Euskal Herrian, beste hainbat tokitan bezala, bazirudien immigrazioa eten egin zitekeela krisiaren eraginez, eta baliteke azken hilabeteotan horrelako zerbait gertatu izana. Hala ere, aurreikuspenak kontrako bidean doaz. Hori da behintzat Xabier Aierdi euskal soziologo eta EHUko irakaslearen tesia; izan ere, Euskal Herri osoko immigrazioari buruzko analisi sakona egin du. Lan hori Euskal Behatoki Sozioekonomikoak azken asteotan plazaratu duen Gaindegia Txostena 2010 delakoan argitaratu da.

Horrela, immigrazioak jarraitu egingo du Euskal Herrian, azken urteotako zifra apalagoekin bada ere; dena den, immigrazioak gora egingo du datozen urteotan. Bizkaian eta Gipuzkoan kopuruak bikoiztu ere egin litezkeela uste da. Zailagoa izango da gauza bera gertatzea gainerako lurraldeetan. Tesi horri eusteko, Aierdik “euskal parke industrial sendoaren beharrizanak” nahiz “gizartean edukiko ditugun beharrizanak –gizartea zahartzea, menpekotasuna kudeatzea, emakumearen rol tradizionala berraztertzea, indibidualismoaren fenomenoa, eta abar–.” hartu ditu kontuan. Etorkizunaz duen ikuspegia osatzeko, jatorrizko nazionalitateek berdintzeko joera izango dutela dio, halako moldez non zati bat Estatuko beste erkidego batzuetatik etorriko baita, eta, beste bat, atzerritik.

Hegoaldeko 2009ko eta Iparraldeko 2007ko datu ofizialen arabera, 215.686 atzerritar bizi ziren guztira Euskal Herrian. Bertakoak, data horietan, 2.939.702 pertsona ziren. Ondorioz, populazio osoa 3.159.388 pertsonakoa zen. Horren arabera, gure herrian, immigrazio-tasa %6,8koa zen data horietan, lurraldeen arabera ehuneko desberdinekin.

Atzerritarren tasarik handiena Nafarroa Garaian

Euskal Herriak, gaur egun, 3.100.000 biztanle ditu; datuak 2010ekoak dira Hegoalderako eta 2008koak Iparralderako. Lurraldeei dagokienez, hamarretik bederatzi Hegoaldean bizi dira (2.814.099), eta bat Iparraldean (293.822). Lurralde-banaketa hau da: populazio osoaren %37,1 Bizkaian bizi da; %22,7 Gipuzkoan; %20,5 Nafarroa Garaian eta %10 inguru Araban eta Ipar Euskal Herriko hiru lurraldeetan.

Pertsona atzerritarren tasarik handiena Nafarroa Garaiak dauka (%11,2) eta txikiena Iparraldeak (%4,3). Euskal Herri osoaren batez bestekoa %7,2koa da. Lurraldeen arabera aztertuta, bertakoen, atzerritarren eta populazio osoaren ehunekoei dagokienez, Araba eta, neurri txikiagoan, Gipuzkoa dira osaera orekatuena dutenak. Bizkaian, Euskal Herriko populazio osoaren %37,9 bizi da, baina baita atzerritarren %31 ere. Egoera bestelakoa da Nafarroa Garaian; izan ere, populazioaren %20 bizi da bertan, baina baita atzerritarren ia %32 ere. Iparraldean, %9,4 eta %5,5 bizi dira, hurrenez hurren.

Azterlan horren arabera, gainera, Euskal Herrian dauden atzerritarren kopuru eta ehuneko adierazgarrienak Nafarroa Garaiko hiru eskualdetan (Tutera, %13,6; Erribera Garaia, %12,1; eta Iruñerria, %10,1) eta Arabako Lautadan (%9) daude. Ehunekorik handiena, hala ere, Hendaiako kantonamendukoa da, %17,5, baina hor kontaketa errealaren arazo bat dago; izan ere, badaude hor bizi diren Hegoaldeko pertsona ugari.

Ia erdia Amerikatik

Hegoaldean, atzerritarren %31,6 Europatik dator, %21,8 Afrikatik, %42,1 Amerikatik eta %4,4 Asiatik. Bizkaian, latinoamerikar etorkinen presentzia argi eta garbi gailentzen zaie gainerakoei; Gipuzkoan, europarrak dira nagusi eta afrikarren kopurua txikiagoa da; Araban, gehiago dira Magrebetik etorriak; eta Nafarroa Garaian europarren presentzia handiagoa da, eta latinoamerikar gutxiago dago.

zterlanak, tamalez, ezin izan du Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako egoera zehaztu, datu estatistikorik ezean. Nolanahi ere, Akitaniako –gune horrek Ipar Euskal Herria hartzen du bere baitan– banaketa-datu orokorren txosten baten arabera, atzerritarren %60 europarra da, gehienak EB-15ekoak; %30 Afrikatik etorri da, eta %7 Asiatik.

Euskararen eta immigrazioaren geografia

Xabier Aierdiren lanak etorkinen integrazio kultural eta politikoaren arazoak aztertzen ditu. Ildo horretatik, kultur integraziorako arazo kritiko bat dagoela iradokitzen du. Hori horrela, euskararen eta euskal kulturaren geografiak eta immigrazioarenak paraleloak direla adierazten du. Dioenez, hainbat eragilek adierazi du lan-arlo jakin batzuetan –zaintza eta zerbitzuak– latinoamerikar etorkinen presentzia kaltegarria dela euskararentzat. Gaineratzen du hemen arazo saihestezina agertzen dela, hala ere; izan ere, jatorri horretako pertsonak dira gure gizartearen zaintza-eskaeretara hobekien egokitzen direnak, lurraldean mintzatzen diren bi hizkuntzetako bat menderatzen dutelako. Ondorioztatzen du, gainera, ez dagoela nazionalitaterik, gure kultur beharrizanei dagokienez, lehenetsi dezakegunik. Integrazio politikoari dagokionez, Aierdik dio ez dela etorkinen arazoa, gizarte osoari dagokiona baizik.