Bermeon euskararen erabilerak beherantz egin du nabarmen, eta zoritxarrez, batez ere gazte jendearen artean. Beste hainbeste gertatu da, antza, Andoainen. Zer esanik ez Araban. Herrialde horretako giza jendeak bere burua euskalduntzat izanagatik ere, eta elebidunek gorantz egin duten arren, euskaraz mintzatzen den gazte jendea %7ra jausi da. Bilboko datuak ezagutua, aho bete hortz geratzeko modukoak dira. Joera etsigarri hau herrialde guztietakoa da, tamalez: euskarak beherantz egin du erabileran.  

Ukaezina da esparru eta eremu guztietara ari dela zabaltzen euskara, arian-arian. Ez guk nahi beste, ez guk nahi dugun abiaduran. Euskara, hortaz, instituzionalizatu egin dela dirudi (hau barregura!), praktikan hizkuntza akademiko bilakatu dela (Euskaltzaindiak dixit), alegia. Hezkuntzan txertatuta, gure gazteek euskaraz eroso eta era normal batean bizitzeko gaitasuna dutela dirudi. Ez ba, jaun-andreak! Aurreko guztia gezurra baino ez da. Gure gazte jendeak “behartuta” ikusten du bere burua euskaraz egitera (egizue euskaraz, mesedez!). Ez, ez nabil adarra jotzen! Egongo da kontzientziatuta egingo duenik (hizkuntzak kontzientzia-arazo direnean, malo! Ez dira naturalak), baina kontzientzia hori berandu iristen zaielakoan nago. Zoritxarrez, euskara espazio itxi eta zarratuetan –ikastetxeetan– egin beharreko hizkuntzatzat hartzen dute, baina liberatuta sentitzen direnean, joera da neska-mutiletan “behartzen” ez zaien hizkuntza erabiltzera, gaztelania, alegia. Gaztelania ez da inposatzen zaien hizkuntza eta lurralde hori erakargarriagoa egiten zaie, liluragarriago, eta horregatik egiten dute hautu hori, kontzientzia zimikorik izan barik. Mundu guztia mintzatzen dena egiteko gai ikusten dutelako beren burua. Kezkagarriena, baina, erdal mundurako jauzia egiten duten haurren adina da. Gero eta goizago hasten dira gaztelaniaz berba egiten.
9-10 bat urte bitartean.

Kalea espazio librea da, gaztelaniaren ibiltoki erosoa. Euskararena ere izan beharko litzatekeena (“Euskara ez da galduko...”). Eta gure gazte jendearen pertzepzio hau aldatzen asmatzen ez dugun bitartean, euskarak ez du inoiz lortuko normalizaziorako bidea, hizkuntza normal eta noranahikoa izatea, eztabaidagai izateari utzi eta komunikazio-tresna bilakatzea.

Eta nik ikusten dudan konponbide bakarra nazio soberania lortzea da. Eta honekin ere nahikoa izango ez delakoan nago.