Gogoeta eguneroko bidaide behar dugu, gaur atzo baino gehiago, iraganak ez baitu bidea mugatu behar. Hortaz, nora-bideaz eta nola-bideaz, bietan jarrai, gogoeta. Sarri gertatzen da tarteko helmugan lortutakoa abiapuntuan uste zena ez izatea. Hortixe ezustekoak! Hauek gutxitzeko onena ikusmoldea zabaltzea da, oinak orainean eta burua orain-geroan, aurreikuspenak eta atze-ikuspenak eraginkor uztartuz. Eraginkorra ez denak ez baititu aldaketarako baldintzak sortzen. Berez dinamikoa eta biodibertsoa den munduan halaxe behar du hemengo ezkerreko subiraniston jardunak, une oro ondo kokatuta egotea beharrezkoa baita aldaketek behar duten gehiengo soziala aktibatzeko.
Azken hauteskundeak lau urteko markoa utzi du hainbat instituziotan. Orduko hainbat ezusteko hurrengoan aldeko usteko bihurtzeko bada zer birpentsatu. Nire pentsaeraz, iraganetik dakartzagun ardatz batzuk desmitifikatu behar dira behingoz. Ezker-eskuin eta abertzale-ez abertzale, kasurako. Iraganean proiektuen konfrontaziorako bidea eman zuten horiek ez dute orainean funtzio hori betetzen, lehengo sinpleak ez baitu oraingo konplexuan funtsezko lekurik. Gure proiektua ere ezin orduko bera izan. Krisi sistemikoa krisi.
Hortaz, ohiko abertzaletasuneko lurraldeetan izan ditugu ezusteko grisak, gainerako euskal lurraldeetakoak emankorragoak izan ditugula. Hor eta han egindako ibilbideetan pedagogia desberdina izanagatik, seguruenik. Ikasgai hartzekoa. Burujabetza kontzeptu integratzaileagoa behar dugu, gehiengo sozial batek integratzeko modukoa, mundu globalizatuan euskal herritarrok barne eta kanpoko ardurak geure lurraldetik kudeatzekoa. Norabide honetan Fronte Zabalak aukera baliagarria izan beharko luke metamorfosirako, egiteko eta eragiteko moduetan asmatuz gero. Frontean aditu gehiago behar ditugu soziologian zuzenbidean baino, guztion beharra egonda ere.
Izan ere, proiektuen konfrontaziorako gaurko ardatza kultura sozio-politikoa ulertu eta gauzatzeko moduan datza. Hortaz, sortu diren formazio politiko berriak elkarlanerako kide hartzeaz gain, bada guk erantzun beharreko galdera: zergatik ezkerreko subiraniston gaurko proiektua ez den lagun horientzat erakargarri? Zergatik? Beharbada, paradigma berrien sasoi historiko honetan iraganaren eta hiztegiaren inertzia harlauza astunegia dugulako, are gehiago ohiko pedagogiaz zabaltzeko. Tira, zenbatuak izango garen hurrengoan emaitzek ez gaitzatela ezustean harrapatu!