Asko hedatu da Hollaback! delakoak, kaleko sexu jazarpenaren kontrako sareak, New Yorken grabatutako bideoa. Neska bat paseatzen doa, hamar orduz, eta ehun gizonek baino gehiagok zer edo zer esaten diote: “Kaixo, guapa”, “Bejondeizula”, “Nire telefonoa nahi duzu?”, “Egun ona pasa”. Neska ezezagun bati kalean “guapa” esatea, berez eraso sexista al da? Edo, agian, New Yorkeko biztanleak oso jatorrak izatearen adierazlea da bideoan jasotakoa?

Horrelako zalantzak argitzeko gakoa “inbertsio legea” da: egoerari buelta eman eta ea sinesgarria den hausnartu. Bideokoa gizona balitz ehun ezezagunen komentarioak jasoko al lituzke? Are gehiago, posible litzake beste egun batean ehun emakumek neska horri “egun on” esatea? Erantzuna ezetz borobila baldin bada, argi dago sexismoak badaukala zer ikusirik. Emakumeak gara etengabe ezezagunen komentarioak entzun behar ditugunak, eta gizon izateagatik jasotako heziketari egotzi behar diogu horrelako atrebentzia.

Behinola, Bilbotik oinez nindoan norbaitekin telefonoz diskutitzen, erdi negarrez, eta nire aldamenean pasa zen gizonak “qué guapa” bota zidan. Hori da eguneroko kaleko jazarpen matxistaren ezaugarrietariko bat: enpatia falta. Matxistari bost axola ea umore onez nabilen, ea ezezagunekin hitz egiteko interesik dudan edota nire amama hil berri den. Eta askotan horrelako komentarioak gure sorbaldetan egiten dira, edo gauez kalean bakarrik goazela, hala gure gorputzean urduritasuna eta ikara sartuz. Helburua ez baita gurekin harreman zintzoa hastea, euren gizontasuna berrestea baizik.

“Piropeoa” sexu indarkeriarekin lotuta dago. Ez ditugu begirada eta komentarioak bakarrik pairatzen. Gure gorputzak publikoak eta erabilgarriak diren aurreiritzitik abiatuta, matxistek zilegi ikusten dute gure ipurdia edo alua kalean, tabernan zein autobusean ukitzea. Eta guk maiz horrelako erasoen aurrean sumindura irentsi eta ezin ezer egitea sentitzen dugu.

Ondarroako feministek sexu jazarpenaren kontrako muralak margotu zituzten herrian: “Nire gorputzak eztau bir zure iritzirik”, “Beste behin guapa dihar ein eta ostikada bat emongo dotzut ahuan”. Bigarren horrek eztabaida piztu zuen: askok esan zuten neurrigabea zela “guapa” bati eraso fisiko batekin erantzutearen mehatxua. Kontua ez da gertakari isolatu bakoitza epaitzea, testuinguruan kokatzea baizik: gure gizartean, gizon askok uste dute emakumeei euren gorputza edo janzkerari buruz komentarioak egiteko eskubidea daukatela, eta horrek ez duela minik egiten, edo are okerrago, eskertu behar dugula, ederrak garenaren seinalea delako. Emakumeok dinamika hori etsipenez eramaten ikasi dugu eta erantzuten badugu esajeratuak eta oldarkorrak izatea leporatuko digute. Horrekin apurtu nahi dute feminista ondarroarren mezuek.

Emakumeen artean kaleko jazarpen matxistari aurre egiteko beharra gero eta hedatuagoa dago, baina falta handia sentitzen dut gizonek ligatzeko duten ereduarekiko (auto)kritika falta. Ni taberna batean lagunekin dantzan ari banaiz eta tipo bati begiradarik bota ez badiot, zergatik uste du ideia ona dela nire parranda saioa etetea eta besterik gabe nirekin ligatzen saiatzea? Enpatia da niretzat hitz klabea, mutil gazteekin landu beharrekoa. Eta oso garrantzitsua deritzot gizon berdin zaleek momentuan lagunei adierazi diezaietela “piropeoa” ohitura deitoragarria dela, horrelako jarrerak txalotu edo ez ikusiarena egin ordez.

Oraindik ere ozen gogoratu behar dugu gure gorputza ez dela gizon matxistaren gozamenerako objektua, eta kaleak eta gaua gureak ere badirela.