Zaindu kolesterola, zaindu bihotza
Osasun inkesta batek dioenez, lehen mailako arretako bost pazientetik lauk ez dute kolesterola kontrolatzen. Eta odol-analisi baten emaitzak erakutsiz gero, guztizko kolesterol kopuruari besterik ez liokete erreparatuko, zifra hori baxua izateak –200dik beherakoa azken urteotako odol-analisietan, orain urte batzuk 250 miligramo arteko zifrak ere onartzen ziren arren– osasun egoera egokia ziurtatuko liekeela pentsatuz.
Esan beharra dago, hala ere, axolagabetasun hori pazienteen kalterako izan daitekeela, ondo frogatuta baitago kolesterol mailak neurrian mantentzeak %40 murrizten duela bihotzeko istripuren bat jasateko arriskua. Zer dago, bada, kontraesan horren atzean? Inkestak berak erakusten du pazienteen %20k baizik ez dituztela ulertzen kolesterolaren parametroak.
Zer dira kolesterol “ona” eta “txarra”?
Kolesterola gibelak jariatzen duen gai koipetsua da, neurri egokian gorputzeko zenbait zelularen funtzionamendurako ezinbestekoa. Koipe horrek ezin du odolean barrena libre zirkulatu, eta horregatik proteina batekin lotzen da, garraioa errazteko. Kolesterola zer-nolako proteinarekin lotzen den, bi gai horien batura edo multzoa (lipoproteina) izan daiteke:
- Dentsitate baxukoa, LDL kolesterola edo kolesterol “txarra”. Hau da arteriak buxatu eta arrisku kardiobaskularra (arazo koronarioak, infartuak etab.) areagotzen duena. Odol-analisi batean LDL kolesterolaren zifrak ez luke 200 miligramotik gorakoa izan behar inola ere, baina mailarik egokiena odol dezilitroko 150 eta 190 miligramo bitartekoa litzateke.
- Dentsitate altukoa, HDL kolesterola edo kolesterol “ona”. Kolesterol mota honek txarra “arrastaka eraman” eta arteriak garbitzen ditu. Horregatik, haren kopurua dezilitroko 45 miligramotik gorakoa izatea komeni da.
Nola jaitsi kolesterol txarra?
Hona hemen jarraitzeko aholku erraz samar batzuk:
- Murriztu zenbait elikagai. Haragi gorriak, hestebeteak, gurina edo esnekiak, osoak batez ere. Mariskoa ere gutxiago kontsumitu –poltsikoak eskertuko dizu–, eta arrautzak ere neurrian, astean hiru edo lau baino gehiago ez.
- Azukrea mugatu. Sobera hartzeak ere gantza arterietan pilatzea ekar dezake.
- Zuntz ugari hartu. Zuntzak “erratzaren” lana egiten du, kolesterol txarra kanporatzen lagunduz.
- Kontrolatu estresa. Tentsioaren menpe bizi bazara, gorputzak kolesterol gehiago sortuko du.
Eta kolesterol ona gehitzeko, zer?
Kolesterol onaren maila baxuak txarra altu izateak adina arrisku ekartzen dio bihotzari.
- Saiatu soberako kilo horiek kentzen. Gainpisua dagoenean triglizeridoak erruz ugaltzen dira, eta horiekin kolesterol ona gutxitu egiten da.
- Hartu omega 3 azidoak eta oliba olioa. Lipidoen metabolismoa erraztu eta HDL mailak igoarazten dituzte.
- Edan ardo beltza, neurrian noski. Ardoaren polifenolari esker odoleko kolesterol on kopurua igo egiten da.
Kexak eta esker onak paretsu mantendu dira, baina erreklamazioetan bada aldea. Esaterako, aurtengo ekaina iazkoarekin alderatuta, ia %30 igo dira erreklamazioak.
Aste honetan zehar egongo da AEBko auditoria Gurutzetako ospitalean; bere estandarrak betetzen dituzten osasun-zentroei akreditazioa ematen die. Osakidetzak 106.843 euro gastatu ditu bere aurrean itxurak egiteko.
Sexologian eta zoru pelbikoan aditua den Juncal Alzugaray Zurimendi fisioak zenbait gako eman ditu klimaterioa eta menopausia hobeto ulertzeko.
Silizearen hautsak sorturiko gaitz eta biriketako minbizi kasuek ez dute etenik azken urteetan. Australian, Ingalaterran edo Espainiako Estatuan alarmak piztu dira, eta kristal-silizea duten kuartzozko sukalderako mahaiak egitea debekatzeko urratsak ematen hasi dira.
Eurostaten arabera, 2013tik 2021era bitartean, 13.530 kasu erregistratu zituzten Europar Batasunean. Teorian 2005ean debekatu zuten amiantoaren erabilera, baina mesoteliomaren sintomak ez dira agertzen hamarkada asko igaro arte. Amiantoagatik 700 pertsona baino gehiago hil dira... [+]
Igeriketa, patinetean ibiltzea eta irakurtzea gustuko ditu Leire Manzanares Etxeberriak (Donostia, 2005). Garapenaren nahasmendua dauka eta Zereginak Ikasteko Gelan (ZIG) dago. Gurasoekin batera informazioa bilatzen aritu da ikasten jarraitzeko aukerak aztertzeko, baina oztopoz... [+]
Anbulantzien zerbitzua enpresa batetik bestera aldatzeak ez duela egiturazko arazoa konponduko eta “orain arteko pribatizazioaren bidean atzera egin eta anbulantzia zerbitzuaren publifikazioari” ekiteko eskatu diote langileek Eusko Jaurlaritzari, LABek antolaturiko... [+]
Pasaiako Portuko Agintaritza eta Algeposa taldea lan arriskuen babesa ez bermatzeagatik kondenatuak izan direla adierazi du Amiantoaren Biktimen Euskal Elkarte ASVIAMEk. Osakidetzak laneko gaixotasunak ezkutatu izana salatu dute.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.
Irakasleei oinarrizko yoga formazioa eman, gero gelan ikasleekin aplikatu dezaten, horretan dihardu Maite Eizmendik. Ikasle-irakasleak "lo" iritsi direla eskolara? Jolas-orduaren ostean ezin kontzentratuta daudela? Presio akademikoak itota dituela? Aktibatzeko,... [+]
Larrialdietan bukatu ohi duena ez da 20 kilometroko lasterketa egiteko prestatuta ez dagoelako; alderantziz, kirola egitera ohituta dauden 25-35 urteko gizonak dira gehiengoa, marka egin nahian topera joateagatik. Hala ziurtatu digu Donostiako ospitaleko mediku batek... [+]
Amurrioko anbulatorioko Etengabeko Arreta Gunean ez zen medikurik egon joan den igandean, Aiaraldeak informatu duenez. Hain justu, hainbat bizilagunek sinadura bilketa abiatu dute eskualdean: “Erabat normalizatu da Laudioko zein Amurrioko Etengabeko Arreta Guneetan mediku... [+]
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua aurkeztu du azaroaren 7an Donostian. Azala, ilea eta gorputzeko hainbat atal garbitzeko eta zaintzeko behar ditugun produktuak guk geuk egiteko argibide eta informazio osoa ematen du liburuak. Auzi hau ez da azalekoa,... [+]