Ba al du desagertzeko arriskurik?

  • Europan eta mundu osoan egoera ekonomiko eta finantzarioa larria den garai honetan, zalantzan jarri da hainbat herrialderen kaudimena, eta ondorioz, baita Europar Batasunaren iraupena eta euroaren etorkizuna ere. Ba al du euroak lehertzeko arriskurik?

Galdera fikzio hutsa izan zitekeen artikulu honen lerroburua. Ez da, ordea, hain zentzugabea, krisi ekonomiko eta finantzarioak eragin dituen ondorioak ikusita, batez ere Europan. Jakina da Europar Batasuneko herrialde batzuek kaudimen gabezia dutela –batez ere Greziak–, eta egunero esaten digute, enpresek ez ezik, Europako herrialde batzuek ere hondoa jotzeko arriskua dutela. Horrek, bistan denez, ondorio izugarriak ditu familia eta langileengan, lana eta eskubide sozialak galtzen baitituzte.

Testuinguru horretan, ez da hain arraroa pentsatzea euroak jarraituko ote duen edota desagertu egingo den. Hain zuzen ere, Gaindegia ekonomia eta gizarte garapenerako behategiaren 2011 Txostena (oraindik paperean argitaratu gabea, baina www.gaindegia.org webgunean irakurgai) galdera horri erantzuna ematen saiatu da. Bertan, Joseba Barandiaran ekonomialariak horren inguruko hausnarketa egin du Eta, euroa lehertuko balitz, zer? izeneko artikuluan. Bertatik ateratako ondorioa aurreratzen dizuegu: errazagoa da Europa birmoldatzea euroa baztertzea baino, errazagoa da euroa txertatzea euroa desagerraraztea baino.

Teoriatik praktikara

Europar Batasuneko kide den herrialde batek aukera du, teorian, batasun horretatik irteteko; eta beraz, euroa uzteko. Herrialdeek euroan jarraituko dute, betiere ikusten badute etorkizun hobea izango dutela Euroguneko herrialde gisa, eurotik aterata baino –aldaketak ekarriko lituzkeen kostu guztiak kontuan hartuta, jakina–.

Indarrean dagoen legeriak ez du aurreikusten Euroguneko herrialde batek euroa uzteko modurik. Horrek ez du esan nahi ezinezkoa denik, noski, legeak egin eta aldatu egin daitezkeelako. Baina, edonola ere, oztopo juridiko asko daude horretarako. Bestalde, estatu kolpe bat ere gerta liteke, baina bide berri hori ere zaila izango litzateke. Eurotik ateratzea bideragarriagoa izango litzateke Alemaniarentzat, Grezia, Portugal, Italia edo Espainia bezalako periferiako herrialde batentzat baino, besteak beste moneta berri bat jaulki beharko bailitzateke... eta drakma berria, pezeta berria edo lira berria ezin izango lirateke marko berriarekin lehiatu.

Gainera, eurotik irteteak ekarriko lituzkeen zailtasun logistikoak ere kontuan hartu behar dira. Txanpon eta billete berriak jaulkitzea ez da lan erraza, milaka unitate behar baitira; eta hori nekez egin liteke ezkutuan. Bestalde, moneta sistema berriak ere onarpena izan behar du; eta onarpen hori lortzea ez da hain erraza. Izan ere, herrialde batek txanpon eta billeteak aldatzeko, beharrezkoa da biztanleriari publikoki azaltzea, nahasmendurik eta iruzurrik gerta ez dadin. Horretarako denbora eta publizitatea behar da, eta esan bezala, ez da erraza onarpen hori lortzea. Horretaz guztiaz gain, makina txanponjaleak eta, oro har, diru fisikoa erabiltzen duten makina eta gailuak ere egokitu egin beharko lirateke, hala nola bidesariak, garraio publikoaren ordainlekuak, eta abar. Prozesu hori ez da merkea, ezta laburra ere.

Euroa uzteak oso bide arriskutsuan sartzea dakar berarekin, eta ziurgabetasuna sortuko luke. Barandiaranen ustez, txanpon berri batek nekez izango luke truke baliorik lehen unetik.

