Zientzia eta egia

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jakina, gauzak ez dira hain sinpleak. Anak ondo dioen moduan, poetaren eta idazlearen arteko aldea ez da hain erraza zehazten. Antonio Gamoneda poetak esan izan du beretzat poesia ez dela literatura, aparteko gauza dela. Badira, ordea, poesia gainontzeko literatur genero eta arteekin lotzeko joera dutenak. Neroni hor nengoke Gamonedaren burbuila poetikoan bainoago. Modu aski sinplistan bereizi nuen aurreko Ttakunean egiaren eta edertasunaren artekoa. Platonen hartakotik ez da alferrik urte mordoa igaro. Literatura/fikzioa eta zientzia/egia bikote eskematikoak kritika ugari izan ditu urtetan alde guztietatik. Literatura eta poesiaren inguruan mintzatu gara zer edo zer. Zientziaz egin nahiko nuke oraingoan berba. Edo, hobeki esanda, zientzia omen dena jendarteratzeko moduez.

Eduard Punset ia hamabost urte daramatza TVE-n Redes zientzia-jendarteratzeko telebista programa egiten. Alderdi Popularraren Espainiako hauteskunde orokorretako lehenengo garaipenarekin batera hasi zen eta bizirik iraun die gorabehera politiko eta telebistako zuzendaritza aldaketei. Ez da gutxi. Gogoan dut Aznarren eldarnio zoro betean TVE ikustea heste-proba dorpea zela. Carlos Davila eta enparauak ziren uhinen jabe. Orduan esaten zen Redes programa zela Espainiako telebista publikoko programa pairagarri bakarra. Agian hala zen; itsuen herrian okerra alkate. Garai batean tarteka ikusten nuen baina inoiz ez grina handiegiz.

Gabon gaua eta Urte berri egunaren ondorengo egun gogaikarri horietako batean telebista ipini eta hara non zegoen aipatu programa aspaldiko partez. Egiteko askoz hoberik ez nuenez –egiatan, eduki banuen, baina ez nuen neke handiegirik behar izan neure burua engainatzeko– eta adiskide batek noiz edo noiz programan agertutako kontuak aipatzen zizkidanez kartsu, saioa ikustea deliberatu nuen. Crear hoy las escuelas de mañana (Gaur sortu biharko eskolak) izena zuen eta etorkizuneko balizko eskolei ziharduten, gaur egungo Bartzelonako eskola hipermoderno bat –ez dut izena aipatuko, aski propaganda egin baitzioten saioan– oinarri hartuta. Tartean, Richard Gerver “hezitzaile eta heziketa-sistemen aholkularia”ri egindako elkarrizketa zegoen. Bada, laburtzearren, diskurtso ustez zientifista baten izenean mezu ultraliberalak ziren etengabe nagusi, dena egun inposatu den kalaka moderno higuingarri horretan: lidertza, emozioen kudeaketa, kontsumitzaileak –ikasleei buruz hitz egiteko–, ikasgela adimendunak, eta abar. Bartzelonako eskola pribatu –esan gabe doa– horretan askatasunean oinarritutako hezkuntza eta “humanismo kristauaren balio oinarrizkoak” sustatzen dira. Ikasgelak ordenagailuz beterik daude eta haurrak eskola-uniformez janzten dira. Deigarria egin zitzaidan eskolako arduradunetako batek “mundu erreala” esapidea zenbatetan erabiltzen zuen, eta aldiro “merkatua” edo “kapitalismoa” hitzengatik alda zitekeelako itxura hartu nion.

Atentzioa eman zidana izan zen nola saltzen den lotsagabeki “zientziaren eta objektibitatearen pedigriarekin hezkuntza” eredu zehatz bat. Ez da kontu berria, baina beste behin konproba zitekeen nolakoa den zientziaren botere politikoa, eta zehazkiago, ustez egia biribilak botatzera dedikatzen den programa batena. Nola hasiko zara zalantzan jartzen balizko zientzialari eta aditu horiek guztiek diotena? Beraiena omen egia. Eta politika horretan sartzea bazterrak nahastea da, hezkuntza bezalako gizarte gaiez mintzo badira ere.

