gure aldizkaria maiz erabiltzen dute. Ipuinak eta idazlanak bidaltzeko eskatzen diegu eta gero argitaratu egiten ditugu. Gainera, haur eskoletako umeei zuzendutako zatia du Zagradka-k, irudiekin eta irakurtzen ikasteko istorio laburrekin.

Ruteniarrek nola hartzen dute zuen produktua?

Herri batzuetan, biztanleen %90 rutenieraz bizi da, beraz ohituta daude dena beren hizkuntzan egitera, naturaltzat jotzen dute, baina egia da oso pozik hartzen dutela haien herriari buruz albisteren bat idazten dugunean. Novi Saden, aldiz, ruteniarrak tantatxoak dira serbieraren itsasoan eta hor mesede handia egiten du aldizkariak. Arrakasta izan duten ruteniarrei buruzko berriak oso estimatuak dira, ruteniarrak gauza handietarako gai direla ikusten dutelako. Gure kirolarien lorpenek ikusmina sortzen dute, adibidez Mihail Dudaš atletaren kasuan [Rioko Joko Olinpikoetan parte hartu du].

Kulturen arteko bidegurutzean dago Vojvodina eta, ondorioz, etnia eta hizkuntza ugariren bizileku da. Bi milioi biztanledun eta Euskal Herriaren hedadurako eskualde autonomo horrek sei hizkuntza ofizial ditu: serbiera, hungariera, eslovakiera, errumaniera, kroaziera eta ruteniera. Hartara, eraikin publikoetako eta beste zerbitzu batzuetako kartel eta oharretan, ez da arraroa sei hizkuntzak batera ikustea.