Odoleko burdina neurrian izateko zer jan?
Burdinarekin lotuta dagoen osasun arazorik ezagunena anemia ferropenikoa da. Hainbat sintoma ditu: nekea, ahuldade muskularra eta orokorra, suminkortasuna, zurbiltasuna, apetitu galera, goragaleak, beherakoak, ahoko ultzerak edo ile-galera, nabarmenenak aipatzearren.
Beste muturrean dagoen arazoari, odolean burdina gehiegi izateari, hemokromatosia esaten zaio. Akats genetiko batek eragiten du, eta kasu askotan burdinaren absortzio egokia eragozten du. Anemiak baino pertsona gutxiagori erasaten dio.
Burdina ezinbesteko osagaia da bizitzarako. Haren kopuruak balore batzuetatik gora edo behera egitean, osasun arazo larri askoak sor daitezke. Burdinaren pilaketa toxikoa gerta daiteke gorputzarentzat, zelulen zahartze prozesua bizkortu eta hainbat organoren funtzioa oztopatzen baitu. Kasu horietan ezinbestekoa da tratamendu medikua hartzea eta dieta zaintzea.
Dieta aldatu, baina nola?
Elikaduran egin beharreko aldaketek albo-ondorio bat izan dezakete: ezinbesteko mantenugai batzuk behar baino kopuru txikiagoan hartzea. Horregatik, dieta aldatu baino lehenago komeni da dietista edo nutrizionista batengana joatea; aditu horrek adieraziko digu nola murriztu hartzen dugun burdina, bestelako okerrik egin gabe.
Hemokromatosiak jota dagoen pertsonak honakoa galdetzen dio bere buruari: osasungarria da nire jan-neurritik burdinez aberatsak diren elikagai guztiak kentzea? Erantzuna ez da hain sinplea: egunero jaten dugun burdina ahalik eta gehien murrizteko, dieta mediterraneo orekatua egin behar da, barazki ugari, fruta freskoa, lekaleak eta zereal integralak janez. Elikagai horiez gain haragi zuria, arrautzak, arraina, azukreak eta koipeak kontsumitu behar dira neurrian. Laburbilduz, hauek lirateke, funtsean, nutrizio-oreka egokia lortzeko eta gorputzari desintoxikatzen laguntzeko bete beharreko baldintzak:
- Burdina asko duten elikagaien kontsumoa murriztu: odolkia, erraiak (gibela), haragi gorria oro har, arrainak eta mariskoak (almejak, ostrak), fruitu lehorrak.
- Burdinaren kelatzaile naturalak (kaltzioa, fitatoak, oxalatoak eta taninoak) mesedegarriak izan daitezke aurrekoekin batera kontsumitzen direnean, burdinaren absortzioa gutxitu egiten delako. Egokia da tea –tanino asko ditu– gosarian edo bazkalostean, gazta freskoa entsaladekin batera, jogurta postre moduan, baita arrozesnea ere.
- C bitamina asko duten zitrikoak eta beste fruta batzuk (laranja, mandarina, pomeloa, limoia, marrubiak, meloia, kiwia, anana...) otorduen artean hartu behar lirateke, beste janariekin nahastu gabe alegia.
- Kontuz burdinaz aberastu edo indartutako elikagaiekin. Ondo aztertu etiketak, eta erabat baztertu horrelako elikagaiak.
- Murriztu azukrea, era guztietako jaki gozoak eta produktu azukredunak.
- Gibelerako elikagaiak. Gibela da burdinaren eta beste osagai batzuen metabolismoan parte hartzen duen organo nagusia. Horregatik, haren funtzioa indartu dezaketen elikagaiak (eskarola, endibiak, kardua edo txikoria) oso egokiak dira odoleko burdina kopurua handia den kasuetan.
Kexak eta esker onak paretsu mantendu dira, baina erreklamazioetan bada aldea. Esaterako, aurtengo ekaina iazkoarekin alderatuta, ia %30 igo dira erreklamazioak.
Aste honetan zehar egongo da AEBko auditoria Gurutzetako ospitalean; bere estandarrak betetzen dituzten osasun-zentroei akreditazioa ematen die. Osakidetzak 106.843 euro gastatu ditu bere aurrean itxurak egiteko.
Sexologian eta zoru pelbikoan aditua den Juncal Alzugaray Zurimendi fisioak zenbait gako eman ditu klimaterioa eta menopausia hobeto ulertzeko.
Silizearen hautsak sorturiko gaitz eta biriketako minbizi kasuek ez dute etenik azken urteetan. Australian, Ingalaterran edo Espainiako Estatuan alarmak piztu dira, eta kristal-silizea duten kuartzozko sukalderako mahaiak egitea debekatzeko urratsak ematen hasi dira.
Eurostaten arabera, 2013tik 2021era bitartean, 13.530 kasu erregistratu zituzten Europar Batasunean. Teorian 2005ean debekatu zuten amiantoaren erabilera, baina mesoteliomaren sintomak ez dira agertzen hamarkada asko igaro arte. Amiantoagatik 700 pertsona baino gehiago hil dira... [+]
Igeriketa, patinetean ibiltzea eta irakurtzea gustuko ditu Leire Manzanares Etxeberriak (Donostia, 2005). Garapenaren nahasmendua dauka eta Zereginak Ikasteko Gelan (ZIG) dago. Gurasoekin batera informazioa bilatzen aritu da ikasten jarraitzeko aukerak aztertzeko, baina oztopoz... [+]
Anbulantzien zerbitzua enpresa batetik bestera aldatzeak ez duela egiturazko arazoa konponduko eta “orain arteko pribatizazioaren bidean atzera egin eta anbulantzia zerbitzuaren publifikazioari” ekiteko eskatu diote langileek Eusko Jaurlaritzari, LABek antolaturiko... [+]
Pasaiako Portuko Agintaritza eta Algeposa taldea lan arriskuen babesa ez bermatzeagatik kondenatuak izan direla adierazi du Amiantoaren Biktimen Euskal Elkarte ASVIAMEk. Osakidetzak laneko gaixotasunak ezkutatu izana salatu dute.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.
Irakasleei oinarrizko yoga formazioa eman, gero gelan ikasleekin aplikatu dezaten, horretan dihardu Maite Eizmendik. Ikasle-irakasleak "lo" iritsi direla eskolara? Jolas-orduaren ostean ezin kontzentratuta daudela? Presio akademikoak itota dituela? Aktibatzeko,... [+]
Larrialdietan bukatu ohi duena ez da 20 kilometroko lasterketa egiteko prestatuta ez dagoelako; alderantziz, kirola egitera ohituta dauden 25-35 urteko gizonak dira gehiengoa, marka egin nahian topera joateagatik. Hala ziurtatu digu Donostiako ospitaleko mediku batek... [+]
Amurrioko anbulatorioko Etengabeko Arreta Gunean ez zen medikurik egon joan den igandean, Aiaraldeak informatu duenez. Hain justu, hainbat bizilagunek sinadura bilketa abiatu dute eskualdean: “Erabat normalizatu da Laudioko zein Amurrioko Etengabeko Arreta Guneetan mediku... [+]
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua aurkeztu du azaroaren 7an Donostian. Azala, ilea eta gorputzeko hainbat atal garbitzeko eta zaintzeko behar ditugun produktuak guk geuk egiteko argibide eta informazio osoa ematen du liburuak. Auzi hau ez da azalekoa,... [+]