Beti mendiko suak


2012ko apirilaren 17an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Idatzi dut “beti”, urtero San Pantzart irian hasi eta garizuma osoan, larreak belzturik agertzen direlako, garbiak, omen. Beti, jadanik orri hauetan gaia azaldu dudan arren, orain ere errepikatuko dudalako zer tristezia ematen duten mazela alferrik karbonizatuek, Jaramendi iparraldeko malkorrak bezala, kabala gabekoa baina ezpel eta haginak dituena –hagin erresidualak, noski, besterik ez baita hemen gaindi.
Egunkariek ere aipatu dituzte aurtengo kalteak, hain baitira handiak izan. Biodibertsitatea kontserbatzeko arduratzen den Natura 2000 elkarteko ordezkariek bilkura batera deitu zituzten artzainak, ehiztariak eta mendikariak. Interes kontrajarriak dituztela konstatatu, denak aintzat hartu eta, erremediorik ezarri gabe, inor ez mintzeko moduko ondorioak atera zituzten: belarra suspertzeko artzainek bazkalekuak erretzen dituztenean, paisaia zoragarriak ekoizten dizkigute; ehiztariek, aldiz, ote, berro eta sasi gehiago eskatzen dute, ihiziendako babes lekuak; mendikariek aske ibili nahi eta gorroto dituzte lurberri hesituak.

Bost axola interes horiek mendiari. Mintzatzen ahal balitz oihu egingo luke ezin duela gehiago, lar su, lar hortz eta lar gorotz jasaten dituela, zuhaitz eta beresi gehiago behar dituela. Arrangura horien oihartzuna helarazten digute sortzaile irudimentsu eta ikonoklastaren batzuek, hala nola Okatxu komikia idatzi duen Mattin Irigoienek, Mari-Zerrama-Lur barregarri baten ahotik iragarri baitigu antzinako oihana erre zutenean ohilduak izan ziren zerriak berriz itzuliko direla iraultza egitera, eta orduan, antzina bezala, pagotxa, ezkur eta gaztainak izango direla nagusi.

Bestela, gure ingurunea aski “ikonolatra” izan ohi da –aspergarriki “ikonoplasta” maiz– eta, mendiaren hondatzea gauza nabaria izanagatik, ez da iruzkin publiko soberarik egiten, beharbada artzainei gaitzituko zaien beldur. Artzaintza euskaltasunaren mamitzat ekarria baita, aurre-historiatik hona. Hemen, neolitoaren ezaugarriak irakasteko erabiltzen diren hastapen zenbait aski txireneak dira: bi eskema desberdin erakusten dizkigute, bat mundukoa eta bestea Euskal Herrikoa; munduko taulan ikusten da neolito aroko berritasunak laborantza eta artzaintza izan zirela, Euskal Herriko taulan artzaintza baizik ez da ageri; eta horixe errepikatuko dute dibulgazioko lan gehienek. Mezu subliminala da gure izaera, gure euskal idiosinkrasia, betidanik artzaingoan datzala. Nahiz eta zerealak jadanik Kristo aurreko 4000garrenetan lantzen ziren Gipuzkoan.

Egia da ez ditugula arrazoiak falta artzainak maitatzeko, miresteko ere askotan. Eta gero, birloratuta gauzkate haien irudiek: Eguberriko jaiotzan nor ezartzen dugu lehen lerroan Belengo portalean, bildots bat besoetan? Nor ez du artzain onak gogatu –hau da, axuriak otsoetarik begiratzen dituenak, berak jan nahi dituelako? Nor zen gaiztoa, Abel artzaina ala Cain laboraria? Eta gainera Txomin Agirreren Joanes...
Eguneroko bizimodu tradizionalean, aldiz, herri oso menditsuetan ez ezik, artzainak baino askozaz gehiago ziren nekazari hutsak, supizteko joera estimu handian ez zutenak. Baina ez da orain zertan berpiztu laborari eta abeltzainen arteko borroka arketipiko hori, segur aski ez da gehiago arazoa, hemen bederen. Kontua da, batzuek lurra eta beren burua pozoitzen dituztenean, nor den galtzaile; eta besteek bizidunak oro kiskaltzen dituztenean, ea irabazlerik baden.


Azkenak
Bost greba egun berri iragarri dituzte Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hezkuntza publikoan

LABek, STEILASek, ELAk eta CCOOek greba egutegi bateratua aurkeztu dute Bilbon: martxoaren 25, 26 eta 27, eta apirilaren 1 eta 2. Egungo hitzarmenak aldarrikatutako edukietatik urrun kokatzen direla adierazi dute, "bai sukaldearen eta garbiketaren kolektiboan zein... [+]


2025-03-11 | Hala Bedi
Izanen gazte aldizkaria jaio da

Euskal Herriko literatura gaztearen eta idazle hauen topagune bilakatu nahi den proiektu berriaren inguruan hitz egingo dugu gaur.


