Afrikarrek ere “aurkitu” omen zuten Australia
Ozeania, 1768-1771. Royal Society elkarteak James Cook esploratzaile eta kartografoari agindutako lehen espedizioan, kapitain ingelesak Zeelanda Berria eta Australia mendebaldeko kostaldea aurkitu zituen. Lehen konkistatzaileen ondotik kolonoak iritsi ziren eta uharteak Erresuma Batuaren jabego bihurtu zen.
Hainbat historialarik bertsio ofizial hori aldatu nahi izan dute, Cook baino lehen inguruko herrialdeetako arrantzale eta merkatariak bertan egonak zirela argudiatuz, baina orain arte ez dute froga garbirik aurkitu.
Bigarren Mundu Gerraren urteetan, Maurie Isenberg soldadu australiarrak txanpon zahar batzuk aurkitu zituen Wessel artxipelagoko uharte batean, Australia iparraldean. Aurkikuntzaren gune zehatza mapa batean adierazi zuen, eta txanponak adituen esku utzi zituen, azter zitzaten.
Baina txanpon haiek ahaztuak izan ziren, harik eta Indianako Unibertsitateko (AEB) Ian McIntoshek topatu dituen arte. Jatorri australiarreko antropologoak ondorioztatu du txanponek 1.000-1.300 urte inguru dituztela eta Kilwako sultanerriak –egungo Tanzaniak– irarri zituela. Zehazki, txanpon horiek Saharaz azpiko Afrikan sortutako lehen txanponak izan ziren.
Hortaz, McIntoshen arabera, sultanerri afrikarreko arrantzale, merkatari edota esploratzaileak duela mila urte baino gehiago iritsi ziren Australiara, eta bertakoekin tratuan aritu ziren, txanponek adierazten dutenez.
Oraindik goiz da froga hori historia berridazteko nahikoa izango ote den jakiteko. Gainera, txanponak jatorrizko tokitik eraman zituzten eta, beraz, arkeologiak ezingo du egiaztatu Kilwako bidaiariek duela mila urte inguru utzi zituzten ala, esaterako, bildumagile batek galdu ote zituen askoz geroago, Cook bertan lehorreratu ondoren.
McIntoshen hipotesia egiaztatuta ere, garbi dago ustezko aurkitzaileek Ozeanian izan zuten eragina britainiarrek izango zutena baino askoz txikiagoa izan zela, europarrek ez bezala, aurkitutakoa ahal zela bere horretan uzteko ohitura baitzuten.
Gainera, aurkikuntzaren eztabaidak zentzua galtzen du, gizakiek Australia benetan askoz lehenago aurkitu zutela kontuan hartuz gero. Duela 40.000-50.000 urte, Pleistozenoan, lehen australiarrak izango zirenak Asia hego-ekialdetik abiatu ziren. Uhartez uharte, garai hartan askoz estuagoak ziren itsasarteak zeharkatuz egungo Ginea Berrira iritsi ziren. Eta orduan Australiako plataforma kontinentala itsasmailatik gora zegoenez, handik Australiara oinez iritsi ziren.
Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta giza salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]
Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]
Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]
"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".
Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]
Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.
Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]
Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]
Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]
Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]
Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]
Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]
1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.
Gasteizko Izaskun Arrue Kulturguneak (IAK) eta UEUk elkarlanean Euskaldunentzako Jabetze Eskola martxan jarriko dute, euskaldunok ahaldundu, eta ondorioz, jendartea eraldatzeko asmoz. Aurkezpen hitzaldia urriaren 30ean egingo du Garikoitz Goikoetxeak. "Hizkuntzaren... [+]
Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.