Txapelketa aitzakia
euskal kulturara hurbiltzeko

  • Bertsozale Elkarteak Bertsolari Txapelketa Nagusia baliatu du beste behin euskaltegietako ikasleak bertsolaritzara gerturatzeko. Saio didaktikoak antolatu dituzte, bai euskaltegietan, baita ikastetxeetako gazteentzat ere.

Ruben Sanchez bertsolaria Oiongo euskaltegian Txapelketari buruzko saio didaktikoa gidatzen.
Ruben Sanchez bertsolaria Oiongo euskaltegian Txapelketari buruzko saio didaktikoa gidatzen.XDZ
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Jendartearen zati handia harrapatu duen olatua, euskaran murgiltzeko pausoa eman dutenengana zabaltzeko xedea du egitasmoak. Euskaldunberriek, bertsolaritzaren bidez, euskal komunitatean norbere txokoa aurki dezaketela frogatu nahi dute.

Ikastaroan, ahoz inprobisatzeko artearen inguruko xehetasunak lantzen dituzte; saioen egitura eta erritualak; ariketa bakoitzaren berezitasunak; ulermen estrategiak; bertsolariak nor diren eta abar. Horrez gain, Txapelketaren tradizio luzea, eta gainerako plazen artean betetzen duen leku garrantzitsua erakusten da.

Hainbat bertsolari aritu dira Euskal Herri luze zabalean euskaltegi eta hizkuntza eskoletan saio didaktikoak eskaintzen. Euskalduntze mugimenduarekin harremana duten edo izan duten bertsolariak dira, oro har. Bertsolaritza, euskara ikasteko, lantzeko eta hobetzeko tresna dela ezagutarazi nahi dute.

Miranda de Ebrotik Maulera, 1.200 ikasle eta 29 euskaltegi

Bertsozale Elkartearen proiektuak 42 saio didaktiko eskaini ditu. Antolatzaileei garrantzitsua iruditu zaie bertsolaritza lantzeko saioak gune ez hain euskaldunetan egitea. Horregatik perimetroa zabaltzeko saiakera berezia egin da aurten.
Egitasmoaren bultzatzaileek uste dute euskara ikasi nahi duen orok norbere bizitzan euskararentzako gune bat bilatzea ezinbestekoa duela. Zonalde erdaldunetan euskaraz ikasi eta bizi nahi dutenek arnasguneak behar dituzte eta bertsolaritzak gune euskaldun hori eskaini dezakeela erakutsi nahi dute.

Arabako esperientzia arrakastatsua

Araban 400 ikasle hurbildu dira Miranda de Ebron, Gasteizen, Murgian eta Oionen egindako hogei ikastaroetara. Ruben Sanchez Bakaikoa bertsolariak hainbat saio didaktiko eman ditu. Hark dio Araban tradizio luzea izan duela euskaldunberriak eta ikastoletan euskaraz alfabetatu direnak bertso eskoletan aritzeak. “Gipuzkoan Jon Maia eta Bizkaian Payatarrak salbuespen diren bezala, gure herrialdean errealitatea izan da”, ohartarazi du.

Duela 30 urte, bertso transmisioa galdua zegoen Araban, baita eremu euskaldunetan ere. Duela hiru hamarkada sortutako bertso eskolei esker berpiztu da bertsolaritza. Lehenengo eskolak Gasteiz eta Laudiokoak izan ziren eta partaide guztiak euskaldunberriak ziren. Ezinbestekotzat jotzen du euskarak bere gain euskal kultura badaramala ohartaraztea: “Ezin da kultura hizkuntzatik erauzi”. Bertsolaritza, kultur adiera gisa, euskalduntzea bideratzeko tresna izan daitekeela uste du arabarrak. Bere hitzetan, “euskara aisialdiarekin lotzeko aukera bikaina eskaintzen du. Modu formalean ikasitakoa praktikan jarri eta eduki akademikoei buelta emateko bidea izan daiteke. Arauak hautsiz hizkuntzarekin jolasteko abagunea irekitzen du, euskararekin ongi pasatzeko modua, alegia”.
Saio didaktikoetan hainbat dinamika lantzen dituzte. Sanchezek esaterako, hastapeneko jardueran egoera bat planteatzen die: Gasteizko festetara kanpoko lagun bat etorri zaie bisitan eta trago bat hartzen ari direla bertso saioa hasi da. Lagunari bertsolaritza zer den azaldu behar diote.

Horrela, ikaskide guztien artean bertsoen inguruko informazio anitz biltzen dute. Horrekin bertsolaritzaz uste dutena baino gehiago dakitela ohartzen dira.

Barakaldoko BEC aretoko finaleko irudiak ikusita ikasle guztiak harrituta gelditzen direla kontatu du Sanchezek. “Ez dute uste bertsoek hainbesteko arrakasta dutenik, ez dakite Txapelketaren amaierako saioak halako aretoa betetzeko gaitasuna duenik. Euskararen mundu txikian bertsolaritza gauza handia dela jabetzen dira Barakaldoko irudiak ikusita”.

