Le swing
Idazten ari naizelarik lesbiana hitza ez dut aski emakumeengana desioa sentitzen duen emakumea izendatzeko, Lesbos uhartetik jasotako ondarea testuingurura egokitzen ez bazait, edo deskribatu beharrekoak bestelako ñabardurak behar baditu. Euskal hiztegi hainbatek ez du lesbiana hitza jasotzen (Azkue, Mugica...). Egungo Euskararen Hiztegiak lesbiana jasotzen du eta haren ondoan lesbianismo, lesbiar, lesbiko eta lesbofobia. Sinonimoen bila jo eta ezer berririk gabe itzuli naiz. Hiztegietan material gehiegi ez dugu, eta beharbada, nire aurkitu nahi eta ezinak esplikatuko du sukarturik eduki nauen hanka sartzea. Hiztegiz hiztegi nabilela, Ibon Sarasolaren 2007ko Euskal Hiztegian argia ikusi uste dut. Bertan lesbianismo eta lesbiar jasoak ditu. Lesbiar: Emakumeen arteko homosexualitateari dagokiona. Lesuin. Ik. Pezoi. Hitz berria da lesuin niretzat. Urduri bilatu dut. Pezoi: Hesia. Elhuyar Euskara-Gaztelania hiztegira noa estu. Pezoi: 1 – Seto-valla. 2 – Trinchera, fosa, zanja. Pausoz pauso joan nadin. Nolaz lesbiana batekin senidetu hesia? Elkartasunez mintzo al zait hiztegia? Trinchera: Lubaki. Bollerok heteropatriarkatuaren aurkako Lehen Mundu Gerrara animatzen gaitu? Fosa: Hobi. Lurpean eta zerraldo hobe gaudela! Zanja: Zanga. Underground hutsak gara, ala? Larriturik nabil lagun batek ikusarazi didan arte nire akatsa. Lesuin hiztegian lesbiar-en osteko sarrera da, ez haren definitzailea. Letra lodi gabe idatzia badago forma okerra edo euskara batuan saihestu beharrekoa delako da eta hobetsitako pezoi azpimarratzen da.
Eskerrak, Genero-ariketak. Feminismoaren subjektuak izenburuko liburua plazaratuko duen laster Edo! argitaletxeak. Bertan, Amaia Alvarez Uriak lesbiana hitzaren sarrera bat apailatu du eta hitzaren hainbat euskal ordain bildu. Aitor Aranaren Gay Hiztegia (2005) ezagunetik atereak dira hurrengoak: andrekaria, neskakoia, bilitisen alaba /ahizpa, emakumetxoa, aluzalea, motxinjalea, piperropila, potxonzalea, sorgina, ulertua, ulertzailea, lamia, joxe-joxepa, marimutila, mariurkulu, neskamutila eta emarkia. Itxaro Bordaren literatur lanetatik erreskatatuak hauek: alharia, emekoi, andrakoi, emaztekoi. “Euskaraz lesbiana edo bollera hitzaren ordain hedaturik ez dagoenez, bi hitz horiek erabili ohi dira, erdal maileguak; baina badaude hainbat herri eta hiritan kalean erabiltzen hasi diren hitz sortu berriak: soropila edo txirlajalia, esaterako” aipatzen du Alvarez Uriak.
Kuku da beste hitz bat eta belarriotara iritsi ez diren eta biltzea interesgarri genituzkeen gehiago, irainak ere bai tartean, kultura lesbiarreko hainbat kidek gure aurka jaurtitako hitz iraingarriak bereganatu baititugu geurori izendatzeko (bollera, tortillera), irainaren esanahia ezeztatuz, harrotasunez gureganatuz. Bestalde, beti asma ditzakegu hitz berriak, erabilerak. Sarasolak ondo esana da erabiltzailea dela azken epailea hitz baten onarpen edo bazterketan. Bada, hala gertatu zaio erabiltzaile honi. Pottorzale batekin afaltzera irten aurretik axotaz lesuin idatzi dut ezker eskuan ahantz ez dezadan. Ogitartekoa jaten ari gara saltzaile ibiltari senegaldarra mahairatu zaigunean. Eskuko hitzari so zer den jakin nahi izan du eta lesbiana dela diotsot. “Lesbiana?”. Espeziekoa naizela argitu diot. “Baina zu ez zara gizona”, hark arrapostu. Eta laster: “Nola arraio egiten duzue?”. Erantzuna boteprontoan: “Comme on danse le swing”. Fin!
