Deszentralizazio legea François Mitterrand presidentearen   garaian hasi zen lantzen. Errepublikako lurraldetasunari, erakundeei eta hauen funtzionaltasunari dagokie. Errepublikako eskualdeak (erregioak) 22 dira gaur egun. Eskualdeen mapa hori 1964n egin zen. 2016ko urtarrilaren 1ean, berriz, 13 izanen dira. Hau da, eskualde zabal eta anitz hauek are zabalagoak eta anitzagoak izanen dira ordutik aitzina, Hexagonoko herrialdeen nortasuna are lausoago geratuko da mapa berrian. Eta horien artean, Euskal Herria. Mapa berria ez da guztiz bukatua, ezta eskualdeetako erakundeen eskumenak zehaztuak ere.   

Eskualdeen lege berriaren lehen proposamena iazko ekainean egin zen Frantziako Legebiltzarrean. Asanblea Nazionaleko diputatuek   mapa berriaren proiektua berretsi zuten. 277k alde egin zuten eta 252k aurka. 33 abstenitu ziren.    Iaz, 50 diputatu pasa ziren aurkakoen multzora. François Hollande presidentearen deszentralizazio politikak ataka are eta estuagotik iragan beharko du aurten. Lege berria diputatuek eta senatariek adostu behar dute, baina orain arte ez dira bat etorri. Senatariek 15 eskualde aurreikusi zuten eta diputatuek 13. Eskualdeetako mapa, eta hiriburuak zein izanen diren ez da trenkatu oraindik (ondoko mapan dituzu ikusgai). Uneon, hiriburuen izendatzea da jokoan. Senatariek eta diputatuek osatutako batzorde parekideak adostasuna erdietsi izan ezean, diputatuek ebatziko dute maparen egitura.  

Ipar Euskal Herriaren geroa

Akitania izan da Ipar Euskal Herriaren eskualdea Hexagonoaren egituran: Gironda (Bordele da hiriburua, 240.000 biztanlerekin), Pirinio Atlantikoak, Dordoinia, Landak eta Lot-eta-Garona departamenduek osatua. Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoan 289.000 biztanle dira. Pirinio Atlantikoak departamenduan dago Bearnoarekin batera (Paue da hiriburua, 85.000 biztanlerekin), berezko lurralde ezagutzarik eta izenik gabe. Eskualde berriaren izena Akitania, Limousin eta Poitou-Charentes izan liteke 2016tik aitzina. Bordele izango luke hiriburua. Besteak beste, eskualde horren aurrekontua handiena baita: 1,4 milioi eurokoa. Beste bi eskualdeek, hurrenez hurren, 660 eta 460 milioiko aurrekontua dute. Eskualde berriak 5,8 milioi biztanle izango lituzke. Euskal Herriaren ezagutza eta nortasuna are lausoago izanen dira, beraz. Kontseilu berriak 183 kide bilduko ditu.

Ezkerreko, zentroko eta eskuineko alderdiek beren interesen araberako borrokan diharduten bitartean, herrialde txikietako espresio politiko gutxituak hauteskundeetan nola moldatuko diren ikuskizun dago. Euskal alderdi abertzaleen aukerak, adibidez, orain arte mugatuak baziren, aurrerantzean ez dira aiseago zertuko. Ipar Euskal Herria ez da berezko lurralde gisara agertzen ez den bakarra. Bretainiarrek, esaterako, ez dute lortu eskualde bakarrean biltzea. Pays de la Loire eta Bretainia eskualdeak bakarra izatea aldarrikatu dute historikoki bretainiar nortasunaren aldeko alderdiek. Deszentralizazio lege berriak, II. Mundu Gerraren ondoren bi eskualdetan zatitutako Bretainia batzeko bidea errazten zuela pentsatu izan dute. Legeak lege, Frantzia zentralizatuaren aldeko alderdiak legea beren alde paratzeko trebeagoak eta indartsuagoak direla ageri da berriz ere.

Alsaziarrak, berriz, eskualde bakarrean bilduta bazeuden ere, Lorrena eta Champagne-Ardennerekin batuko dituzte. Alsaziarrak kalera atera ziren manifestatzera urte hondarrean. Estrasburgok segituko du hiriburua izaten. Gaitzerdi. Amaitu gabeko mapan izendatua dagoen hiriburu bakarra da.  

Korsika da eskualde esanguratsua Frantziako egituraketan. Eskualde berrien legeak ez du orain arte bere izaera aldatuko. Orobat, itsasoz harandiko beste lau eskualdeek (DOM-TOM izendatua) berdin jarraituko dute. Korsikarrek, alabaina, Estatutu bereziko lurralde kolektibitatea (elkargoa) osatzen dute, berezko izaeraren ezagutza.  

