“Emakumeek ez dute bizia arriskatu behar norbaitek bortxatzen dituenean”

  • Hankak  “ongi itxi” al zituen galdetu zion Gasteizko epaile batek sexu erasoa salatzera joan zen emakumeari; eta ez da kontu isolatua. Salaketa jarri eta ondorengo prozesu judiziala bortitza izan ohi da. Hala uste du Blanca Estrella Ruiz Ungok, Clara Campoamor elkarteko zuzendariak. Beraiek izan dira hain zuzen ere gertatutakoa salatu dutenak. Ruizek argi ditu gauzak Gasteizen jazotakoaz, prozesu judizialez eta horrek sortutako kalteez.

Argazkia: Marisol Ramirez/Argazki Press

Justizia inpartziala omen da.

Legeari ez zaio ezer falta, justizia soilik.

Hankak ez zituela “ongi itxi” leporatu zion epaileak. Ezetz esatea ez al da nahikoa?

Ezetza, ezetza da. Biktimak ez du zertan bere bizitza arriskuan jarri. Kontatu behar duena da ezetz esan zuela, eta ezezagun batek, edo berarekin garagardo bat hartzen egon zen lagun batek bortxatu egin zuela. Gasteizko epaileak hankak ondo itxi al zituen galdetzeak ezetza ezetza dela dioen teoria pikutara bidaltzen du. Hobeto ulertzeko “igogailuko bortxatzailearen” adibidea jartzen dut beti: kartzelatik askatu zuten zigorra bete aurretik, eta irtendakoan Valladoliden 54 emakume bortxatu zituen eta 11 Salamancan; eta bi hil zituen. “Nahi baduzu hil egingo zaitut”, “aurre egiten badidazu hil egingo zaitut” bezalako esaldiak esaten zizkien emakumeei; hala kontatu zidaten haien familiakoek. Denek entzun zituzten esaldi horiek eta denak bortxatu zituen, baina gainerakoak behintzat bizirik daude.

“Epaile gizon bati ez litzaioke burutik pasako halako adierazpenak egitea, badakielako jan egingo luketela, ez beste ezerengatik”

Erresistentzia edo biziraupena.

Defendatu zirenak heroiak izan ziren, baina haien gurasoek ez zituzten heroiak nahi, alabak bizirik nahi zituzten. Emakumeek ez dute bizia arriskuan jarri behar norbaitek bortxatzen dituenean, ezetz esatea nahikoa behar luke izan. Eta horregatik, halako esaldiek argi erakusten dute sentsibilitaterik eta formakuntzarik eza. Ez dakite zer den bortxatua izatea. Zerbait jakingo balute ez litzaieke inoiz burutik pasako halako galderarik egitea.

Emakumezkoa zen epailea.

Lehengo batean galdetu zidaten ea gizonezkoa balitz halako adierazpenik egingo lukeen, eta argi erantzun nien ezetz. Epaile gizon bati ez litzaioke burutik pasako halako adierazpenak egitea, badakielako jan egingo luketela, ez beste ezerengatik. Emakume batek egin ditu adierazpenok, eta geuk bakarrik altxatu dugu ahotsa.

Bortxaketak justifikatzeko maiz erabili izan dira aitzakiak, hala nola, emakumearen janzkera. Baina antzeko justifikazioak epaile baten ahotan esanguratsuak dira.

Gogoan dut Katalunian “Kataluniako minigona” deituriko kasu bat egon zela, zeinetan emakumeak gonamotza jantzita izateak epaiketa baldintzatu zuen. Beste kasu bat Murtzian. Epaileak ez zuen erasotzailea zigortu, bortxaketaren aurretik biktima erasotzailearekin taberna batean muxuak ematen ikusi zutelako. Zentzurik gabeko bi epaiketa izan ziren; eta horregatik hasi genuen “ezetza, ezetza da” kanpaina, gerora instituzioek ere erabili dutena.

Prozesu judiziala bigarren bortizkeria aldia izan daiteke?

