Hondurasko Agua Zarca proiektu hidroelektrikoaren kudeatzaileek, “Ibaiak ez dira saltzen, zaintzen eta defendatzen baizik” leloa froga bezala erabili zuten Berta Cáceres eta beste bi aktibista auziperatzeko, indarkeria bultzatzeagatik.
2014an Berta Cáceresek bere egoeraren berri eman zuen Pikara magazinean. Hondurasko Estatuaren, armadaren eta enpresen manipulazio eta kriminalizatze saiakerak deskribatu zituen. Orain dela aste batzuk tiroz hil zuten Berta. Gobernuaren krimen politikoa izan zela argi dute bere senide eta lagunek.
“¡Viva Honduras!”, oihukatu zuen 2004an Federico Trillo Espainiako defentsa ministroak El Salvadorreko tropak agurtu behar zituenean. Hanka-sartze horrek ertamerikarrenganako interes eta errespetu falta adierazi ei zuen. Nori axola Honduras edo El Salvador? Zer dakigu herri horiei buruz? Bortizkeria handia dago. Nikaraguara lehendabizikoz joan nintzenean, nire familia kezkatu zen, oso herrialde arriskutsua zelakoan. “Ez, Nikaragua lasaia da, El Salvador, Guatemala eta Honduras dira arriskutsuak”, lasaitu nituen. Estatubatuarrei iseka egiten diegu, Mexiko eta Espainia nahasten dituztelakoan, baina guretzat ere berdinak dira Nikaragua, Honduras edo El Salvador. Zer ideia datozkigu burura? Gerrillak, txirotasuna, delinkuentzia antolatua.
2009an Hondurasen estatu kolpea babestu zuten AEBek. Subiranotasuna defendatzen duten gobernu eta erakundeak AEBen etsaiak izan dira beti. Berta Cáceresen erailketaren berri izan nuenean Twitterrera jo nuen eta, besteak beste, galdetu nuen ea Felipe Gonzálezek Hondurasera joateko asmorik zuen, hango disidentziarekin elkartzeko. Podemosek Espainiako Legebiltzarrera eraman zuen Berta Cáceresen hilketaren salaketa. Ada Colauk dolu ekintzetan parte hartu zuen. EH Bilduk sare sozialen bidez gaitzetsi zuen krimena. Badaezpada, Googlen “PSOE Berta Cáceres” idatzi dut. Ez dut ezer aurkitu. Ezta “PNV Berta Cáceres” idatzi dudanean ere. Multinazionalen lagunek (edo zerbitzariek) disidentziak bakarrik aipatzen dituzte ekimen ezkertiarrei zilegitasuna kendu nahi dietenean.
Euskal Herriko zein Estatuko gizarte mugimenduetan, ordea, Berta Cáceresek bizirik dirau. Bilboko martxoaren 8ko manifestua inoiz baino internazionalistagoa izan zen. Errefuxiatuen aldeko elkartasuna adierazi genuen feministok, Europa xenofoboa gaitzetsi genuen, Turkiako poliziak hildako kurduak gogoratu genituen, baita Berta Cáceres ere.
Ibaien eta basoen defentsa antikapitalista, antikolonialista eta antipatriarkala dela azaltzen zuen berak. Militarizazioak naturaren, herri indigenen eta emakumeen gorputzen gaineko kontrol eta bortizkeria dakarrela. Pikaran kontatu zuen bere buruaren kontrako mehatxuek kutsu sexuala zeukatela. Eta emakume indigenek ibaien garrantzia espirituala azaltzen zutenean –neskatxen espirituak uretan bizi direla– botere patriarkal eta arrazistaren isekekin topo egiten zutela.
Idurre Eskisabelek dio zapalkuntza anitzen sare korapilatsua sortzea dela kapitalismoaren estrategia. Norbanako batzuen militantzia bikoitzez harago, borroken konpartimentalizazio handia sumatzen dut gurean. Kostatzen zaigu frackingaren, etxe kaleratzeen eta feminizidioaren kontrako borroken arteko indarrak batzea. Euskal Herriko diskurtso feministak zeharo antikapitalistak dira, baina praktika politikoan oraindik borroken intersekzionalitatearen ideia hori gauzatzeko pausoak falta zaizkigu. Hori izan daiteke, gurean, Berta Cáceresen ondarea.