Suntsipenarekin batera, jogurta
Danubio, 432. Hunoek, Roa erregea buru, ibaia zeharkatu zuten. Urte batzuk geroago, Atila errege zutela, 451. urtean, Galian sartu ziren eta, handik urtebetera, Erromaraino ere iritsi ziren. Asiako herri nomada hondamenaren eta basakeriaren sinonimo izan da beti; Atilaren zaldia igarotzen zen tokietan belarra berriro hazten ez zela dio esamolde ezagunak. Baina Atilak ez zuen beti anker jokatu eta behin baino gehiagotan diplomazialari trebea ere bazela erakutsi zuen. Barbaro krudelaren ospea erregeak berak sustatu zuen, hain zuzen, negoziazioetan konfrontazio zuzena saihesteko erabil zezakeelako. Gerra psikologikoa ere baliatzen zuen, beraz.
Hala, hunoek ez zuten suntsipen soila ekarri Europara. Konkistatzen zituzten herriengandik erabilgarriak iruditzen zitzaizkien ohiturak bereganatzen zituzten eta gero, lurralde berrietara joaten zirenean, han zabaltzen zituzten ohitura horiek. Horixe gertatu zen, adibidez, jogurtarekin. Jogurta ez zuten hunoek asmatu; jakiak Turkian edo Bulgarian du jatorria –bulgarierazko jaurt hitzetik hartu zuen izena–, baina hunoek ezagutarazi zuten Europa mendebaldean.
Hunoen kulturak oso lotura estua zuen zaldiekin; zaldia eta zalduna bat ziren, unitate bakarra osatzen zuten. Eta horretaz baliatu ziren jogurta ekoizteko ere. Behiak eta ardiak jetzi, esnea egosi eta zahagietan biltzen zuten. Zahagiek forma berezia zuten, zaldunek zela azpian eraman ahal zitzaten. Joan-etorri luzeetan eta guduetan ibili ondoren, zaldiaren eta zaldunaren berotasunean eta zahagiaren larruak lagunduta, bakterio azidoak ugaltzen ziren eta esnea hartzitu egiten zen. Ipurdi azpian epeldutako jogurta zuzenean zahagietatik hartu ohi zuten, intxaur edo arbendola birrinduz lagunduta.
Irudizko adieran, hunoen zaldiek belarra berriro ez haztea eragiten zuten, baina, literalki, esnea hartzitu eta jogurta ekoizten zuten.
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Danimarkako Vasagård aztarnategian 600dik gora harri grabatu aurkitu dituzte arkeologoek. Datazioen emaitzen arabera, duela 4.900 urtekoak dira, eta garai hartan Alaskan sumendi baten erupzio bortitza gertatu zela ere jakina da. Erupzio horren ondorioek Europa iparraldeko... [+]
Gurera ekarri dugu Achille Mbenbe politologo kamerundarraren "nekropolitika" terminoa. Heriotzaren prismatik begiratzen die herritartasunari eta botereari, eta argi uzten digu pertsona multzo batzuen biziak gutxietsiak, balio gabekoak eta beraz, lasai asko desagertu... [+]
Vietnam, 1965eko otsailaren 7a. AEBetako aire-armadak lehenengoz napalma erabili zuen biztanleria zibilaren kontra. Ez zen gasolina gelatinatsua erabiltzen zen lehen aldia. Bigarren Mundu Gerran hasi ziren bonbekin batera jaurtitzen eta, Vietnamen bertan, Indotxinako... [+]
Plataformak ostegunerako Iruñeko udaletxe plazan elkarretaratzea deitu du 18:30erako, hiru alderdiek eraikinarekin izandako jarrera salatu eta eraistearen aldeko hautuan berresteko.
Beste detektibe triste baten telesail bat ikusi berri dut. Eskoziako irla urrun batean gertatzen dira trama guztiak. Badakizue nola funtzionatzen duten fikzio horiek: hildako asko, jende arrunta baina ez hainbeste, eta paisaia berde iluna. Oraingo honetan duela urte pila bat... [+]
Japonia, VIII. mendea. Nara Aro betean furoshiki terminoa erabiltzen hasi ziren, baina Edo Arora arte (XVII-XIX. mendeak) ez zen hedatu. Furoshiki objektuak ohialetan biltzeko artea da, baina bere etimologiak garbi uzten du bere jatorria: furo hitzak bainua esan nahi du eta... [+]
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Duela 3.300 urteko egiptoar momia batean Yersinia pestis-en arrastoak topatu berri dituzte, hau da, VI. mendean Justinianoren izurria eta XIV. mendean Izurri Beltza eragin zuen bakterioarenak.
Adituek orain arte uste zuten garai hartan izurria soilik Eurasian hedatu zela,... [+]