Bai. Errudun sentiarazten zaituzte, galdera gutxi eta kontu eta sentsibilitate handiz egin beharrean, galdera bat bestearen atzetik egiten dizute. Onartezina da, izan ere, badaukagu biktimaren estatutua zeinetan argi azaltzen den harekiko izan behar den jarrera, bereziki tratu txarretan eta bortxaketetan. Clara Campoamor elkarteak Gasteizko salaketan jarri du bertako paragrafo bat.

Galdeketak aipatu dituzu.

Itaunketa erasotzaileari egin behar zaio, ez biktimari. Gertatutako guztia azaltzen du biktimak salaketa jartzerakoan, hortik aurrera galderak erasotzaileari egin behar zaizkio. Bukaeran, agian epaileak zalantzak izan ditzake, eta orduan, gertatutakoa egiaztatze aldera, biktimari galdera bakan batzuk egitea ez zait gaizki iruditzen. Baina erasotzailea galdekatu ondoren, eta noski, sumarioa irakurri eta gero. Izan ere, nik uste Gasteizko epaile honek ez zuela salaketa irakurri ere egin.

Salaketarekin hasi besterik ez da egiten, beraz, prozesua.

Gasteizko Udaltzaingoan jarri zuen salaketa, gertatutakoa zehatz-mehatz kontatu zuen, behin eta berriz. Goizeko 11:00etan eman zioten hitzordua epaitegian eta arratsaldeko 16:00etan hartu zuten. Ordu horietan leihorik gabeko gela itxi batean egon zen bera bakarrik, eta eskerrak, gutxienez, gela batean itxaron zuen, ez baita beti hala izaten. Batzuetan korridoreetan lagatzen zaituzte eta erasotzailea eta haren gertukoak pasatzen ikusi behar dituzu behin eta berriz.

“Uste dut fiskalek berebiziko garrantzia dutela bortxaketa kasuetan eta ez direla euren lana ondo egiten ari. Fiskaltzak zuzenbide estatua ordezkatzen du, eta beraz, biktima”

Eta azkenik epaiketa.

Bai. Eta gainera, hankak itxita eduki al zenituen entzun behar. Onartezina da, eta hori gutxi balitz ez zioten urruntze agindurik eman. Zertarako balio izan zuen orduan prozesu guztiak? Biktimari bermeak eman behar zaizkio, eta gisa honetako epaiketekin ezinezkoa da bermeak ziurtatzea.

Badirudi justiziak lupa erasotuarengan jartzen duela, eta ez erasotzailearengan.

Lehen aipatu bezala, behin eta berriz egiten zaizkio galderak biktimari. Erasotzailearen abokatuak bere hitza zalantzan jarri nahi du, eta hori gutxi balitz, sarri, epaileak ere paper bera jokatzen du. Emakume batek erasoa udaltzaingoan salatzen badu, elkarte bati laguntza eskatzen badio, epaiketara joaten bada, egun guztia epaitegian pasatzen badu, erasotua izan dela frogatzeko beharrezko galdera guztiak erantzun baditu, nola liteke epaileak gisa horretara erantzutea? Ez dakit zein formakuntza jasoko zuen, baina tamalgarria da.

Formakuntza aipatu duzu. Zein dira epaileen gabeziak?

Bi gako nagusi daude: formakuntza eta hautaketa prozesua. Horrelako prozesuetan parte hartzen duten profesionalentzat ezinbestekoa izan beharko litzateke gaiarekiko kezka izatea, eta noski, beharrezko formakuntza jasotzea. Bestalde, uste dut fiskalek berebiziko garrantzia dutela halako kasuetan eta ez direla euren lana ondo egiten ari.  Fiskaltzak zuzenbide estatua ordezkatzen du, eta beraz, biktima. Baina EAEn behintzat ez dute behar bezala errepresentatzen. Bera da erasotua babesteko neurriak eskatu behar dituena –urruntze aginduak, zigorrak…– eta biktimak ez du hori zertan jakin; biktimak gertatutakoa kontatu behar du, besterik ez.  Horren adibide da Saholin monjearekin gertatu zena, bi emakume hiltzeagatik kondenatu zuten, baina bost edo sei emakume modu basatian erasotzeagatik ez zuen zigorrik jaso, eta hori fiskaltzaren errua izan zen.

