Nafarroak historia politikorik bai?
Bazen garaia: Rodezno Kondearen plaza ez, baizik eta Serapio Espartzaren plaza izango da aurrerantzean. Hango kriptan dira oraindik Euskal Herrian kamino-bazterretan fusilaturiko sei mila ingururen erantzule nagusiaren,–Bilbo suntsitu nahi zuen nonbait Molak, baina jeneral alemanari gehitxo iruditu eta Gernikarekin kontentatu!–, eta José Sanjurjo Espainiako II. Errepublikaren aurkako jeneral kolpistaren gorpuzkiak.
Barne-turismoa eginez, Iruñeko Nafarroako Museoan sartu-irten bat egin dugu. Ez dut esango Nafarroa Garaiaren eta Beherearen historia politikoaren bilakaera bertan islatua ikustea espero nuenik margolan eta gainerako arte-euskarrietan, baina esperantza txikiren bat banuen halere, handik edo hemendik Nafarroaren historia politikoaren arrastorik aurkituko nuela.
Noizkoa? Erresuma independente izan zeneko zazpi mendeetako aztarnaren bat; haren galeran izandako guduena, agian, edota han edo hemen zirtaturik XIX. mendeko karlistaldiei buruzkoren bat, haiek lurraldean hainbesteko garrantzia izan zutela gogoan harturik; ez, ez nuen egia esan, espero Raimundo Garcia Diario de Navarra-ren zuzendari famatuak Emilio Mola jeneralaren esaneko zintzo eta leial, Sanjurjo jeneral eta beste hainbat matxinada zale tarteko –Martinez Berasain, Baleztena anaiak eta Luis Arellano, errekete nafarren buruzagiak, edota Tomás Dominguez Arevalo, Rodeznoko kondea...–, josi zuten Errepublikaren aurkako konspirazioaren berririk.
Ez, ez da horrelakorik Nafarroako Museoan. Erromatar mosaiko, katedraleko kapitel, jaun boteretsuen jauregietatik eskuratutako margolan eta eskulturak, eta hango eta hemengo elizetako artelan aski maiztuak gehienetan, eta museo guztietan bezalatsu, margolan bat gailen, Goya pintoreak San Adrian markesari egindako erretratu ederra... Ezer handirik ez, Espainiako beste edozein hiritan aurki dezakezun lurralde museotatik bereizten duenik!
Orreagan, Leiren, Amaiurren eta berriki Sartagudan, badira Nafarroaren historia politikoaren gaineko aztarnak; bibliografia aski zabala bai, azken urteotan nafar ikuspegitik hagitz aberastua, historiazaleen bazka, gutxi batzuen ikasbide, baina horixe, gutxi batzuen hezigarri, baina eskolaumeentzat eta helduentzat prestatutako historia-museo dibulgatiborik?
Izen-aldaketa beharrezko bezain itxaropentsuari gure historiaren ezagutzak jarraituko balio, orduan bai aldaketa sakona, izen-aldaketa batere gutxietsi gabe!
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Greba ataritan jaso nuen zuen e-maila, posta pertsonalean. Hasieran, beste askok bezala, grebaren aurrean ze aukera ditugun jakinarazteko zela pentsatu nuen. Baina ez, grebaren aurkako mugimendu politiko eta komunikatiboa zen jasotako e-maila.
Aitortuko dizuet ahozabalik utzi... [+]
Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]
Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]
Azken urteotan, industria politikaren kontzeptua hainbat mailatan indarrez berragertu da. Neoliberalismoaren mailua izandako erakundeak, Nazioarteko Diru Funtsak, gaur egun zera azpimarratzen du: merkatuek baliabideak modu eraginkorrean esleitzeko eta arazo horiek konpontzeko... [+]
Aurreko egunean, Bilbon, lagun batekin elkartu nintzen Bira tabernan. Tar-tarrean ari ginen oso gustura eta esan nion: “Noski, Giputxia zarenez, kar-kar-kar”. Eta berak nabarmendu zuen ez zela gipuzkoarra. Nik ongi ulertu gabe, jarraitu nuen esaten, “A! ez?... [+]
Zalantza asko izan ditut, meloia ireki ala ez. Ausartuko naiz, zer demontre! Aspaldian buruan dudan gogoeta jarri nahi dut mahai gainean: ez da justua erditu den emakumearen eta beste gurasoaren baimen-iraupena bera izatea. Hobeto esanda, baimen-denbora bera izanda ere, ez... [+]
Mundu mailako erasoaldi inperialista betean gaude, mendebaldeko burgesiak gidatuta. Ofentsiba inperialistak hartu duen forma gerrarena da, aldaera guztiekin: gerra ekonomikoa, gerra kognitibo eta kulturala, lawfarea; eta, noski, gerra militarra. Mendebaldeko inperialismoak... [+]
Beste detektibe triste baten telesail bat ikusi berri dut. Eskoziako irla urrun batean gertatzen dira trama guztiak. Badakizue nola funtzionatzen duten fikzio horiek: hildako asko, jende arrunta baina ez hainbeste, eta paisaia berde iluna. Oraingo honetan duela urte pila bat... [+]
Egiari zor, ez dakit zergatik ari naizen hau idazten. Gaur egungo giro liskartsuan ez dira modu honetako iritziak ondo hartzen. Beharbada, ARGIAk ez du hau argitaratuko, ez baitator bat orain arte argitaratu dituzten iritziekin (baina, azkenean argitaratzea erabaki badute,... [+]
Urtarrilaren 15ean Zedarriak izeneko lobby tekno-enpresarialak bere 6. txostena aurkeztu zuen, Euskadi eta Europar Batasuna, oparotasunaren eta lehiakortasunaren patu partekatua izenekoa. Finantzen mundutik ateratako aditu gorbatadunez osatutako Think Tank neoliberal horrek... [+]
Tipi-tapa mugitzen ditugu euskaltzaleok gure oinak Korrikaren lekukoaren atzetik, gure hizkuntzaren alde, desio dugun Euskal Herri euskalduna helburu, herri euskaldun gisa biziraun nahi dugula aldarrikatzeko.
Tipi-tapa ematen ditu lehen urratsak Afrikako, Hego Amerikako edo... [+]
Eta beste urte batez, sindikatuek prefabrikatutako grebak antolatu dizkigute. Eta guk, indibidualki, erabakia hartuko dugu grebarekin bat egin ala ez, ikastetxean inongo asanbladaren beharrik gabe.
Niri irakatsi zidaten greba eredua jada ez dago modan, antza. Nire... [+]
Bizitzak dena inguratzen du, mugatua eta hauskorra da. Bizitza onak bizitzeko, gorputzak zer egin badakiela iruditzen zait, buruak ordea, nahiz eta jakin (ondo informatuta dagoenean), askotan gorputza nahita isiltzen duela ikusten dut. Isiltze horretan burua beste buru... [+]
Eroso gaude ingurunea gure egoera fisiko/emozionalera egokitzen denean. Besteak ni kontuan hartu nauenean, izan gizaki bat, objektu bat, espazio bat. Erosotasunaren klabea produktu eta espazio diseinuan beharrizan handi gisa sartu da, erosotzat jotzen dena erosgarria delako... [+]