Beti mendiko suak


2012ko apirilaren 17an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Idatzi dut “beti”, urtero San Pantzart irian hasi eta garizuma osoan, larreak belzturik agertzen direlako, garbiak, omen. Beti, jadanik orri hauetan gaia azaldu dudan arren, orain ere errepikatuko dudalako zer tristezia ematen duten mazela alferrik karbonizatuek, Jaramendi iparraldeko malkorrak bezala, kabala gabekoa baina ezpel eta haginak dituena –hagin erresidualak, noski, besterik ez baita hemen gaindi.
Egunkariek ere aipatu dituzte aurtengo kalteak, hain baitira handiak izan. Biodibertsitatea kontserbatzeko arduratzen den Natura 2000 elkarteko ordezkariek bilkura batera deitu zituzten artzainak, ehiztariak eta mendikariak. Interes kontrajarriak dituztela konstatatu, denak aintzat hartu eta, erremediorik ezarri gabe, inor ez mintzeko moduko ondorioak atera zituzten: belarra suspertzeko artzainek bazkalekuak erretzen dituztenean, paisaia zoragarriak ekoizten dizkigute; ehiztariek, aldiz, ote, berro eta sasi gehiago eskatzen dute, ihiziendako babes lekuak; mendikariek aske ibili nahi eta gorroto dituzte lurberri hesituak.

Bost axola interes horiek mendiari. Mintzatzen ahal balitz oihu egingo luke ezin duela gehiago, lar su, lar hortz eta lar gorotz jasaten dituela, zuhaitz eta beresi gehiago behar dituela. Arrangura horien oihartzuna helarazten digute sortzaile irudimentsu eta ikonoklastaren batzuek, hala nola Okatxu komikia idatzi duen Mattin Irigoienek, Mari-Zerrama-Lur barregarri baten ahotik iragarri baitigu antzinako oihana erre zutenean ohilduak izan ziren zerriak berriz itzuliko direla iraultza egitera, eta orduan, antzina bezala, pagotxa, ezkur eta gaztainak izango direla nagusi.

Bestela, gure ingurunea aski “ikonolatra” izan ohi da –aspergarriki “ikonoplasta” maiz– eta, mendiaren hondatzea gauza nabaria izanagatik, ez da iruzkin publiko soberarik egiten, beharbada artzainei gaitzituko zaien beldur. Artzaintza euskaltasunaren mamitzat ekarria baita, aurre-historiatik hona. Hemen, neolitoaren ezaugarriak irakasteko erabiltzen diren hastapen zenbait aski txireneak dira: bi eskema desberdin erakusten dizkigute, bat mundukoa eta bestea Euskal Herrikoa; munduko taulan ikusten da neolito aroko berritasunak laborantza eta artzaintza izan zirela, Euskal Herriko taulan artzaintza baizik ez da ageri; eta horixe errepikatuko dute dibulgazioko lan gehienek. Mezu subliminala da gure izaera, gure euskal idiosinkrasia, betidanik artzaingoan datzala. Nahiz eta zerealak jadanik Kristo aurreko 4000garrenetan lantzen ziren Gipuzkoan.

Egia da ez ditugula arrazoiak falta artzainak maitatzeko, miresteko ere askotan. Eta gero, birloratuta gauzkate haien irudiek: Eguberriko jaiotzan nor ezartzen dugu lehen lerroan Belengo portalean, bildots bat besoetan? Nor ez du artzain onak gogatu –hau da, axuriak otsoetarik begiratzen dituenak, berak jan nahi dituelako? Nor zen gaiztoa, Abel artzaina ala Cain laboraria? Eta gainera Txomin Agirreren Joanes...
Eguneroko bizimodu tradizionalean, aldiz, herri oso menditsuetan ez ezik, artzainak baino askozaz gehiago ziren nekazari hutsak, supizteko joera estimu handian ez zutenak. Baina ez da orain zertan berpiztu laborari eta abeltzainen arteko borroka arketipiko hori, segur aski ez da gehiago arazoa, hemen bederen. Kontua da, batzuek lurra eta beren burua pozoitzen dituztenean, nor den galtzaile; eta besteek bizidunak oro kiskaltzen dituztenean, ea irabazlerik baden.


