Hemen artea luxuzko zerbaiten pare dugu: garai batean gure baserrietako kutxak gisa hartan apaintzen bazituzten, ez zen politagoak izan zitezen, baizik eta edertasuna beharrezkoa delako; janaria gorputzarentzat nola, halakoxea da edertasuna izpirituarentzat”. Aipua JosAnton Artzerena duzu.

Euskal folklorean aztarrika, litekeena da hau bezalako josteta kantak topatzea: “Din, dan, balendan; elizako ateetan; gizon bat dilindan; zer egin du?; bekatu, emaztea urkatu; hori ez da bekatu; xakurra zanpatu; hori da, hori, bekatu”; edota: “Din, dan, nor hil da?; Peru zapataria; zer egin du bekatu?; auzoko txakurra urkatu; hori besterik egin ez badu; egingo zaio barkatu”. Halako leloekin definizio hau etor dakiguke gogora: “Folklorea kultura baten hileta meza da” edota Woody Allenen beste hau: “Tradizioa betiere irauten duenarekiko ilusioa da”.
Alabaina, oharpen hori egin ondotik, aski da apur bat sakontzea berehala ohartzeko ahanzturan dugun folklorea edo tradizioa harribitxiz beterik dagoela, baina Anjel Lertxundik sarritan ohartarazi duen bezala, argi dago transmisioan huts egiten dugula. Oraindik orain honela mintzatu da idazlea: “Tradizioak ez du, gaur egun, gure belaunaldikoentzat zuen garrantzirik. Batzuek diote: ‘Gazteei tradizioa ez zaie batere interesatzen!’. Hori esateak ez du balio. Ez da nahikoa. Denboraren pertzepzioa berria baldin bada, lehengo denborari begiratzeko modu berria asmatu beharko dugu, horri buruzko diskurtso bat egin. Bitartean, hor gabiltza denok aurrera begira, atzean ezertxo ere ez balego bezala!”.

Hain zuzen ere tradizioaren alderdi ludiko eta erakargarriena jaso eta zabaltzeko asmoarekin, Galtzagorri elkartearen eskutik eta Itziar Zubizarretaren ekimenez sortu zen Bularretik mintzora proiektua: “Haur txikien guraso eta hezitzaileei zuzendua, bere helburu nagusia 0-6 adin tarteko haurrengan irakurketa ohiturak sustatzea da, beren ingurune naturalean: etxean, eskolan eta liburutegian”. Proiektu globala da eta hainbat ikastaro eta hitzaldiren bidez garatzen da Euskal Herrian barrena (www.bularretikmintzora.org), baina nik argitaratu berri duten bigarren liburu diskoa nabarmendu nahi nuke (halako mailarekin, euskaraz, Hiru Truku taldearen diskoak datozkit gogora, edota, gaztelaniaz eta frantsesez –funtsean, auzi-gabezia honek Mendebalde osoari erasaten baitio–, Liburu bat, CD bat bilduma, Kókinos argitaletxean: nola ahantzi Magrebeko folkloreari buruzko A la sombra de un olivo album liluragarria.

Esan bezala, Bularretik mintzora obrak bete-betean asmatzen du transmisioaren auzian, eta tradiziotik bildutako ipuin, kanta eta formulak Pello Añorga, Yolanda Arrieta, Juan Kruz Igerabide, Jaione Lizarazu eta Itziar Zubizarretaren ahotsetan entzungo ditugu, eta preziatu, Elena Odriozolaren estetika eta Zuriñe Fernandez Gerenabarrenaren musikarekin (zerikusirik ez maiz haurrei egokitzen eta jasanarazten dizkieten hiperralaitasun eta zarata gehiegizkoarekin). Itziar Zubizarretak oroitarazten digu kontu hauek inondik ere ez direla apaingarri hutsalak: “Ipuin bakoitza entzutean, haurrak bere irudimenean eraikiko du haren esanahia. Bertan agertzen diren egoera eta pertsonaiak bere baitan ikusiko ditu eta haiek erakusten diotena berehala alderatuko du bere amets eta nahiekin. Hausnarketa bide hau oso egokia da haurraren emozioak kokatu eta haren garapen intelektuala eta morala bideratzeko”.

Halako lanen espirituarekin, tradizioaren alderdirik txarrenak ere sormenaren pizgarri bilaka daitezke, eta antzeko egiturak baliatuz, guztiz bestelako piezak sor ditzakegu, tradizio berriak eraiki: “Din, dan, balendan; parkeko zuhaitzetan; globo bat dilindan; zergatik doa ihesi?; triste dago Kontxesi; gora begira tortikulis; amaitu da eta kitulis”.