Politika eta ekonomia arloetako pertsona ospetsuak lau haizetara zabaltzen ari dira 2011. urtean Europan beste erreskate batzuk egingo direla. Besteak beste, Portugal, Espainia, Belgika eta Italia erreskata ditzakete. Irakurleek erreskateak zertan diren jakin dezaten, zenbait galdera egin dizkiogu geure buruari:

ZERGATIK ERRESKATATU BEHAR DA HERRIALDE BAT?

Herrialdeek, funtzionatzeko, nazioarteko merkatuen finantzazioa behar dute. Merkatu horiek interes handiak kobratzen dituzte finantziazio horren trukean. Merkatu horiek susmatzen badute herrialde baten zorra handitu eta haren defizita izugarri igoko dela –alegia, ez duela zorra adostutako epeetan ordaintzerik izango–, alarma sirenak jotzen hasiko dira. Eta herrialde horrekin fidatzen ez direnez, askoz prima handiagoak eskatuko dizkiote, zorra birfinantzatzeko dirua uzteko; esaterako, Irlandari %9 gehiago eskatu zioten. Eta estatu batek ez badu bere zorra birfinantzatzea lortzen, behea joko du.

BEHEA JOTZEN UZTEN AL ZAIE HERRIALDEEI?

Orain arte, ez. Irlandak, Greziak edo erreskatatutako beste herrialderen batek behea jotzen badu, herrialde hori eta bertakoak ez dira kaltetu bakarrak izango. Izan ere, zorra birfinantzatzeko dirurik ez badu lortzen, estatu horrek ezin izango ditu zerbitzu publikoak ordaindu, ez eta hartzekodunei ordaindu ere. Eta gainera, egoera hori inguruko herrialdeetara heda daiteke. Horren ondorioz, herrialde horietako zorraren kostua handitu egingo da. Horixe ari da gertatzen Espainiako Estatuan, Grezia eta Irlandaren erreskateen ondorioz.

NOLA EGITEN DIRA ERRESKATEAK?
Herrialde bat erreskatatzean, bere zorra birfinantzatzeko behar duen finantzazioa ematen zaio. Hau da, ez badu finantzazio hori merkatuetan lortzen, FMIren eta Europar Batasunaren maileguei esker lor dezake. 2010eko apiriletik, 750.000 milioi euroko funtsa dago Euroguneko edozein herrialderen eskura. Zenbateko horretatik, Europako Batzordeak 60.000 milioi euro eman ditu, FMIk 250.000 milioi euro, eta gainerako 440.000 milioi euroak estatu kideen bermedun jaulkipen baten bidez eman dira. Funts horren zenbatekoa handitu egin daiteke, 1,5 bilioi eurora arte, etorkizunean erreskate gehiago egin behar bada.

ZEINEK ORDAINTZEN DITU ERRESKATEAK?

Euroguneko herrialdeek jartzen dute dirua, gerora estutasunean dauden herrialdeei uzteko. Herrialde bakoitzaren ekarpena haren BPGk Eurogunean duen garrantziaren arabera kalkulatzen da. Epe luzean, kostuak nulua izan beharko luke ekarpen hori egiten duten herrialdeentzat. Are gehiago, gerta daiteke mozkinak izatea, mailegu horietatik interesak kobratzen baitira (%5ekoak, gutxienez). Baina herrialde zordunak interes horiek ez ordaintzeko arriskua ere badago, eta horren ondorioz, laguntza ematen duten herrialdeetako defizitak gora egingo luke.

ZER ONDORIO DITU ERRESKATEAK HERRITARRENTZAT?

Erreskatatutako herrialdeek mugatua dute beren subiranotasuna. Hartzekodunen eskuetan daude; hau da, dirua utzi dieten herrialde edo merkatuen eskuetan. Hartzekodunek bermeak eskatuko dizkiote erreskatatutako herrialdeari, utzitako dirua epe jakinetan itzul dezan. Horrenbestez, oso etxeko lan zorrotzak jarriko dizkiote: gastuak murriztera eta zergak gehitzera bultzatuko dute. Eta gainera, egunez egun kontrolatuko dizkiote kontuak. Zorra itzuli ahal izateko, erreskatatutako herrialdeak eskubide eta laguntza sozialak murriztu beharko ditu; besteak beste, lan erreformak egin, enplegu publikoa suntsitu, soldatak izoztu, pentsioak erreformatu eta zergak gehitu beharko ditu. Jakina, beti bezala, langileek eta herri xeheak jasango dituzte ondorio horiek.

ESPAINIAKO ESTATUA ERRESKATATUKO AL DUTE?

Orain arte, nazioarteko foroetan edo hedabideetan ez da aipatu Frantziako Estatuak erreskatea behar duenik. Hala ere, esan izan da Espainiako Estatua, Portugal, Belgika eta Italia izango direla erreskatatuko beharreko hurrengo herrialdeak Europan, eta hori 2011. urteko lehen hilabeteetan gertatuko dela. Espainiako Estatuaren kasuan, kontuan izan behar da 2010. urtearen amaieran Espainiako zor publikoa haren BPGren %70ekoa zela, inguruko herrialdeetakoa baino askoz txikiagoa. Hala ere, hau da larriena: zor orokorra, publikoa eta pribatua –enpresa finantzarioak eta ez-finantzarioak, etxeak…–, 4 bilioi eurokoa da.

Nazioarteko hainbat instantzia ekonomiko eta politikotatik, Espainiako Estatuak erreskatea beharko duela esaten dute. Dena den, zenbait politikarik eta analista ekonomikok ez dute uste Espainia erreskatatu behar denik, baina, haien iritziz, erreforma batzuk egin beharko dira. Esaterako, Angel Laborda analista ekonomikoak El País egunkarian adierazi du: “Espainiak ez du erreskaterik behar, baina erreformak egitea, bai”. Bere buruari galdetzen dio ea “Espainiak bazkideen laguntza behar ote duen, Greziak eta Irlandak bezala, bere betebehar finantzarioei aurre egiterik ez izateagatik”.

Haren iritziz, bi sektoretan da Espainiako zorra handiagoa Eurogunekoa baino: etxeen eta enpresa ez-finantzarioen sektoreetan. Hala ere, eransten duenez, beste bi sektoreek –erakunde finantzarioak eta sektore publikoa– sortzen dute errezelo handiena merkatu finantzarioetan: “Espainiako zorra txikiagoa da Eurogunekoa, Estatu Batuetakoa eta Japoniakoa baino”. Bada beste adierazle garrantzitsu bat: zor publikoaren interes karga. Labordaren ustez, “Espainiari BPGren %1,8 kostatu zitzaion 2009an, portzentajezko puntu bat gutxiago Euroguneari, Estatu Batuei eta Japoniari baino. Hortaz, ez dirudi Espainia egoera finantzario okerragoan dagoenik Eurogune erdialdeko herrialdeak baino”. Haren aburuz, “Krisi ekonomikoa eta epe ertaineko hazkunde itxaropen kaskarrak dira Espainiaren arazoa, inbertitzaileen arabera horrek eragotz baitezake Espainiak bere betebehar finantzarioak betetzea”. Hori dela eta, benetako erreformak egin behar dira, haren iritziz, luzatu gabe, hazkunde potentziala dinamizatzeko. Denborak esango du aurreikuspen horiek zuzenak ala okerrak diren.