ATXILOKETA, tortura eta espetxea. Horiek dira hondarreko asteak utzitako bigarren mailako hiru argazkiak. Argazki nagusian Estatuko abokatua ageri zen, Sortu legeztatzearen aurkako arrazoiak eskuan. Giro horretan, Sortu ETArekin, Batasunarekin edo legez kanpo utzitako ezker abertzaleko beste erakunde batzuekin lotzeko ahalegin mediatikoa nagusitu da. Eta berdin jarraitzen du aste honetan ere.

Iragan astelehenekoak dira ondorengo tituluak, Espainiako fiskaltzak bere inpugnazioa aurkeztu zuenekoa. Su-eten iruzurra adierazten du honek: “Su-etenak ez du gutxitu ETAren jarduna Frantzian. Frantziako lurretan azken urteetan izandako auto lapurketaren erritmo berarekin jarraitzen du gaizkile taldeak” (El Correo). “Sortu eta ETAren arteko ‘lotura zuzenak’” (El Mundo): besteak beste, Sortuko sustatzaile batek ETAko presoentzat dirua bildu duela kontatzen du, EHUko Informatika Fakultateko irakasle talde batek 18/98 auziperatuen senideen bidaiak finantzatzeko bildutako diruari erreferentzia eginez. Ildo beretik ABC: “Sortuko sustatzaile batek 45.993 euro bildu zituen ETAko presoentzat”. “Sorturen lagunen delituak” (El Pais), Euskaldunako ekitaldian izandako ezker abertzaleko zazpi pertsonen auzien berri ematen da. Oraingoz ez dago ezustekorik eta iragarritako kronika urratsez urrats betetzen ari da. Hala izango da Espainiako Auzitegiko Gorenak Sortu-ri buruzko bere epaia eskaini arte.
                                           
GIRO honetan gaitza da irudikatzea ETAren su-eten garaian gaudela, are gaitzago bakerantz eraman gaitzakeen prozesu bat bizi dugula. Zeresanik ez azken lau atxilotu bizkaitarrek jasandako tortura salaketak entzun ondoren: bortxaketa, kolpeak, poltsa, mehatxu larriak… Nafarroako azken sarekadan atxilotutako Iker Morenok berak jasandako torturen eta tratu txarren kontakizuna irakurtzean, hamaikagarrenez deskribatutako infernu bertsua azaltzen da berriz begien aurrean. 2009tik ezker abertzalearekin lotutako 100 gazte atxilotu dituzte, horietatik 90 espetxeratu eta 64k torturak salatu dituzte. Irudi luke ezer ez dela aldatu.

Baina aldatu da, aldatzen ari da: Estatuaren errepresioarena da gatazkaren kapitulu zehatz honetan geratzen den biolentzia bakarra eta Guardia Zibilaren tortura horren ikur gisa. Nor ote da orain biolentziaren konplize? ETAren atentatu eta hilketekin erosoagoa eta ulergarriagoa zen torturaren aurrean ezikusiarena egitea, isiltzea. Tortura agerian uztea ohi bezain konplexua da (ezin inkomunikazioa ezabatu, kamerak jarri, habeas corpus onartu…) horretarako borondaterik ez dagoenean, baina torturaren aurkako isiltasuna gero eta ageriagokoa izango da, izan lehendakaria ixiltzen dena, izan komunikabide bat, izan zutabegile edo mugimendu bakezale.

Beste hainbat alorretan bezala, estatuen errepresioaren honetan berriz ere Ipar Euskal Herritik jaso dugu ikasgai handia. Euren jarduera politikoan aritzeagatik, atxiloketa, tortura eta espetxearen beldur ihesi joandako ezker abertzaleko zortzi gazteri aterpe eman diete hainbat hautetsik, horietako askok babestuen ideiekin bat etorri gabe ere. Eta gazteek ere mediatikoki beste era batera baliatu dute beren egoera korapilatsua. Azken emaitzak txarra izaten jarraitzen du, espetxea eta euroaginduaren mehatxua, baina orain, adibidez, hobeto neur liteke zer den eragingarriagoa: hamar zabor edukiontzi erre edo Izpurako itxialdia antolatzea.

Errepresioarenak balio du oraindik Espainiako gizartean -hara bideratuta dago hemengo fokoa- baina Euskal Herrikoan ez, edo askoz gutxiago. Eta Madrilek egungo bake prozesuaren kontrako norabidean jarraitzen badu, berandu baino lehen berriz zabalduko da indarrez aspaldiko ¡Que se vayan!. Beste garai batzuk gogora ekarrita, Azpeitiko udalak –EA, ezker abertzalea eta Aralarren botoarekin- horixe eskatu berri dio Guardia Zibilari.