4. edo 5. saio didaktikoan bertsoak idazten jartzen ditu ikasleak eta batzuk oso maila altua dutela azpimarratu du. “Hizkuntza gehiago menperatuko balute bertsolari askoren pare egongo lirateke. Bide horretatik jarraitzen badute nork daki etorkizunean baten bat oholtza gainean ikusiko dugun”, azaldu du bertsolariak.

Ikastetxeetan 20.000 ikasle

Euskal Herriko herrialde guztietan, eskola orduetan, aritzen dira bertsolaritza jorratzen. Azken hilabeteetan ordea, bertso irakasleak ikasleak lagun, Bertsolari Txapelketaren jarraipena egiten ari dira.

Estitxu Arozena Albizu lesakarrak eskolak ematen ditu Nafarroako Lesaka, Bera eta Doneztebeko hainbat ikastetxetan. Bertsolariak azaldu duenez, haurrek umetatik bertsolaritzarekin kontaktua izatea eta horren berri edukitzea garrantzitsua da. Familian edo inguruan bertsolaritza afiziorik ez badago zaila baita umeak bertso mundura gerturatzea. “Ikastaro hauek emanda ohartzen naiz hainbat umek oinarrizko ezagutzarik ere ez dutela. Futbolari izarren izenak primeran dakizkiten bezala, askok ez dakite Maialen Lujanbio edo Andoni Egaña nor diren”.

Haurren interesa pizteko teknika ugari erabiltzen ditu. Txapelketaren harira, adibidez, porra berezia antolatu du, finalera zein bertsolari iritsiko diren asma zezaten haurrek. Asteburuetako saioak landu dituzte klasean, eta puntuazioak nola joan diren komentatzen ibili dira. Final handiari begira podiumerako porra eginen dutela dio Arozenak. Ariketa horri esker zenbait haur eta guraso Txapelketaren jarraipena egitera animatu dira.

Bestalde, bat-bateko ariketak lantzea gustatzen zaio, eta jolas moduan bat-batean puntua erantzuten aritzen dira sarri. Noizbehinka saioen zatiak ere ikusten dituzte, eta horretarako haurrentzako moduko gai egokiak lantzen dituzten bertsoak hautatzen ditu. Fredi Paya eta Iker Zubeldiak Amasa-Villabonako saioan bota zutena jarri du adibide. Gai jartzaileek bi ume sahararren paperean jarri zituzten bi bertsolariak eta umeentzako gertuko gaia, hizkuntza eta mundua irudikatu zuten haien inprobisazio lanetan.

Gainera, “aurten finalaurreko saioak zuzenean telebistan emateak ekarri du, edonork, momenturen batean edo bestean, bertsolaritzari tarte txiki bat eskaintzea. Umeengan nabaritzen da; lehen bertso edukiak bilatu egin behar ziren bezala, orain etxeko egongeletara sartu dira”.
 


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Euskara
Baigorri-Tafalla senidetze eguna
Liturgia ez-katoliko bat Urdozeko kaperan

Kasu Hegoaldeko begirada horri. Lehen-lehenik desmitifikatu larre berde, etxe zuri eta teila gorrien lur ederrekiko miresmen itsua, halako maitasun inkondizionala, hizkerari eta ustezko bizitzeko manerari loturiko fetitxismoa. Utz, Ruper Ordorikari sarri entzun gisan,... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Korrikaren karbono isuria nola murriztu daitekeen ikertu dute lehenengo aldiz

Ingurumen-inpaktuaren berri izateko eta, hurrengo edizioei begira emisioak murrizteko egin du azterketa Lander Crespo klima adituak. Garraioa izan zen Korrikako azken edizioan isurketa gehienen jatorria.


Euskara eta sexu-genero disidentziak uztartzeko zertzeladak

‘Xoka. Jite disidenteak’ jardunaldiak antolatu ditu Ehgam Nafarroak. Hiru saio eginen dituzte Iruñeko Laban: azaroaren 5ean, 13an eta 19an.


2024-10-30 | Sustatu
Euskaraz zainduak izateko eskubiderik badugu?

Euskararen kontrako epaien oldarrialdien, azkenengoetako bat izan da Gipuzkoako entitate publiko bat, Kabia, kinkan jarri duena, ezarritako hizkuntza eskakizunen kontrako epai batekin. Bertako langileak egonkortzeko prozesuan ezarritako euskara eskakizunak, euskararen... [+]


EHUn Medikuntza euskaraz ikasteko plaza kopurua espainolezkoarekin parekatu nahi du Jaurlaritzak

EHUn Medikuntza euskaraz ikasteko plaza gehiago behar al diren galdetuta, hori EHUk erabaki behar duela erantzun zuen berriki Jaurlaritzak. Orain, ordea, datorren ikasturterako Medikuntzan 40 plaza gehiago eskaintzeko akordioa egin du Jaurlaritzak unibertsitate publikoarekin,... [+]


Kronika
Euskarak zergatik ez du ganorazko kuotarik hedabideetan?