Azkenak
2024-11-01 | Sustatu | Sustatu
Wikipedia AA eduki okerretik (baina ez AA orotatik) askatzeko premia eta proiektua

WikiProject AI Cleanup proiektuari ekin diote Wikipedian: "Adimen Artifizialaren garbiketa", nolabait esatearren. Wikilari boluntarioak momentuz ingelesez, frantsesez eta alemanez hasi dira adimen artifizialaren bidez sortutako materialak detektatu eta (okerrak... [+]


‘Lo que no te cuentan de Donosti’-ren kontrako elkarretaratzea antolatu dute, beren deialdiarekin bat eginez

Hainbat eragile antifaxista eta antirrazistak antolatuta, Lo que no te cuentan de Donosti (LQNTCDD) taldearen kontrako elkarretaratzea antolatu dute, datorren astelehenean 20:00etan, Amarako Easo plazan. Telegram kanal horretatik, leku horretan deitua dute asteroko... [+]


2024-11-01 | Gedar
Portugaleteko Sastraka Gaztetxeko bederatzi kide epaituko dituzte

2020an birjabetu zuten espazioa Portugaleten, eta horren harira epaituko dituzte bederatzi pertsona azaroaren 5ean. Ostiral honetan manifestaziora deitu dute, 'Okupazioaren kontrako erasoak gelditu' lelopean.


2024-11-01 | Hala Bedi
Gorka Erostarbe (Badok)
“Edukiak gorantz egin du eta sorkuntza aldetik une polita bizitzen ari da euskal musika”

Badok-ek, Berriako musika atariak, 15 urte bete ditu. Bi ekitaldi ezberdin antolatu dituzte urteurrena ospatzeko, bata Hendaian azaroaren 16an eta bestea Durangoko Azokan. Hainbat artista izango dira bertan. Euskal musikaren gaur egungo egoeraren erradiografia txikia ere eskaini... [+]


Estatuaren biolentziaren beste 93 biktima aitortu ditu EAEko Balorazio Batzordeak

Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Ostegunetik igandera, Gazte Topagune Sozialista antolatu dute Altsasun

"Alternatiba sozialista indartzera bidean" GKSk eta IAk eztabaidarako, hausnarketarako eta aldarrikapenerako espazioak antolatzeko beharra azpimarratu dute, eta horren baitan antolatu dute Gazte Topagune Sozialista. Ostegunetik hasita igandera arte izango da Altsasun.


2024-10-31 | Andoni Mikelarena
“Haurrek Halloween ospatzeari esker jakin dugu gurean ere kalabazekin jolasten zutela duela ehun urte”

Halloween ospatzera gonbidatu zutela esan zion alabak Jaime Altunari eta honek festara joaten utzi zion, baina deseroso sentitu zen. Altunak bere aitari kontatu zion gertaturikoa, eta honek erantzun, eurek ere ospatzen zutela halakorik. Fenomenoa ikertzen urte eta erdi eman dute... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Korrikaren karbono isuria nola murriztu daitekeen ikertu dute lehenengo aldiz

Ingurumen-inpaktuaren berri izateko eta, hurrengo edizioei begira emisioak murrizteko egin du azterketa Lander Crespo klima adituak. Garraioa izan zen Korrikako azken edizioan isurketa gehienen jatorria.


2024-10-31 | Justus Johannsen
ANALISIA
Öcalan gabe ez dago konponbiderik Turkiaren eta PKKren artean

Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]


2024-10-31 | Julene Flamarique
Energia konpainien gaineko zerga berezia bertan behera uztea adostu du Espainiako Gobernuak, EAJ eta Juntsekin

Enpresek presio handia egin dute azken boladan eta “inbertsio estrategikoak arriskuan egon daitezkeela” mehatxu egin zuten. Iberdrolako presidenteak ordea, zerga honek bere kontuetan “oso gutxi suposatzen duela” adierazi zuen duela aste bi. Bankuen... [+]


2024-10-31 | Euskal Irratiak
Baigorri-Tafalla egunak ospatuko dituzte asteburuan Baigorrin

Baigorri eta Tafalla herrien arteko senidetzea ospatuko dute asteburuan Baigorrin. 1978an hasi ziren lehen harremanak, baina hautetsien aldaketarekin pixka bat galdu zen ondotik. Haatik, duela hiru urte Tafallakoak berriz Baigorrira hurbildu ziren.


2024-10-31 | Iñigo Satrustegi
Bizitza ez da esateko erraza

MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.

----------------------------------------------

Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte... [+]


2024-10-31 | Nicolas Goñi
Zuhaitzen migrazioa dugu oihanek klima larrialdiari aurre egiteko soluzioetariko bat

Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]


Murrizketak, bazterkeria eta negozio interesak: hondamendi batentzako koktel hilgarria Valentzian

Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]


Eguneraketa berriak daude