"11 eraso 12 erantzun" manifestazioa apirilaren 9an

Gasteizen izango da manifestazio nazionala. Mugimendu feminista irailaz geroztik ari da prestatzen manifestazioaz gain egun osoko egitaraua. Mugimenduak baditu gutxienez lau arrazoi indarkeria matxistaren aurkako manifestazio nazionala prestatzeko, Zuriñe Rodriguez antolaketa taldekoak adierazi digunez.

Lehenik eta behin, 2015eko uda gogorra izan zen Euskal Herrian. Jai giroan, eta giro horretan ez zela ere, erasoak izan ziren.

Bigarrenik, mugimendu feministak indarkeriaren inguruko eztabaida soziala egiteko premia sentitzen du, indarkeria zer den hitz egiteko guneak eta garaiak aurkitzea. Jendartean ohikoa da pentsatzea emakumeen aurkako indarkeria hilketak, bortxaketak eta kolpeak direla. Indarkeriak molde asko ditu, eta horiek ezagutarazi nahi ditu mugimendu feministak.

Hirugarrenik, Rodriguezen ustez, mugimendu feminista kriminalizatzen da eraso bakoitzari erantzuten dion bakoitzean, “beti gaude jomugan”. Erasoei emandako erantzunez eztabaida sortzeko beharra sentitzen du mugimenduak, erantzuteko mila modu daudela azpimarratu nahi du, eta modu horiek gainera gaur egun erabili egiten direla. Denak dira zilegi, “eta erantzun bakoitzarekin patriarkatua ahultzen dugu”.

Bada laugarren arrazoi bat apirilaren 9an manifestazioa antolatzeko. Mugimendu feminista indartsu dago, “Gallardonen Abortuaren Legearena eta gero herri txiki, ertain eta handietan talde feministak lanean ari dira. Garai ona da, indartsu gaude eta indarkeriaren gaian aktore garrantzitsuak gara”.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Indarkeria matxista
2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]


Gizon bati espetxe zigorra ezarri diote, Donostian emakume bat bortxatzen saiatzeagatik

Gipuzkoako Auzitegiak urte eta erdiko espetxe zigorra ezarri dio gizon bati, emakume bat bortxatzen saiatzeagatik. Epaiketa asteazkenean egin zuten, eta, hasi aurretik, gizonak gertakariak onartu eta akordioa erdietsi zuen Fiskaltzarekin eta akusazio partikularrarekin, zigorra... [+]


Mazango auzia
20 urteko kartzela zigorra Dominique Pelicot senar ohiari eta fiskalak eskaturikoa baino zigor apalagoak beste 50 bortxatzaileei

Bortxaketen kasuentzako bideratu daitekeen kartzela zigorrik gorena jarri diote senar-ohi Dominique Pelicoti; eta beste 50 bortxatzaileei dagokionez, guztiak dituzte erruduntzat jo, baina fiskalak galdetzen zuena baino apalagoak dira zigorrak. Hiru hilabetez iraun du Mazango... [+]


Bortxaketaren kultura epaitzeko plaza bihurtu dute Mazango auzia

Hiru hilabetez iraun du Mazango auziak, Gisèle Pelicotek irekitakoa, zeineten ikertu duten urte luzez senarrak somniferoz drogatu eta berak zein beste dozenaka gizonek 200 bat aldiz bortxatu izana. 51 gizon epaitu dituzte, eta senar ohi Dominique Pelicotentzat 20 urteko... [+]


2024-12-17 | Leire Ibar
Urretxindorra Ikastola sexu abusuen “konplize” dela salatu dute

