NOR HARRAPATUKO du zezenak uztailaren 7an? Iruñeko karriketan bederen ez dadila inor izan, behintzat modu larrian. Gainerakoan, lan munduan bereziki, egun horretatik aurrera zezen asko geratuko dira libre Hego Euskal Herri osoan, eta hauek langile asko harrapako dituzte, aldapan gora gainera, Santo Domingon bezala, zezena indartsu eta korrikalaria arnasestuan dabiltzala.
Arazoa aste honetan konpontzen ez bada behintzat, ehunka mila langile geratuko da hitzarmen kolektibo gabe. Espainiako Langileen Estatutuaren estalpea izango da gutxieneko babesgunea, hau da, langileak ezingo duela kobratu gutxieneko lan-sariaren (645 euro) azpitik eta inork ezingo duela behartu astean 40 ordutik gora lan egitera. Gainerakoan, langilea enpresariaren mende geratuko da.
Hori da egiazko aukeretako bat eta uztailaren 7tik aurrera geratzen den indefinizio egoerak eta beldurrak negoziazio kolektiboa era defentsiboan egitera behartu ditu sindikatuak.
PPren Gobernuak 2012ko otsailean onartu zuen Lan Erreformak ekarri du egoera hau. Ordura arte, lan hitzarmen bat lotzen zenean, honek indarrean jarraitzen zuen aldeek beste bat hitzartzen zuten arte. Horri ultraaktibitatea deitu izan zaio eta azken lan erreformak gogor kolpatzen duen puntuetakoa da. Lege honen arabera, 2013ko uztailaren 7tik aurrera hitzarmen kolektiboa lortu ez den lekuetan, hitzarmen gabe geratuko dira, aurrekoen balioa indar gabe geratzen delako.
Egoera seguruenik ez da batetik bestera horren zorrotza izango. Enpresariek badakite oraingo legediak lehen baino hobeto babesten dituela euren interesak eta, hitzarmenik ezean, eskuak oso zabalik dituela langileen baldintzak nahieran finkatzeko. Baina bestetik, badaki horrek su handia piztu dezakeela eta saiatuko da tentuz abiatzen.
Bestetik, legedi aldetik ere indefinizio maila handia dago, lan hitzarmenik egon ezean, legeak arbitraiak bultzatuko dituelako eta ez dagoelako argi judikaturan nola emango den orain arteko eskubideen eta hauen murrizketen arteko talkaren irakurketa.
Edonola ere, langileen eskubide murrizketaren fase berri batean sartua dago Espainiako langileria eta eskubide gainbera denbora kontua besterik ez da, behintzat murrizketa horien kontrako korronte sendorik eratzen ez bada. Honek bi iturri izan dezake: lehena instituzionala, hau da, lan erreforma berri baten bidez, lehengo egoerara itzultzea; bi, langile eta sindikatuen antolaketa eta borroka, lan hitzarmen duinak lortzeko.
ETA INDAR HARREMANAK nola daude? Une honetan langileen eskubideen oso aurka. Europan Bigarren Mundu Gerraren ondorioz sortutako ongizatearen estatuan, langile klaseek inoizko eskubide maila gorena lortu dute azken mende erdian. 1970eko urteetako bultzada neoliberalen mende, aldiz, eskubide horiek atzerapauso handiak jasan dituzte, bereziki herrialde garatuenetan; eta Europan, batez ere azken krisi ekonomikoaren harira.
Alde horretatik, kapitalaren indarrak garaipen handiak lortzen ari dira. Herrialde garatuenenetan, esaterako, errentaren banaketa da garaipen esanguratsuena, beheko klase eta klase ertainetatik aberastasunaren zati handia ari delako iragaten goi-mailako klaseetara. Borrokaren testuingurua hori da, kapitalaren indarrak erasoan eta langileriaren indarrak defentsan eta atzera eginez.
Oso egoera desberdinak daude Europa osoan, bai lurraldetik lurraldera, bai enpresatik enpresara. Klaberik garrantzitsuenak bi eremu nagusitan ematen dira. Batetik, enpresarena da borroka horren eremu naturala, langileak zenbat eta antolatuago are eta indar handiagoa negoziaziorako. Bestetik, eremu orokorra dago: hautatuko al dituzte herritarrek estatu sozialaren alde egingo duten gobernuak?
Azken finean, erabaki hauek guztiak ez dira teknikoak, askotan mozorrotu nahi den moduan, politikoak baizik. Richard Nixonen Estatu Idazkari izan zen Henry Kissingerrek berak ere argi aitortzen du hori bere memorietan Bretton Woodseko sistema erori zen garaiaz ari denean: “Beranduago jakin izan nuen ekonomia politiken erabaki garrantzitsuak ez direla teknikoak, politikoak baizik”.