Moneta berria jaulkitzeko arrazoiak

Dena den, erraza da herrialde batek moneta berri bat jaulkitzeko izan ditzakeen arrazoiak identifikatzea. Joseba Barandiaranek batzuk deskribatzen ditu bere artikuluan. Behin herrialdeak bere txanpona debaluatzeko ahalmena berreskuratutakoan, lehiakortasuna irabaziko luke, atzera ere banku zentral burujabe bat izango luke eta, akaso, gerora hazkundea eta enplegua sortzeko aukera izango luke. Arazo larri bat dago, ordea: oso litekeena da herrialde hori, izan estatua, enpresak nahiz familiak, eurotan –edo atzerriko beste txanpon batean– zorpetuta egotea. Eta ez euren artean bakarrik, gerta liteke hirugarren hartzekodunekin ere zorpetuta egotea. Hala, “euren zorrak bikoiztu egingo lirateke txanpon berriaren balio galerarekin. Hau da, zor horiek ordainezinak izango lirateke eta nazioarteko merkataritza harremanetan porrot egingo lukete, kaos juridiko eta ekonomiko galanta eragiteaz batera”.

Finantza ikuspuntutik, txanpon berria jaulkiko lukeen herrialdeak eta haren enpresek isolatuta gelditzeko arriskua izango lukete. Egoera horrek oinarrizko nahiz luxuzko ondasunen eskasia ekar lezake, bereziki normalean inportatu litezkeen ondasunak: petrolioa, jakiak, argindarra… Horrez gain, mugak ixteak eta kanbio-kontrolak eraginda, estraperloa berpizteko arriskua legoke.

Errazagoa Europa birmoldatzea euroa baztertzea baino

Joseba Barandiaran ekonomialariaren arabera, errazagoa izango da Europa birmoldatzea euroa baztertzea baino. Berak dioenez, Europaren etsai komertzial nahiz politikoek irabaziko lukete gehien euroa lehertuko balitz. Bestalde, ekonomialari honek euroa jaulki aurretik moneta gune bateratu baten egokitasunerako ezarri ziren lau baldintzak gogorarazten dizkigu. Lehenengoa: batasuna, integrazio-komertzial handia duten ekonomien artekoa izatea, ekonomia irekiak izatea. Bigarrena: shock ekonomikoen eragina simetrikoa izatea oro har, hau da, gutxi izatea estatu bati kalte eta besteari mesede egiten dioten shock edo gertaerak. Horretarako, Barandiaranek dio herrialdeek merkataritza intrasektoriala izan behar dutela batez ere, sektoreen artekoa baino gehiago. Hirugarrena: lanaren mugikortasuna moneta batasuneko lurraldean. Eta azkenik, laugarrena: federalismo fiskala.

Horiek dira moneta batasun eraginkorra lortzeko lau baldintzak. Une honetan betetzen al dira? Gaindegiako artikuluan egileak ez dio galdera horri erantzuten, baina euroa lehertuko ez den esperantza du. Errealitatean, berriz, Euroguneko hainbat herrialdetan pentsa daiteke baldintza horiek ez direla betetzen. Beste kontu bat da Euroguneko herrialde batzuek euroa lehertzeko interesa izatea edo ez.
 


Azkenak
1936an kontzentrazio esparru izandako Pequeña Velocidad pabiloia mantendu egingo dute Irunen

Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]


Irakasle baten jazarpena eta ukituak
EHUk baieztatu du hainbat salaketa formal jaso dituela eta genero indarkeriaren aurkako protokoloa aktibatua duela

EHUko Errektoretza Taldeak ARGIAra igorritako oharrean zehaztu duenez, Filologia Hispanikoko irakaslearen aurkako salaketen "berri izan zuen unetik abian da protokoloak zehazten duen prozedura". Denuncias Euskal Herria Instagrameko kontuan bost salaketa anonimo... [+]


Tabakoaren kea irensten duten haurrek erretzaile aktiboen antzeko arrastoak dituzte DNAn

Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.


