Beginak: emakumeentzako oasia Erdi Aroko itomenean
Lieja (Belgika), 1180. Emakume talde batek lehen beginetxea eraiki zuen. Bertsio zabalduenaren arabera Lambert Le Bège apaizaren omenez hartu zuten izena, baina bada begina hitzak, besterik gabe, otoizlari edo eskale esan nahi duela uste duenik ere (aleman zeharrean beggen aditzak otoitz egin edo eskatu esan nahi zuen, eta hortik letorke komunitate horien izena).
Bi mendetan ia etengabe gerran aritu ondoren, XII. mendean emakumeen gainpopulatzea nabarmena zen Europan. Komentuak ezkontzerik ez zuten andrazkoz gainezka zeuden. Hala, gizarte estamentu orotako hainbat emakume komunitateetan biltzen hasi ziren. Talde espiritualak izan arren, laikoak ziren; hau da, jainkoaren izenean egiten zuten lan, baina elizaren hierarkiatik eta gizonezkoen kontrolpetik at. Erabakiak demokratikoki hartzen zituzten, autarkikoak ziren eta karitatezko hainbat lanetan aritzen ziren: baliabiderik gabeko gaixoak zaintzen zituzten, neskato pobreei hezkuntza ematen zieten... Beginek nahi zutenean utz zezaketen komunitatea, ezkontzeko, eta emakume ezkonduek beginetxeetan laguntzeko aukera zuten, kanpoan bizi arren.
Las beguinas: libertad en relación lanean Elena Botinas eta Julia Cabaleirok honela deskribatzen dituzte komunitate berezi horiek: “Guneok ez ziren ez domestikoak, ez klaustralak, ez heterosexualak. Emakumeek ahaidetasun patriarkalaren sistematik at partekatzen zituzten espazioak ziren, espazioaren eta komunikazioaren zatiketa gainditu zituztenak, inguruko gizartearen errealitatera zabaldu zirenak”.
Sortu eta berehala beginetxeak emakume aberatsen oinordetzak eta emaitzak lortzen hasi ziren. Horri esker, komunitate berriak sortu ziren Flandrian, Brabanten eta Renanian. Baina hierarkia katoliko hertsiaren arreta ere piztu zuten. Elizari zegozkion ondasunak “desbideratzen” ari ziren, eta heresia salaketak erabiltzen hasi ziren beginen hedapena geldiarazteko. 1310ean, esaterako, Marguerite Porete poeta sutan hil zuten “gizonezkoak seduzitzeagatik”. Gizonezkoak baino gehiago, emakumezkoak seduzitu zituen bizimodu alternatibo hark, eta gizonak kezkatu, “emakumeei, emazte edo moja izan gabe, gizonezkoen menpekotasunetik libre bizitzea proposatu zielako”, Régine Pernoud historialariaren arabera.
Hedapena eten egin zen, beginetxe gehienak Flandriara mugatu ziren berriro, beginek hasierako hainbat ezaugarriri uko egin behar izan zieten bizirauteko eta eliza katolikoaren nahira etorri ziren. Iragan apirilaren 14an, Marcella Pattyn, munduko azken begina hil zen 92 urte zituela, beginen komunitateen jatorrizko esentzia hil eta mende batzuetara.
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Duela 3.300 urteko egiptoar momia batean Yersinia pestis-en arrastoak topatu berri dituzte, hau da, VI. mendean Justinianoren izurria eta XIV. mendean Izurri Beltza eragin zuen bakterioarenak.
Adituek orain arte uste zuten garai hartan izurria soilik Eurasian hedatu zela,... [+]
Groenlandia, X. mendearen amaiera. Lehen esploratzaile eta kolono eskandinaviarrak uhartera iritsi ziren. Baina XV. menderako kokaleku horiek abandonatuta zituzten eta jatorrizko inuitak geratu ziren. Baina 1721an, Hans Egede misiolariak espedizio bat antolatu zuen eta kolonoak... [+]
Burgosko Gamonalen 2014ko urtarrilean gertaturikoa M15 mugimenduak eta antzekoek hauspotutako protesta soil batzuk izan zirela uste duena, oso erratuta dabil. Auzoaren memorian arakatzea besterik ez dago konturatzeko zer nolako eragina izan zuten iraganeko galera sentimenduak,... [+]
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]
Tafallan, nekazal giroko etxe batean sortu zen 1951. urtean. “Neolitikoan bezala bizi ginen, animaliez eta soroez inguratuta”. Nerabe zelarik, 'Luzuriaga’ lantegian hasi zen lanean. Bertan, hogei urtez aritu zen. Lantegian ekintzaile sindikala izan zen;... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
1937 eta 1940 artean, Eusko Jaurlaritzak bere zerbitzu sozialen bidez, Iparraldeko osasun zentro handiena izango zena zabaldu zuen Bidarten: La Roseraie ospitalea. Helburua zen Hego Euskal Herritik gerraren ondorioz uholdeka zetozen zauritu eta elbarriak artatu eta... [+]
Eraispenaren aldeko elkarteek manifestazioa antolatu dute larunbatean Iruñean. Irrintzi Plazan manifestazioaren deitzailea den Koldo Amatriarekin hitz egin dugu.
Pitzatu samar dagoen astakirten baten ateraldia bailitzan hartu zen –Europan batik bat, baina baita gainerako bazterretan ere– 2019ko abuztuan Donald Trump, AEBetako presidenteak Groenlandia erosteko azaldu zuen asmoa.
Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]