Gizakion oilarkeria
Sekula baino nartzisistagoak garen garaiotan, komeni da gogoratzea nola joan den beheratuz gizakion gandor harroa. Kopernikok erakutsi zigun Lurra ez dela unibertsoaren zilborra (nahiz eta espainiarren laurden batek oraindik uste duen Eguzkia dabilela Lurraren inguruan biraka!), eta egun badakigu gure planeta hauts-mota ñimiño bat besterik ez dela multibertso askoren baztertxo galdu batean. Darwinek erakutsi zigun gizakia ez dela kreazioaren erdigune eta errege, baizik eta eboluzio-prozesu luze baten orain arteko emaitza, eta genetikoki ez gaudela animalia askorengandik batere urrun. Freudek berriz inkontzientearen garrantzia jarri zigun aurrean, pentsa ez dezagun geure egintzen jaun eta jabe garela. Eta Freudentzat berarentzat, aipaturiko hiru aurkikuntza horiek gizakiaren umilazioa esan nahi zuten, gure handiustearen aurkako eraso zuzenak.
Baina baliteke umilazio horiek ez bukatzea hor, zeren eta gaur egun neurozientziaren arloan egiten ari diren hainbat aurkikuntza kolpe gogorrak baitira gizakiaren harropuzkeria zentzugabearentzat. Gehienok, geure buruaren nagusi eta zeharo libre garela uste dugu, ezta? Ba, neurozientziak datu asko ari dira ematen uste horren aurka. Ikerketen arabera, ez dugu egiten nahi duguna, baizik eta egin eta milisegundo batzuk geroago nahi izaten dugu egindako hori.
Biziki gomendatzen dizuet Incógnito. Las vidas secretas del cerebro liburua irakurtzea, eta bereziki 6. kapitulua (Zergatik dago oker planteatuta erantzukizunaren gaia?). Egileak, David Eagleman neurozientzialari estatubatuarrak, dioenez “kontuan izanda gure genetika, gure haurtzaroko esperientziak, ingurumen-toxinak, hormonak, neurotransmisoreak eta nerbio-zirkuitua, hainbeste dira gure kontrol esplizitutik ihes egiten duten erabakiak, ezen esan bailiteke ez garela gu agintean gaudenak” (205. or.).
Gutxienez, zer pentsa asko ematen duen planteamendua da, gure justizia-sistema oso-osoa erabat hankaz gora jartzen duena, delituak egin edo ez egin erabakitzeko norbanakoaren askatasuna baitago kolokan. Ustezko shaolin-aren, Katalunian irakasle bat hil zuen gaztetxoaren, genero-indarkeriazko kasu ankerrenen eta abarren inguruan arinkeriaz aritu aurretik irakurri beharreko testua da. Izan ere, gure ideologia eta aurreiritziak gauza bat dira, eta zientziaren datu gordinak beste bat: Eppur si muove.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]
Israelen ofentsiba inperialista beste fase batean sartu da: bonbardaketak Yemen, Libano eta Sirian; Iranen kontrako erasoak; Libanoren inbasioaren saiakera… Sionistek aspaldiko helburu bat lortu dute: Palestinatik haratago joatea, eta erasoaldia eskualde mailako gerra... [+]
Leku izen bakarra aski da, azken denbora hauetan gertatu den emakumeen aurkako biolentzia kasurik larriena aipatzen hasteko: Probentzako herri horretan, senar batek emaztea kimikoki menderatu eta beste gizon batzuen –ehun bat omen dira– sexu-meneko utzi du hamar... [+]
Txikitan, mila eta bat jolas genituen egunerokotasunean jolasteko. Batzuk korrika jolasten genituen, beste batzuk baloiarekin, panpinekin, gomarekin edota hitzekin. Bada hitzekin jolasten genuen jolas bat, konturatu naizena bizitza guztirako izango dela. Ez gara ohartzen jolas... [+]
–Bai, zera, hori muntaia izango da… edo norbaitek egindako txistea… edo testuingurutik ateratako zeozer...
–Ezetz ba, maitti, hementxe dago bideoa, entzun egizu elkarrizketa.
–Oxtia, bai! –begiak bueltaka begi-zuloetan.
J-k ezin... [+]
BRICS+ taldean gorabidean dauden ekonomia produktiboek edota lehengaien hornitzaileek parte hartzen dute. Horiek munduko gobernantza justuagoa eraiki nahi dute eta horrek talka egiten du nazioarteko fluxu ekonomikoak arautzen eta gobernatzen jarraitu nahi duen... [+]
Asteburu luze bat. Ingurutik bueltatxo bat eman eta pikoteoa egiteko probestu dugu. Turistak selfie-ak egiten. Turistentzako bideak, alokairuak, dendak, hotelak, aparkalekuak, menuko platerak, seinaleen kartelak munduko hizkuntza orotan. Turistak ohiko lekuak leku arrotz... [+]
Orain dela urte asko Dr. Abuse chatbota ezagutu nuen, aplikazio horrekin ohartu nintzen ere pertsonok zeinen azkar kateatu gaitezkeen holako makinetara. Animalia sozialak izanda, harremana berezkoa eta beharrezkoa dugu, eta 'harremana' izenak dioen bezala,... [+]
Gaixo nago, etxetik atera gabe egoteko moduan, medikuaren bajarekin, ingurukoen onespenarekin. Gaixo nago. Alegia, nire energia da normalean iluntzean etxeratutakoan izaten dudana, baina egun osoan. Eta gorputza tranpa bat da, beste behin ere, eta harrokeria gorrotagarriz... [+]
Wikipedia.org-en arabera, Gish gallop (Gish-en lauhazka) edo falazien metrailadorea "eztabaida teknika bat da, aurkariari ahalik eta argudio gehienekin eraso egiten diona, argumentu horien zehaztasuna edo sendotasuna kontuan hartu gabe", eta albo-ondorio gisa... [+]
Terminoaren jatorria XIX. mendearen hasieran kokatzen da. Garai hartan, liberal ingelesen asmo inperialistek errusiarrekin talka egin zuten, Errusia Asian zabaltzen ari baitzen eta Ingalaterraren kolonizazio nahiak oztopatzen. Beren interesak babesteko, Ingalaterrak errusiarren... [+]
Eremu ez profesionalari loturiko pertsona talde digitaletan, besteoi argudioak emateko adimen artifiziala baliatu duenik ikustea gertatu zait azken urte honetan. Partekaturikoa propioa bailitzan. Norberarena, baina ez jabetzaren zentzuari loturikoa, baizik eta norbere... [+]
Wallapop aplikazioaren bidez bozgorailu kaxkar batzuk saldu nituen uda aurretik. Agian produktuaren deskribapena pixka bat puztuta zegoen, egia da. Erosleak hiru izar jarri zizkidan bostetik. Argi dago, ez nuen gehiagorik merezi.
Hurrengo astean, Irundik Bilbora eraman nuen... [+]
Lagun baten aitaren hiletan egon nintzen aurrekoan. Lagunak lore-sortetatik lore bana hartzeko esan zigun bertaratutakoei, nahi izanez gero. Loreei ezin diet ezetzik esan, askoz gutxiago arrosei, batez ere gorriei. Hala, arrosa gorri eder bat hartu nuen.
Arrosa eskuan,... [+]