2025-02-12 | Hala Bedi
Maren Lazpiur (Ikasle Abertzaleak): “Gizartean gertatzen ari den gorakada erreakzionario horretan, unibertsitatea ez da salbu gelditzen”

Kurtso hasieran, 2024ko irailean EHUko Bizkaiko campusean lan-zuzenbidea irakasten zuen irakasle faxista baten berri eman zuten ikasleek. Beste irakasle bat salatu berri dute, oraingoan EHUko Arabako campusean Farmazia Fakultatean, sare sozialetan mezu eta ideia erreakzionarioak... [+]


Netanyahuk gerrarekin mehatxu egin du larunbatean preso trukea egiten ez bada

"Hamasek gure bahituak larunbat eguerdia baino lehen itzultzen ez baditu, su-etena amaitu egingo da eta armadak gogor borrokatuko du Hamas garaitu arte", adierazi du Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk, talde palestinarrak preso trukea behin-behinean... [+]


2025-02-12 | Euskal Irratiak
Marieniako lurren aldeko militanteen epaiketa, irailaren 9ra gibelatua

Irailaren 9ra gibelatu dute Kanboko kontseiluan gertatu kalapiten harira, hiru auzipetuen epaiketa. 2024eko apirilean Kanboko kontseilu denboran Marienia ez hunki kolektiboko kideek burutu zuten ekintzan, Christian Devèze auzapeza erori zen bultzada batean. Hautetsien... [+]


Adimen artifizialean 200.000 milioi euro inbertitzeko konpromisoa hartu du Europak

Otsailaren 10 eta 11n ehun bat estatuburu elkartu dira Parisen, Adimen Artifizialaren sektoreko ordezkariekin batera, AAri buruzko laugarren gailurraren kari. Abiadura handian garatzen ari den teknologia horri buruzko kezkak eta galderak entzun badira ere, ez zen horientzako... [+]


Yamili Chan Dzul. Emakume, indigena, prekarizatu
“Gure mugimenduak ahultzeko estrategiaren parte da emakumeak hiltzea”

Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]


2025-02-12 | Iñaki Barcena
Aroztegiaren silogismoa

Silogismo baten argumentuak hiru proposizio ditu, eta horietatik azkena nahitaez ondorioztatzen da beste bietatik. Logika deduktibo horrekin aztertu daiteke, nire aburuz, Nafarroan gertatzen ari den Aroztegiako gatazka sozioekologiko luze eta traumatikoa.

Tesia: Baztango... [+]


Antzinako hegaztien gidaliburua

Poloniar ikerlari talde batek Sevillako Italica aztarnategiko Txorien Etxea aztertu du, eta eraikinaren zoruko mosaikoak erromatar garaiko hegazti-bilduma xeheena dela ondorioztatu du. 

Txorien etxean 33 hegazti daude mosaikoetan xehetasun handiz irudikatuta. Beste... [+]


Despremu deprimituaren ondarea

Berriki landu ditut klasean Etxahun Barkoxeren kobla eder eta hunkigarriak. Gaizo gizona! “Edertasunez praube” sortu zelako hasi zitzaizkion etxeko nahigabeak, baina hamazazpi urtetan zen pulunpaka sartu zorigaitzaren itsasoan, maite zuen Marie Rospide doterik gabeko... [+]


2025-02-12 | Edu Zelaieta Anta
Gainbabesaren desbabesa

Elkarrizketa berritu dugu fakultateko idazkaritzan, auskalogarrenez: urruti daude, euren matrikula egiteko, ikasleak bakarrik etortzen ziren garaiak. Aspaldixko aldatu zen joera, eta gurasoek –nabarmenago amek– gero eta paper aktiboagoa hartzen dute seme-alaben... [+]


Harreman publiko-komunitario-kooperatiboak eraikitzeaz

Gure lurraldeetan eta bizitzetan sortzen diren behar, desio eta ekimenen inguruan gero eta gehiago entzuten dugu harreman eta proiektu publiko-komunitarioak landu beharraz, eta pozgarria da benetan, merkaturik gabeko gizarte antolaketarako ezinbesteko eredua baita. Baina... [+]


Eguneraketa berriak daude