Nork kontrolatuko gaitu?

Bankuei helarazitako zifrak ez dira Gipuzkoako hondakinen planeko berberak. Eusko Jaurlaritzako ingurumen baimena lortzeko txostenean 320 milioi euro ziren proiektu osoarentzat, baina EIBren finantzaketa kontratuan jartzen duenez 478 milioi euro kostako luke. Interesak gehituz gero, 580 milioi euroko gastuak lirateke Greenpeaceko iturrien arabera, BEZa kontuan izan gabe. Hernaniko Kronikak egindako elkarrizketa batean, Julian Zapiain eta Pepe Rivanedeyra EHUko irakasleek diote “gutxienez 1.000 milioi euro” ordainduko dituela Gipuzkoak azkenean.

 “Printzipio akordio bat da, dirua pixkanaka joango dira libratzen, hitzartutakoa betetzen duzula egiaztatzen den aldiro”, esan zuen Greenpeaceko Julio Bareak Hernaniko Kontrakantxa gaztetxean partzuergoak sinatutako kontratuaz emandako hitzaldian. Egiaztapen hori egiteko, bankuek aholkularitza eta auditoria bufette entzutetsuak erabili ohi dituzte: Cuatrecasas, Deloitte… Kontratuarekin zerikusia duten guztia gainbegiratzen dute, hala nola: hipotekadunaren diru-sarrerak zein diren, ondarea, konpromisoak… Eta hori guztia hitzartutakoarekin kontrastatzen dute, bermeak betetzen ari direla ziurtatzeko.

Organikoa erraustea

EIBrekin sinatutako kontratuaren anexoetan proiektuaren deskripzio teknikoa azaltzen da, eta bertan konpost planta bakarra aurreikusten dute, urtean 7.000 tona hondakin konpostatzeko gaitasunekoa. Beraz, Gipuzkoako hondakinen planean azaltzen diren gainerako bi konpost plantak ez dira egingo. Gaur egun martxan dagoen planta bakarra Azpeitiko Lapatxekoa da; 2.500 tona hondakin jasotzeko gaitasuna du, baina 2010ean 4.000 tona jaso ziren, batez ere organikoa atez ate bildu zuten udalerrietatik bideratuak. Hau da, 1.500 tona organiko zabortegira bota zituzten. Aitzitik, Gipuzkoako Aldundiak onartutako planean aurreikusten zen 2009rako hiru konpost planta eraikita egotea eta 2016rako 60.000 tona organiko konpostatzea. Beraz, bankuekin sinatutako kontratuan, partzuergoak konpostatzeko estimazioak nabarmen jaitsi ditu. Zergatik?

Azkeneko urteetan sortutako zaborra murriztu egin da krisiaren ondorioz, eta horrela jarraituz gero, erraustuko den zaborrak nekez gainditu ahal izango ditu 200.000 tonak. Finantza-erakundeek esku artean duten dokumentuak baina, 260.000 tona zabor tratatzeko gaitasuna izan dezakeen erraustegiaz hitz egiten du –hirugarren linea jarriz gero 315.000 tonara irits litekeena–. Partzuergoak kopuru horretara hurbiltzeko moduko proiektua aurkeztu die bankuei, beraz.

Dena den, erraustegiaren errentagarritasuna ezbaian jarri duen beste datu bat ere azaldu da berrikitan. Eraikuntza lanen lehiaketan parte hartu duen BEFESAren eskaintzaren arabera, erraustegiak sortuko lukeen energia kopurua txikiagoa litzateke. Zehazki, urtean 1,2 milioi euro gutxiago lortuko luke Zubietako plantak elektrizitatea salduz.