Gai tabu gisa marrazten da Euskal Herrian, baina munduan barna ez da horrela. Hizkuntz politikak ezin dira merkatu librearen logikan ipini, baizik eta kuotak edo kupoak ezarri behar dira. Beharrezkoak dira. Eta beharrezkoak dira daudenak betetzea, ez baititu inork betearazten.


2024-10-28 | Uriola.eus
Bilboko Alde Zaharreko Korrika batzordeak Udalaren 1.500 euroko isuna salatu du

Bilboko Alde Zaharreko Korrika batzordeak auzoan egin zuten ekimen bat baimenik gabe antolatzeagatik udalaren 1.500 euroko isuna salatu du. Ekintza hau arau-hauste larritzat jo zuen udalak, eta auzokideek espazio publikoaren erabilera defendatu dute.


2024-10-28 | Leire Ibar
Azken epai euskarafoboaren harira, “enplegu publikorako hizkuntza bakarra gaztelania izatea” salatu dute

ELA, LAB eta Kontseiluak elkarretaratzea egin dute, Administrazioarekiko Auzietarako epaitegi batek Kabia organismoari emandako ebazpenaren aurka protestatzeko. Euskara maila bermatzeko ahalegina “hutsaren hurrengoa” bilakatzeko arriskua dagoela salatu dute.


2024-10-28 | Leire Ibar
Ipar Euskal Herriko irratien biziraupena “arriskuan” Frantziako Gobernuaren murrizketengatik

Frantziako Gobernuak aurkeztu duen 2025eko finantza lege-proiektuaren arabera, irrati elkarteek jasoko duten laguntza ekonomikoa %35 murriztuko da. Murrizketak, hamar milioi euro gutxiagoko diru-laguntza jasotzea suposatuko luke. Irratien elkarteak esan du "lurraldearen... [+]


Intuizioaren ebidentzia: erdara darabilten Euskal Herriko hedabideek bizkarra ematen diote euskarazko kulturari

Bertsolarien kasua da agerikoena: euskaraz eta erdaraz egiten duten hedabideetan, euskarazko bertsioan soilik dira ezagutarazten. Horrez gain, bistaratu da beste titular interesgarri hau ere: Euskal Herriko 11 hedabideren 2023ko lana aztertuta, Euskal Herrikoa ez den kanpoko... [+]


Donostiako Decathlonek dio errotulazioa euskaraz ere jarri beharra “inposizioa” dela

Donostiako Decathlon saltoki handiak errotulazioak euskaraz ez dauzkalako kexa jarri du kontsumitzaile batek Behatokian. Saltokiaren erantzuna (gaztelaniaz) esanguratsua da: Erkidegoko legeak ez du jasotzen inongo inposiziorik karteldegia euskaraz jartzeari buruz. Alegia, lege... [+]


2024-10-25 | Leire Ibar
Euskaraldiaren edizio berria aurkeztu dute: maiatzaren 15etik 25era izango da

Aurreko edizioetako esperientziak oinarri hartuta, antolatzaileek “Euskaraldia gaindituko duen Euskaraldia” egitea proposatu dute. Iruñean, Nafarroako Antzerki Eskolan, aurkeztu dute 2025eko maiatzaren 15etik 25era egingo den Euskaraldiaren laugarren edizioa.


Gipuzkoako Aldundiaren zaharren egoitza batzuen euskara eskakizunak “neurriz kanpokotzat” jo ditu Donostiako auzitegi batek

Kabia organismoaren zaharren egoitzetan 54 plaza egonkortzeko 2022an onartutako lan-eskaintza bertan behera utzi du Donostiako epaile Gonzalo Pérez Sanzek. Gipuzkoako Aldundiaren erakundeak jarritako hizkuntza eskakizuna gehiegizkoa eta baztertzailea dela dio epaileak.


2024-10-24 | Rafa Arriola
Egun on, España…

Gero eta akats ortografiko gehiago atzematen dugu sare sozialetako idazkietan, eta ez soilik gazteek egindakoak, baita komunikabideetakoak ere. Batzuk hain bihurtu dira ohiko, non gure begiei apenas ez dieten minik ematen.

Horrela, gaztelaniaz hauek bezalakoak barra-barra... [+]


2024-10-24 | Leire Ibar
Abian da aurtengo Errigoraren “Euskarari puzka” kanpaina

Euskara hauspotzeko lan egiten duten eragileak ekonomikoki hornitzea da ekimenaren xedea. Ekarpena egiteko bertako produktuen saskiak erosteko aukera izango da urriaren 24tik azaroaren 14ra bitartean.


Eguneraketa berriak daude