Irratiko albistegia entzuten esnatu naiz, egunero bezala. Melillan gizon batek bere neskalagun ohia erail du, 22 urtekoa. Zaragozan senar ohiaren labankada jaso ondoren ospitalean zegoen emakumea, 32 urtekoa, hil da. Iruñeko sanferminetan beste emakume batek bortxaketa salatu du; guztira sexu abusu edo erasoekin lotutako hamabi salaketa izan dira jaietan. Nafarroako Gobernuak betiko esaldia errepikatu du: “Gizon eta emakumeen arteko desberdintasunen ondorio krudelena dira”.

Ezkor jaiki naiz. Indarkeria komunikabideetan ikusgai izan zedin borrokatu dugu feministok eta, zehazki, kazetari feministok. Ez bakarrik bikote esparruko muturreko indarkeria, baizik eta hamaika testuingurutan bizi ditugun indarkeriak ere bai, udako festetan barne. Agerian dago ikusgaitasuna lortu dela, baina hedabide askoren doinuak beldurra eta samina sartzen dizkigute barruan: beste hilketa bat gehiago, beste bortxaketa bat gehiago... Kazetariek indarkeriari lakra deitzen diote, maiz harriduraz informatzen dute: “Sarraski ulergaitz hau nola eten?”, diote. Galdera erretorikoa da, hedabide gehienetan, gehien kontsumitzen direnetan, sakoneko erreportaje kritikoak ez dira ohikoak. Orain sanferminetako “giro basatia” kritikatzen dute askok. Bitartean, edozein herriko jaietan, hamaika sexu eraso eta jazarpen izaten dira, eta Gasteizen ikusi dugu askotan indarkeria instituzional eta mediatikoa topatzen dutela biktimek.

Hona, Mari Luz Esteban antropologoak Berrian idatzitako artikulu baten bi pasarte: “Indarkeriaren kontrako atxikimenduen metaketa publikoak eragin handia du kontzientziazioaren areagotzean. Baina ‘saturazio mediatikoak’ ez al du inongo ondorio ezkorrik edo albo-kalterik sortzen? (...) Azaleratzen den ideia ez ote den emakumeak, finean, ez garela gai eguneroko egoera horiei aurre egiteko gu geurez, eta estatuaren, komunikabideen edota mugimendu feministaren babesa bilatzera derrigortuta gaudela. Hau da, emakumeen kustodializazioa elikatzea, ahalduntzearen kontura orriak eta orriak bete arren”.

Alegia, saturazio mediatikoak ekintza kolektiboa erraztu ala blokeatu dezake. Doinuaren arabera, analisien arabera, atsekabea eta etsipena areagotu ditzake. Monitoreo Global de Medios ikerketaren arabera, Espainiako Estatuko hedabideetan emakumezkoak albisteen %28ren protagonistak dira soilik, baina kriminalitate eta indarkeria albisteetan %51 dira. Beraz, hedabideek androzentrismoa errotik zuzentzen ez badute, mezua hauxe da: “Emakumeak biktimak baino ez garela, hori dela gizartean gure rol nagusia”.

Sanferminetako txupinazoan polizia ugari jarri dutela jakitean ere kustodializatzearen arriskuaz oroitu naiz. Hedabide alternatibook txupinazoko argazkiei (gizonak emakumeen gorputzak ukitzen eta arropetatik tiratzen) erreparatu genienean, kontzientzia eta jarrera aldaketa desio genuen, ez erantzun errepresiboa. Sexu erasoei aurre egiteko kontrol soziala areagotzea?

Mila kezka. Ezkor nabil.

Azkenik, Angel Erroren zutabea irakurri dut (Berrian hau ere). Aurreko instituzioek sanferminetako indarkeria isilik mantendu nahi izaten zutela dio, jaien ospe ona defendatzearren. Aurten, aldiz, informatiboek eraso sexisten kontrako mobilizazioen zuzeneko konexioa egin behar izan dute. Festa elkartasun eta aldarrikapen bihurtu da.

Bai, egia da, Iruñeko politiken eta kontzientzia sozial mailaren saltoa ez onartzeak etsipena areagotzea dakar eta bidegabekoa da. Bidea luzea da, baina urrats sendoak ematen ari gara.

Tira, baikorrago sentitzen naiz.