2025-03-11 | Euskal Irratiak
Daniela Albizu euskaltzale eta abertzaleari plaza bat eskaini diote Urruñan

Larunbatean, martxoaren 8an, Urruñako herriak Daniela Albizu izena ezarri dio herriko etxearen aitzineko plazari, emazte abertzale honen memoria omentzeko.


Gurutzetako Ospitaleko Larrialdiak “kolapsoaren ertzean” daudela salatu du ESK sindikatuak

Barakaldoko ospitaleko larrialdi zerbitzuan sufritzen ari diren "saturazioa larria" dela ohartarazi du sindikatuak. Pazienteak korridoreetan artatu dituztela eta krisia kudeatzeko "behar adina langile" ez dagoela salatu du. Errealitate horren aurrean... [+]


2025-03-11 | Estitxu Eizagirre
Makroeolikoez hitzaldia Andoainen eta egunpasa Aranon
Komunitatean hitz egin eta kultura sortu, haize-erroten aurrean

Komunitatea bildu, pilpilean dauden gaiez hitz egin, informazioa trukatu eta beste herrien esperientziak ezagutzea da herritar kritikoek egiten duten lehen ekintza, makroeoliko bat herrian jarriko diotela jakiten duenean. Halaxe egingo dute martxoaren 13an Andoainen: mendi... [+]


‘Statu quo’-a mantentzea espero da Groenlandiako hauteskundeetan, Trumpen presiopean

Inkesta gehienen arabera, Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistaren eta Siumut sozialdemokrataren arteko aliantzak jarraituko du indarrean parlamentuan. Herrialdeko lehen ministro Mute Egedek hauteskundeak aurreratzea proposatu zuen, AEBen "kanpo presioek"... [+]


2025-03-11 | Joan Mari Beloki
Euskal Herria Europa berrian

Ukrainako gudaren amaierak ondorio sakonak ekarriko ditu Europa osora. Europako elite ekonomikoek beren indar guztia jarri dute guda-zelaian eta galdu egin dute. Galtzaileek, elite globalistek, beren egitasmo kuttuna galduko dute, Europako Batasuna, eta Bruselatik europar... [+]


Pablo Gonzálezen aurkako zigor auzibidea itxi du Poloniako Justiziak

Varsoviako Barrutiko Auzitegiak argudiatu du González jada ez dagoela Polonian, eta ezin dutela jakin noiz aterako den Errusiatik. Auzitegiak ez du kazetari nabarniztarraren aurkako bestelako prodezurarik abian jarriko.


2025-03-11 | ARGIA
Euskal Herria antimilitarista dela aldarrikatuko du EH Bilduk apirilaren 20ko Aberri Egunean

Mundua "oso azkar" aldatzen ari dela azaldu du Arnaldo Otegik, militarismorantz eta autoritarismorantz doala, eta norabide horren aurkako jarrera duela koalizio subiranistak.


Duela bost urte baino %155 aldiz arma astun gehiago inportatzen ditu Europak

Ukraina da munduan arma gehien erosten dituen herrialdea; munduko erosketa guztien %8,8. Merkatuaren ia erdia kontrolatzen duena, berriz, AEB dira: Europak erosi dituen armen erdia baino gehiagok jatorri estatubatuarra dute.


Euskara bihotzean eta erdara ezpainean

Azterketak amaitzearekin batera ohikoak bihurtu dira ikasleriaren artean, urteko garai honetan merkeak diren hegaldiak hartu eta adiskideekin bidaiatzea. Horrela egin dut neuk ere eta Londresera joateko aukera izan dut. Ildo beretik, bertan “euskaldun” pilarekin egin... [+]


2025-03-11 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Ukrainako “eskarmentua” Asia Ekialderaino heltzen ari da

Maiatzaren 12an Filipinetan egingo diren Bongbong Marcosen agintaldiaren erdiko hauteskundeek eman dezakete argibideren bat herritar xeheen artean kezka noraino errotu den begiztatzeko.


Eskolako guraso taldean nola informatu euskara hutsean, erdaldunak haserretu gabe

"No entiendo, en castellano por favor" eta gisakoak ohikoak dira eskolako guraso Whatsapp taldeetan, baina Irungo Txingudi ikastola publikoan euskara hutsean aritzeko modu erraz eta eraginkorra dute, behar duenarentzat itzulpen sistema berehalakoa ahalbidetuta.


2025-03-11 | ARGIA
Petrolio-ontzi bat erregaia isurtzen ari da Ingalaterrako kostaldearen aurrean eta egoera “oso-oso kezkagarritzat” jo du Down Streetek

Petrolio-ontzi batek eta zamaontzi batek elkar jo dute astelehen goizean Ipar Itsasoan, Ingalaterrako ipar-ekialdean. Talkak Jet-A1 erregaia zuen petrolio-ontziaren tanke bat apurtu du eta kezka da nagusi, izan ditzakeen ondorio ekologikoengatik.


Eguneraketa berriak daude