Legean Ka(n)tiatuta

Norbaitek aho betez demokrata dela esaten badit,  erne jartzen naiz. Izan ere, urteekin ikasi dut, bere burua demokratatzat duela dioenak, zinikoa ez bada, egiaren jabe delako ustea izaten duela, eta, hortik, hurrengo pausoa, beste guztiei bere demokrata-tasuna inposatzeko saiakeran aritzea izango dela.

Gizatalde batek besteei norberarena inposatzeko joera ez da egungoa. Izatez, historian zehar, eliteek euren inposizioa legitimatzeko modu desberdinak izan dituzte, bai liderraren karisma, bai ohituren indarra, edo armada garaiezin bat. Oinarrian, beti, bortxazko indarra.

Ilustratu liberalek, XVIII. mendean, garaiko elite burgesaren boterea babesteko kontzeptu berri bat asmatu zuten: legea. Liderrek, ohiturek, armadek agintzen dutena, derrigorrez eta mehatxuz betetzekoa bezala agerrarazten ziguten, eta legeak agintzen duena, ordea, norberak bere buruari, eta guztiok geure buruari inposatzen diogun betebeharra. Kantek teorizatutako autonomia moral haren ondorio sozial bezala.

Aurrerapauso handia izan omen zen hau, gizabanakoa, eta euren arteko elkarbizitza babesteko. Denok moralki autonomoak izan nahi dugu, eta hor, ustezko betiereko legean katiatuta utzi gintuzten elite zapaltzaileen aldeko ideologoek, burujabe izan nahian, geure burua euren menpe jarriz.

Horren harira, demokrata ongileak entzuten ditut legea goraipatzen, guztien artean egina dela, guztiok betebeharrekoa, jendarteko bakea ziurtatzen duen abstrakzio aldaezina. Eta bakea, justizia, askatasuna edo eskubideen gaineko balio bilakatzen dutenez, demokrazia bera, hitzaren zentzua galduz, legea betetzean oinarritzen dute, herritarrak menpean iraunarazteko sistema politikoa zapaltzailea bihurtuz.

Eliteak egoera dagoenean jarraitzeko erabiltzen duen baliabidea da legea. Legearen inperioa beste legitimazio moduak bezain inposatzailea da, baina sendoagoa, abstraktua, ikusezina. Sakoneko sinesmen sor bezala barnerarazten digute, eta bereiztea ere zaila egiten zaigu: geure burua aske sentitzen dugu, eta legea, berezko betebeharrekoa.

Euren burua demokratatzat dutenak faxistak direla datorkit burura. Adibide asko daukagu demokrata horiek pertsona arriskutsuak direla konturatzeko,  alde batetik, politikoki bikaintzat dutelako euren burua, eta etikoki besteak baino goragokoak sentitzen direlako, egia, eta beraz, ongia platoniko-kristaua (ateoa izan arren), zer den baitakite.

Ausartuko ote dira katalanak, azaroaren 9a eta gero, demokraziaren izenean legea apurtzen, bortxazko indarra demokrata haien esku izanik?

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
Teknologia
Gai izango ez garenean

Pertsona nagusiekin edo aniztasun fisiko eta neuronalak dituzten pertsonekin lanean zaudenean, dugun gizartean gaitasunaren ideiak espezie bezala asko mugatzen gaituela ohartzen zara. Hau da, dugun sistemak gauzak modu espezifiko batean egiteagatik jartzen zaitu balioan, eta... [+]


Materialismo histerikoa
Idatzi nahi nuen

Idatzi nahi nuen gabonetako argien alde, eta urteroko ohitura bilakatu aldarrikatzea, kaleak argitzen dituzten aro honetan, espazio publiko apain, alai eta gozagarri bat, klase ikuspegitik. Baina, noski, espazio publiko epelak ere bai, zenbait gazte liburutegietan liburuak... [+]


2024-12-21 | Iñaki Lasa Nuin
Pagadiak

Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.

Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]


Elkar mugituz?

Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.

Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]


Gobernu berriaren aurrekontu neoliberal zaharrak

 Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.


2024-12-20 | Nekane Txapartegi
Izartxoak *, arriskutsuak patriarkatuarentzat

Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]


2024-12-20 | Edu Zelaieta Anta
Pereza

Ez dakit zuek ere pertzepzio bera ote duzuen –aitor dut: modu azientifikoan hasi naiz idazten hemen–. Pereza hitzaren hedatze naturalaz ari naiz. Gero eta gehiago aditzen baitut Hego Euskal Herriko bazterretan: euskaraz, espainolez eta, jakina, euskañolez... [+]


2024-12-20 | Hiruki Larroxa
Irribarre egin, murtxikatu eta isildu

Askok, Gabonetan, ilusioa baino alferkeria handiagoa sentitzen dugu familia-otordu eta -topaketetan pentsatzean. Baina aurreratzen dizuegu ez dela otordua bera kolektiboki deseroso sentiarazten gaituena, familia tradizionala definitzen duen normatibitatea baizik. Are gehiago,... [+]


2024-12-20 | Sonia González
DSBEren ‘humilladeroa’

Betidanik begitandu zait esanguratsuagoa han-hemenka topa daitezkeen guruztokiei gazteleraz esaten zaien modua: humilladero. Ez al da guruztoki edo santutxo izen nahiko light, zuri edo haragoko konnotaziorik gabekoa? Azken batez, bertatik pasatzen zen oro umiliatu behar zen... [+]


Siriako Arabiar Errepublikaren amaiera

Siriako Arabiar Errepublikaren amaierak harridura handia sortu du, gertatu den moduagatik: azkar eta ia erresistentziarik gabe. Halere, ez da hain arraroa herrialdea suntsituta, pobretuta eta zatitua zegoela kontutan hartzen badugu. Aspalditik siriar gehienen ardura ez zen nor... [+]


Oasiaren ondorena

Nobedadea izan ohi da Durangoko Azokari lotzen zaion hitz entzunenetako bat. Nobedadea han, eta nobedadea hemen. Zenbaitetan, ordea, lehengokoari beste itxura ematea aski izaten da etiketa hori itsasteko. Talentu berriztagarriz birmasterizatutako CDek eta berrargitalpenek badute... [+]


Euskararen Eguneko manifestu bat

Euskara txikitasunean handia den ur emaria dugu. Bertako tanta bakoitzak gure kultura ureztatzen eta biziberritzen du. Egarri den hari itsaso bete ur eskaini. Euskara putzu sakon eta ilun batetik etorri izan bada ere, guztiok atera dugu gure ur-gazi lagina, eta guztiok bilakatu... [+]


Frantziara eta Espainiara bidean

Azaroaren erdialdean ARGIA komunikabidearen efemeridearen bitartez gogoratu dut espainiar selekzioan jokatzen jarraitzeko ukoa duela 25 urte egin nuela. Efemeride horrek atzera begiratzeko eta hausnarketa egiteko aukera eman dit.

Nazioarteko Kirol lehiak herrialdeen arteko... [+]


2024-12-20 | Hainbat egile*
Pornografia gaztetan

Gazteak gero eta lehenago hasten dira pornografia kontsumitzen; izan ere, bere sexu heziketa bakarra da pornoa. Nola demontre heldu gara honaino?

Gaur egun, onartu behar da Interneti esker pornografia ikustea askoz errazagoa dela. Tamalez, klik baten bidez 7-9 urte arteko... [+]


Eguneraketa berriak daude