Rimbaudek zioen: “On est un peu fou quand on a dix-sept ans...” Agian hirurogeita hamazazpi urteetan Marianne Faithfullek laudatu Lucie Jordanen antzera hegaldatuko gara, axolagabe, biloak haizeetan. Bitartetan, bizi-aroak kopetan zimurrak eta bihotzean ubeldurak utziko dizkigu. Ez bakarrik amodiozko kontuengatik. Adinaren harilkak memoria harrotzen dit: hamazazpi udaberri genituen lehen aldiz décroissance elea entzun genuenean, Etxamendi irakasleak 1972ko Erromako Klubak ezagutzera eman ondorioak bihikatzen zizkigula. Ez zen arras décroissance, croissance zéro baizik.
Gaia plazara dator gaur. Eko-gudari eta pentsalari ezkel guztiek ez dute besterik ahoan. Atzerrietako pantailetan agertzen da Serge Latouche jauna, garapen ezaren on-gaitzak aipatuz, azalpenak eskura ditzakegun bere liburu ugarietan ereinik. Iruditzen zait petrolio txokerik txoke goazela xingola xinxilatua dela eta nehoiz bezain premiazkoagoa dugula Latouchek a-croissance deitzen duenaren gerizpea. Hitza aditzean batzuk malgortzen dira: menskeria horiek Neandertalen garaira itzularaziko gaituztela diote, garapena dogma sakratua dela edo garapenak baizik ez dezakeela gehiengoaren ontasun-maila berma, pastetxa handiago, ahotarak halaber. Eta pastetxa zitala balitz?
Ezagutzen, partitzen, partekatzen, biderkatzen dugun garapen ekonomikoa kontsumo itsu tarrapatatsuan oinarritzen da. Prestamoek, publizitateak eta gauzen iraungitze agudoak akuilatzen gaituzte beti eta gehiago erostera, irenstera, aurtikitzera, eliteko dirudunek eredu gutiziatuaren mazelak milikarazten dizkigutela. Goizetik arrats frustratuak, haserre, jeloskor eta berdin hain dominatuak gara, sangreatuak, laidoztatuak, lobotomizatuak, hauteskundeetan demagun nori bozka ere ez dakigula. Distiratsuena eta orrolariena bulkatzen dugu boterera. Gure antzekoa omen, soilik merezi duguna. Etxeetan ehorzten gaituzte, ordenadorea aitzinean, liburu elektronikoa saihetsean, telefonoa eskuinaldean eta 568 kanaletako telebista ezkerraldean. Protesi teknologikoak dauzkagu buru-muinen ordez.
Garapen morbidoaren izenean –dirua behar da, denbora dirua da bezalako perpausak darabilzkigu eta denbora osorik merkatugarri egin digute, librea barne– alde batetik lana desitxuratzen da, suizidioak eta langabetuak zenbatu ezinak direla dagoeneko, eskubideak ezabatzen dituzte, bereziki gazteentzat, eta bestetik munduko aberastasun naturalak ekoizpen etengabearen zerbitzuko pribatizatzen dira, hala nola ura, petrolioa, janariak, haziak, lurraldeak, hauekin abilenek espekulatzen darraitela lotsarik gabe. Planetako jendetzaren herena pobreziatik miseria gorrira lerratu da hamarkada honetan. Zikindegi eta kutsadura: neoliberalen ekarria.
Zergatik neurrigabe kontsumitu? Bi urteetarik autoz aldatu? Pizinarekiko etxeaz jabetu? Zaborraragia jan egunean bietan? Oporretan Karibetan nagitu? Haur hotzei wii eta playstation famatuak oparitu? Zein da planetarekiko gure harremanaren funtsa? Gogoetaz linburtzean, errealitate artifizial honen absurduak larrutzen gaitu oka egiteraino, putzuan laster buruz behera eroriko garela nabarituz. Baina eskuinak, ezkerrak, elizek eta anonimoek sustatzen dute derrigorrezko garapen gizarte monolitikoa.
Arrazoi du Latouchek: debaldeko beharrak mugatuz, gurbilki bizitzen hasten baldin bagara ez dugu halako diru-falangarik jasanen eta politikariei, noizbehinka, ezezko borobilak botatuko dizkiegu. Jendeekin jendeago sentituko gara.
Eroa izan oraino hirurogeita hamazazpi urteetan.
Faroe uharteetan, Ipar Atlantikoko artxipelago bat, Danimarkaren kontrolpean, urtero ehunka zetazeo hiltzen dituzte –normalean milatik gora–. Batzuek "tradizioa" deitzen diote, hainbat mendetako antzinatasuna duelako. Baina odolez gorritutako hondartzan... [+]
Ukrainako fluxua eten ostean, Errusiako gasa jasotzen jarraituko duela iragarri du Eslovakiak, eta Transnistriak uko egin dio Europaren "laguntzari".
Gasteizko Campuseko Filologia Hispanikoko irakasle baten aurkako salaketen berri izan bezain azkar, asanblada irekia egin zuen GUET Gasteizko Unibertsitateko Emakume Taldeak. Aste bakarrean “hamarnaka” salaketa eta testigantza berri jaso dituzte. Irakaslearen... [+]
Gabonetako argiak pizteko ekitaldia espainolez egin izanak, Irungo euskaldunak haserretzeaz harago, Aski Da! mugimendua abiatu zuen: herriko 40 elkarteren indarrak batuta, Irungo udal gobernuarekin bildu dira orain, alkatea eta Euskara zinegotzia tarteko, herriko eragileak... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
EHUko Errektoretza Taldeak ARGIAra igorritako oharrean zehaztu duenez, Filologia Hispanikoko irakaslearen aurkako salaketen "berri izan zuen unetik abian da protokoloak zehazten duen prozedura". Denuncias Euskal Herria Instagrameko kontuan bost salaketa anonimo... [+]
Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.
Kurtso hasieran, 2024ko irailean EHUko Bizkaiko campusean lan-zuzenbidea irakasten zuen irakasle faxista baten berri eman zuten ikasleek. Beste irakasle bat salatu berri dute, oraingoan EHUko Arabako campusean Farmazia Fakultatean, sare sozialetan mezu eta ideia erreakzionarioak... [+]
"Hamasek gure bahituak larunbat eguerdia baino lehen itzultzen ez baditu, su-etena amaitu egingo da eta armadak gogor borrokatuko du Hamas garaitu arte", adierazi du Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk, talde palestinarrak preso trukea behin-behinean... [+]
Irailaren 9ra gibelatu dute Kanboko kontseiluan gertatu kalapiten harira, hiru auzipetuen epaiketa. 2024eko apirilean Kanboko kontseilu denboran Marienia ez hunki kolektiboko kideek burutu zuten ekintzan, Christian Devèze auzapeza erori zen bultzada batean. Hautetsien... [+]
Otsailaren 10 eta 11n ehun bat estatuburu elkartu dira Parisen, Adimen Artifizialaren sektoreko ordezkariekin batera, AAri buruzko laugarren gailurraren kari. Abiadura handian garatzen ari den teknologia horri buruzko kezkak eta galderak entzun badira ere, ez zen horientzako... [+]
Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]
Zer jakin behar dut? Norekin erlazionatu behar dut? Non bizi behar dut? Ardura horiekin gabiltza gizakiok gure gizarteen baitan bizitza on baten ideia bizitzeko bidean. Ondo erantzuten ez badakigu, bazterretan geratuko garen beldurrez.
Joan den astean, kanpoan geratzearen... [+]