Azkenak
2025-03-19 | ARGIA
“Proiektu honi ez!” Arratzua-Ubarrundiako plataformaren adierazpena

Arratzua-Ubarrundiako "Proiektu honi ez!" plataformak adierazpen hau kaleratu du, udalerri horretako EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa aurkeztu berritan.


2025-03-19 | ARGIA
Dimititu egin duten Arratzua-Ubarrundiako EH Bilduko zinegotziek herritarrei zuzendutako agurra

Arratzua-Ubarrundia (Araba) herriko EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa eman dute Solariaren zentral fotovoltaikoagatik. Hau da hiru zinegotziek, Txetxu Zengotitabengoak, Laura Sanchok eta Javier Ruiz de Arkautek, herritarrei zuzendu dieten agur mezua.


2025-03-19 | Bertsozale.eus
Maiatzean jokatuko da Udabarria Bertsotan

Maiatzaren 8an hasiko da Bizkaiko Bertsolari Txapelketako sailkapen fasea. Zortzi saio bikoitz jokatuko dira maiatzeko eguenetan. Sarrerak eskuragai daude bertsosarrerak.eus atarian.


Hwei-Ru Tsou. Brigadista txinatarrak xede
“Batera gogoratzen ditugu Gaza eta Gernika!”

Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]


Eguzki beltza

Joan den urte hondarrean atera da L'affaire Ange Soleil, le dépeceur d'Aubervilliers (Ange Soleil afera, Aubervilliers-ko puskatzailea) eleberria, Christelle Lozère-k idatzia. Lozère da artearen historiako irakasle bakarra Antilletako... [+]


Zuhaitz landaketa: mozketa masiboak egin ahal izateko jukutria “berdea”

Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]


Benetako ninjek ez dute misteriorik

Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]


2025-03-19 | Jesús Rodríguez
Infiltratuak, legez kanpo

2022ko ekainaren 7an, Directa-k serie luze bateko lehen polizia infiltratuaren kasua argitaratu zuen. Martxoaren 5ean, Belen Hammad fikziozko izena erreta geratu zen, polizia-argotean dioten bezala. Jada hamar dira Directa, El Salto eta El Diario-k azken hiru urteetan argitara... [+]


Biharamuna

Igande gaua. Umearen gelako atea itxi du, ez guztiz. Ordenagailu aurrean esertzeko momentua atzeratu nahi du. Ordu asko aurretik. Zazpietan jaiki da, eta, bihar ere, astelehena, hala jaikiko da. Pentsatu gabe ekiten badio, lortu dezake gauak pisu existentzialik ez izatea. Akats... [+]


2025-03-19 | Maialen Arteaga
Pavloven txakurra eta kanpaia

Naomiren etxeko eskailerak igotzen ari dela datorkion usainak egiten dio memorian tiro. "Ez da sen ona, memoriaren eta emozioaren arteko lotura da. Baldintzapen klasikoa", pentsatzen du Peterrek bere golkorako Intermezzo-n, Sally Rooney irlandarraren azken eleberrian... [+]


Maite Errarte:
“Etorkizuneko etnografoek sakelekoen bilakaera aztertuko dute akaso”

Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]


Elkarri begira ez, elkarlanean

Oldarraldia ari du EAEko administrazioa euskalduntzeko erabakien aurka, berriz ere, enegarren aldiz. Oraingoan berrikuntza eta guzti, espainiar epaitegiak eta alderdi eta sindikatu antieuskaldunak elkarlanean ari baitira. Ez dira izan akats tekniko-juridikoak zuzentzeko asmoz... [+]


ANALISIA
EH ez da salgai, legedia ere ez

Lurraren alde borrokan dabilen orok begi onez hartu du Frantziako Legebiltzarrak laborantza lurren babesteko lege-proposamenaren alde bozkatu izana. Peio Dufau diputatu abertzaleak aurkezturiko testua da, eta politikoa eta sentimentala juntaturik, hemizikloan Arbonako okupazioa,... [+]


Eguneraketa berriak daude