Sexu-genero disidentziak zeharkatutako bost lagunek osaturiko literatur banda da Pomada. Lehenbiziko oholtza gaineko emanaldia sortu dute, Maitaleen hiztegi baterako zirriborroa deiturikoa, poesia eta musika nahasten dituena. Irlak berba dute abiapuntu. Emanaldietako baten... [+]
6 urtez azpiko haurrek egunean ordubetez baino ezin dute egon Debako liburutegian. Udal gobernuak argudiatu du "liburutegian erabilgarri dagoen espazioa mugatua" dela, baina ez du argitu espazio mugatu horregatik ezartzen dituzten ordu murrizketak zergatik aplikatzen... [+]
Euskal nobela beltzaren astea ospatu da Baztanen hilaren 20tik 26ra. Hainbat liburu aurkezpen, solasaldi eta bestelako ekitaldiren artean, zapatu goizeko mahai-inguruak sortu du aparteko ikusmina. Izan ere, nobela beltzaren aitzakian, bestela ere kriminal bat nola eraikitzen den... [+]
Erakunde publikoen bekak eta sariak. Kritika eraikitzaile bat izeneko dokumentua plazaratu du Lanartea elkarteak. Berria-k zabaldu du laburpena, eta txostena eskuraturik, hemen duzue elkarteak erakunde publikoei egiten dien gomendio sorta.
DBH4 errepikatu zuen urtea gogoratzen du Jonek Pleibak (Susa, 2024) eleberrian. Adinkideak Durangoko institutura aldatu ziren, eta Polly auzokidearen ikasgelan geratu zen bera. Haurtzaroa Joneren baserria eta Pollyren txaleta lotzen zituen errepidean gora eta behera emana zuten... [+]
Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]
ilbeltza-(1).jpg)
Hamaikagarrenez antolatu dute euskal nobela beltzaren astea, urtarrilaren 20tik 26ra. Ekitaldi ugari egingo dira Baztango bailarako hainbat herritan. Liburu aurkezpenak, mahai-inguruak, solasaldiak eta kultur ekitaldiak izango dira, eta ekintzetan parte hartzea doakoa izango da.
Euskal kulturako berritasunak ezagutu nahi dituenak eta egile zein argitaletxeei zuzenean erosi nahi dizkienak urtean zehar baditu hainbat azoka eta ekimen aukeran. Urte askotako tradizioa dute horietako batzuek eta berriagoak dira besteak; tematikoak dira horietako asko eta... [+]
Joan Tartas (Sohüta, 1610 - heriotza data ezezaguna) ez da gure letren historiako idazle famatuenetarik eta, hala ere, ediren dugu gauza onik “pieza mendre” honetan, zeinaren titulua, onar dezagun hasieratik, ez den segur aski mundu honetan paraturiko izenburuen... [+]
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Abenduaren 5ean ikasleei eta irakasleei zuzendutako tailer, hitzaldi eta ikuskizunak izango dira azokan. Dinamiken bidez sortzaileak ezagutu eta eurekin harremanetan jartzeko moduko aukera ere izango da. Edukiera guztia bete da jada ikasle goizerako. ARGIAk eskaintza zabala... [+]
Helduentzako zazpigarren lana argitaratu berri du Uxue Alberdik, hirugarrena ipuingintzan: Hetero (Susa, 2024). Zortzi narrazio bildu ditu liburuan, eta denen abiapuntua izan da memorian geratu eta “noizbait ere honi buruz idatzi behar dut” pentsarazi dion paisaia,... [+]
Esloveniako eskoletan izan duen arrakastari tiraka, Alberdania argitaletxeak Euskal Herriko ikastetxeetara ekarri du Joko Ona Denontzat irakurketa-lehiaketa: DBHko ikasleek “kalitate handiko liburuak” irakurriko dituzte taldeka, eta avatarra aukeratuta, horiei... [+]