Lan baldintza hobeak, ekonomia garatuagoak, aberastasun banaketa handiagoa da. Hori da historiak erakusten duen zirkulua.
Egun alokairuak hipotekak baino 60 euro garestiagoak dira, eta gazte askok euren diru sarreren %40 baino gehiago bideratzen dute errenta ordaintzeko, Jaurlaritzaren azken txostenaren arabera. Honen aurrean, etxebizitza-premia duten gazteen gehiengoek Gobernuak babesturiko... [+]
Nafarroan hezkuntza publikoko milaka irakasle greba egitera daude deituta ostegun honetan eta mobilizazio ugari iragarri dituzte sindikatuek. Ratioen jaitsiera, plantillak egonkortu eta gainzama arintzea eskatzen dute, besteak beste: "Gobernuari dagokio hezkuntza publikoa... [+]
Irunberriko etxe partikular batean lanean ari zela erorita hil da 42 urteko iruindarra. Sindikatuen esanetan, lan-segurtasun araudia "ez da betetzen" eta erantzukizunak argitzeko eskatu dute. LABen arabera, jadanik 42 dira Euskal Herrian lanean ari zirela hildakoak.
Espainiako Ministro Kontseiluak etxeko langileentzako osasun-azterketak, formazioa eta lan-arriskuak ebaluatzea ezartzen duen dekretua onartu berri du. Baina dekretu horrek arrakala garrantzitsuak ere baditu: langileari “sekretu profesionala” mantentzea eskatzen dio,... [+]
Asviamie amiantoaren biktimen elkartearen hitzetan, Gasteizko Lan-arloko 2. Epaitegiak Sidenor eta Cofivacasa enpresei ezarritako isunak erakusten du enpresek ez dutela betetzen "langileen osasuna babesteko obligazioa".
30 urteko behargina hil da Amezketako (Gipuzkoa) paper fabrikan. Ibarra Argi Lanak enpresak azpikontratatuta zegoen. Elkarretaratzea egin dute ostiralean, 11:00etan, gertatutakoa salatzeko. 2024an hil den 38. langilea dela adierazi du LABek.
Istripu bat Ataunen (Gipuzkoa) gertatu da, abuztuaren 22an. Bestea Iurretan (Bizkaia) gertatu zen abuztuaren 14an.
Lan istripuz 33 pertsona hil dira Euskal Herrian aurten. Azkenekoa, Iruñeko sanferminetan garbiketan lanean ari zen Iosu izeneko langilea. Kamioiaren gainetik erori zen eta hartutako golpe larriaren ondorioz hil da. LABek FCC (Iruñerriko Mankomunitateko... [+]
Ezbeharra astelehen goizean izan da, eta gizonaren emazteak 13:23ean dei egin die larrialdi zerbitzuei. Bi biktimak bihotz-gelditze egoeran aurkitu dituzte, eta sorospenek ez dute lortu horien bizitza salbatzea. Umea herriko bizilaguna zen.
Nire lehendabiziko poema liburua argitaratu nuenean errezitaldi bat ematea eskaini zidaten unibertsitate batean. Musikariak dirutan kobratu zuen eta niri Jorge Oteizari buruzko liburu bat eman zidaten, hartu ez nuena, baneukalako etxean. Horixe izan zen onartu ditudan eskaera... [+]
Itsasoan gertatutako istripu baten ondorioz hil da arrantzalea. Hunekin Aski itsasontzian lanean ari zelarik erreskatatu zuten gizona, larunbat arratsaldean. Erietxean hil zen.
Badator uda, eta horrekin batera, herri, auzo eta hirietako jai herrikoiak. Jaiak beti izan dira aldarrikapen sozial eta politikoen, auzokideen arteko harremanen eta euforia herrikoiaren aterpe. Gure kaleak hartzen dituzte, eta egun batzuez autogestioaren, desberdinen arteko... [+]
Last Tour enpresa eta Gasteizko Udala seinalatu ditu erantzule gisa, azken horrek "langileon prekaritatea finantzatzen eta legitimatzen" duela nabarmenduta. Azkena Rocken aritu diren hainbat langileren lekukotzak bildu ditu LASek.
Emantzipatu nahi duten baina ezin duten gazteen kopurua gero eta handiagoa da Europar Batasunean. Errealitate hori datutan jarri du Eurofund erakundeak argitaratu berri duen ikerlan batek, eta etxebizitzaren garestitzea da arrazoi nagusietako bat, baina ez bakarra.