Departamenduetako bozak

Datorren martxoaren 22an eta 29an  eginen dira departamenduetako hauteskundeak. Ondoren, aspaldiko iragarpena betez gero, Frantziako departamenduak desagertuko dira. Urte honetan halaber, abenduan, orain osatzen ari diren eskualdeetan hauteskundeak eginen dira. Politikari askok harriduraz ikusi du Eskualdeen Mapa gauzatzeko lege berria osatzeko modua. Azken urte honetan hartutako erabakiak fite eztabaidatuak izan baitira, doi-doi aztertuak. Batek baino gehiagok horren arrazoia honela adierazi du: iragan abenduan legea onetsi izanak badu zerikusia aurtengo eskualdeetako hauteskundeak abenduan egin izatearekin. Izan ere, lege bat onartzen denetik hauteskundeak egin ahal izateko urte batek iragan behar du gutxienez. Zenbait sektore politikoren iritziz, lege berri horren gauzapena ez dagokio bere burua goi-mailako demokraziatzat jotzen duen estatu bati. Alegia, ez da eredugarria. Mapa tarrapataka diseinatua izan dela begi-bistakoa izateaz gain, eskualde berriek izanen dituzten eskumenak ez dira zehaztu orainokoan. Euren funtzioak ere ez dira ageri lege berrian, ezta ondorioz, departamenduen ordez izanen omen diren ordezko erakundeak ere. Hots, Senatuan aztertzen ari diren departamenduen eskumenak nola iraganen diren eskualde berrien instituzio berrien funtzioetara, baita nola egokituko diren ere. Frantziako Gobernuak argitu beharko du zein diren deszentralizazioaren helburu nagusiak: deszentralizazioaren xede nagusiaren hirugarren atala deritzana. Departamenduen ordezko Herri elkargoen egitura bolo-bolo zabaldu da azken urteotan, baina inork ez daki zertan funtsatzen den. Ez dezagun ahantzi ere, deszentralizazioaren politikan metropolietarako Polo ereduak deritzatenak ere aurreikusiak direla.

Deszentralizazioa

Deszentralizazioa eta egituratze berria ulertzeko Ipar Euskal Herriko bi senatarien aburuak ezagutzea besterik ez dago. Jean-Jacques Laserre senatari zentristaren hitzetan, eskualdeen mapa berriaren legea eztabaidatu denean Ipar Euskal Herria ez da aipatu izan behin ere. Halaber, berak lege kontuak ez dituela menperatzen esan du. Besteak beste, eskumenen zehaztapena, hala herri nola hirien arteko harremanak adostu beharko dira deszentralizazioaren hirugarren atala delakoaren markoan. Kontraesanak ez dira gutxi: deszentralizazioaren azken atalaren atarian daude, eta hasiera batean daudela diote ere bai. Tokiko parlamentari sozialistak, Colette Capdevielle eta Sylvie Alaux parlamentariak, eskumenak ezagutzeko zain daude. Frédérique Espagnac senatari sozialistak zer esana izan beharko luke. Alta, tokiko politikariak Parisko nagusiek esango dutenaren zain egon ohi dira. Horixe da euren ezaugarrietako bat.

Baionako Unibertsitateko Zuzenbide irakasle Eneritz Zabaleta Eskualdeen mapa berriaz mintzatu zen urte amaieran. Besteak beste, hauxe erran zuen: “Ipar Euskal Herria gaur egun baino lurralde handiago batean ariko da. Lehen galdua zegoen eta orain are galduago ikusten dut”. Pirinio Atlantikoetako Durand prefetak Ipar Euskal Herriari begira proposatutako Herri elkargoen kariz, berriz: “Legea zehaztuta ikusi gabe, ezin da deus berririk esan”. Beraz, herri elkargoaren proposamenak Batera plataformaren Lurralde elkargoaren proposamenari aitzina hartu dio. Berriki, Baterak prefetaren Herri elkargoaren proposamenari baietza eman dio urrats gisa, Lurralde elkargoaren xedetan, plataformaren eletan. Estatuak, hots, botereak berezko mekanismoak ditu herriak sortzen dituen bitartekoei aitzi egiteko. Baterari edo Hautetsien Kontseiluari, konparazione.

Zentralizazioa

Frantziako Estatuak –aldian aldiko gobernuek nahiz Parisko Legebiltzarrak; Senatua eta Asanblea barne– aspaldidanik iragarritako deszentralizazioa nola gauzatuko duen inkognita da oraindik ere. Frantziako Estatuaren egitura zentralista astuna, motel eta nekez birmoldatzen ari da. Europako estatu boteretsua izan arren, aro berriei egokitzeko arazoak ditu. V. Errepublikaren eredua zaharkitua dago. François Mitterranden aroaz gero, baita ondorengo ezkerreko gobernuen ondoren –30 urte joan dira harrez gero–, alderdi sozialistaren François Hollande azken presidenteak ez du eskuinaren bestelako politikarik gauzatu. Ezker edo eskuina izan, frantziar estatuan jakobinisten logikak nagusia izaten jarraitzen du.