Bilboko ikastolako ikasle eta ikasle ohien talde batek zentroko irakasle baten partetik jasandako sexu abusuak zerrendatu ditu, eta komunikatu baten bidez salatu du ikastetxeak gizona babestu duela. Gertakariak azalera atera direnean ikastolak “beren burua zuritu besterik... [+]


2024-12-16 | Julene Flamarique
Mario Lopez Gernikako entrenatzaile ohia salatu zuen emakumea babestu dute epaiketaren atarian

Biktimak 13 urte zituenean, 1998 eta 2001 artean, Lointek kirol taldeko Mario Lopez entrenatzaile ohiaren parteko sexu abusuak jasan zituen. Emakumeak duela urtebete salatu zuen, eta epaiketa 2025eko urtarrilaren 14tik 16ra egingo da, Bizkaiko Auzitegian. Mugimendu... [+]


2024-12-16 | Leire Ibar
Bilboko Urretxindorra eta Lekeitioko Azkue ikastoletako bi irakasleren sexu erasoak salatu dituzte

Urretxindorra Ikastolako (Bilbo) eta Azkue Ikastolako (Lekeitio) bi irakasleren aurkako salaketak egin dituzte zenbait emakumek sare sozialen bidez. Horren aurrean, Urretxindorra ikastolako irakasleak astelehen honetatik aurrera klaserik ez ematea erabaki du Ikastolen Elkarteak... [+]


2024-12-11 | Julene Flamarique
Lezoko eraso matxista salatu eta ekintza zuzena aldarrikatu du mugimendu feministak

Erasoen aurrean “kikilduko ez direla” eta "nazkaturik" daudela adierazi dute Lezo eta Errenteriako feministek eta autodefentsa feminista eta ekintza zuzena aldarrikatu dituzte.


2024-12-06 | ARGIA
Emakume batek jazarpena salatu ondoren, beste 30 emakumek seinalatu dute gizon bera

Gizon batek egindako jazarpena salatu du Irati Rusiñol hendaiarrak sare sozialetan. Komisarian ere jarri du salaketa. Salaketa publiko egin ostean, beste 30 emakumek esan dute gizon beraren erasoak jasan dituztela. Rusiñolek adierazi du beste inori halakorik egin... [+]


Eider Perez de Heredia, Nafarroako Berdintasun teknikaria
“Eraso sexisten beldurra zabaldu eta horrekin negozioa egiten ari dira”

Zur eta lur hartu dituzte Nafarroako Berdintasun teknikariek festa girorako enpresa zenbaitek egindako proposamenak. Edalontzia estaltzeko tapak edo eta edarian drogarik dagoen ikusteko eskumuturrekoak.


Teknologia
Mundu digital bortitza

Bilbon bazterkeria arriskuan dauden kolektiboekin lanean aritu nintzen bost urtez, arrakala digitalaren inguruan, batez ere emakumeekin. Bidean, bortizkeria matxistekin eta beste arazo askorekin aurkitu nintzen. Oso modu organikoan, indarkeria matxista pairatzen zuten... [+]


2024-11-29 | Irutxuloko Hitza
Donostiako musika teknikari ezagun bat salatu dute hainbat emakumek, sexu jazarpenagatik

Atzo hasi ziren zabaltzen Iñaki Castro musika teknikariaren kontrako salaketak '@denuncias_euskalherria' kontuan, eta dagoeneko dozenatik gora emakumeren testigantzak bildu dira.


94 urteko emakume bat hil dute Gasteizko IMQ Igurko zahar-etxean, eta gizon bat atxilotu

Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.


2024-11-26 | Leire Ibar
Nafarroako Musika Kontserbatorioko hiru irakasle salatu dituzte indarkeria matxistagatik

Hainbat ikaslek egin dituzte salaketak. Irakasleetako bat sare sozialen bidez ikasleei egindako jazarpenagatik eta sexu proposamenengatik salatu dute. Bigarrena, berriz, ikasgelan izandako jarrera desegokiengatik eta iruzkin sexistengatik. Hirugarrenari dagokionez, ikasleen... [+]


Gure gorputza gudu zelai bat da

Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]


Eguneraketa berriak daude