Errotiko zalantzak
Alex Haley-ren izenaz ez zarete, beharbada, zuetako asko akordatuko, baina Kunta Kinterenaz ia denok, seguru. Orain 34 urte argitaratu zen Roots (Erroak), literaturaren historiako nobelarik arrakastatsuenetako bat salmenten ikuspuntutik. Bertan, Alex Haleyk (1921-1992) XVIII. mendean atzemandako afrikar baten berri ematen du: Kunta Kinte. Kinte AEBetara eraman zuten esklabo, han alaba eduki zuen, alaba hark semea, seme hark... Zazpigarren belaunaldian, eleberriaren egilea bera jaio zen.
Kintek beti aldarrikatu zuen bere jatorri afrikarra, eta errefusatu zuen estatubatuarrek emandako izena, Toby. Sorterriko kontuak kontatu zizkion alabari, alaba hark semeari, seme hark... arbaso afrikarraren istorioa Alex Haleyrengana iritsi arte. Azken orrialdeetan, Haleyk esplikatzen du nola ondu zuen eleberria, lehenengo senide zaharrenei galdetuz, gero Afrikara joanez, Kinteren jaioterria aurkituz, hango griot –herriaren memoria gordetzen duen gizon– baten ahotik bere bir-bir-bir-birraititea izan zenaren berri jasoz...
Liburua boom handia izan zen. Baina luze gabe, Harold Courlander idazleak plagioagatik salatu zuen Haley; zioenez, Roots-en 81 pasarte The african nobelatik kopiatuak ziren. Epaitegiak arrazoi eman zion salatzaileari, eta Haleyk liburuari esker irabazitako dolarren zatitxo bat, 650.000 hain justu, Courlanderren patrikara joan zen.
Kunta Kintek baino askoz sona gutxiago dauka, bestalde, Elizabeth Shown genealogistak Roots-i egindako kritikak: hamaika ikerketa egin eta gero adierazi zuenez, ezinezkoa da Toby izeneko esklabo hura Haleyren arbasoa izatea; datak ez datoz bat. Are, susmoa dago Haleyri Kunta Kinteren istorioa kontatu zion griot afrikarrak ez ote zuen jaso horixe bera esateko “presioren” bat. Fikziozkoak dira Haleyren erroak?
Gobernuak aberriratu ondoren, ia urtebetez bizi behar izan dute aterpetxeetan eta ostatu pribatuetan, eta etengabe lekualdatu dituzte. Gaur egun erabiltzen duten aterpetxea urriaren 31n utzi beharko zutela esan zieten azkenekoz, nahiz eta badirudien beste luzapen bat ezarriko... [+]
Hainbat emakume-langile esplotatu eta horiei sexualki eraso egin dieten jabeen taberna pinturaz margotu zuten ezezagunek domeka gauean Getxoko Areeta auzoan. Pinturaz gainera, aldarri bat ere margotu zuten ondoko horman: "Erasoen aurrean klase batasuna".
Gaur gauean, urriak 17, 88 urte faxistek Jose Ariztimuño, Aitzol, hil zutena. Fusilamendu pelotoiaren aurrean ez zuela isilik gelditu nahi irakurri berri dut. Soldaduei tiro egitea kosta egin omen zitzaien, behin eta berriz agindu behar izan omen zieten su egiteko. Hala... [+]
Espainiako Lan ministro Yolanda Diazen proiektuaren aurka agertu da Banaketa Enpresa Handien Elkartea (Anged): "Joko-arauen aldaketa" ez du onartzen.
"Erraldoiei buruzko ipuina nahi dugu, haur txiki nahiz koskortuagoentzat". ARGIAk enkargua egin zien etxekoak ditugun Gorka Bereziartua kazetariari eta Adur Larrea ilustratzaileari. Emaitza: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira. "Gauza berriak probatzeko... [+]
TikTok enpresaren barne-dokumentuen filtrazio batek adierazi duenez, enpresa jakitun zen 15 urteko hainbat neska zuzenekoetan biluzten zirela gizonezko helduek bidalitako txanpon birtualen truke. Sare sozialeko hainbat dokumentutarako sarbidea ahalbidetu zuen akats bati esker... [+]
Kritiken artean deportatu ditu Italiak hamasei errefuxiatu Albanian eraiki duen "harrera-zentro" batera. Proiektua 2023. urtean erabaki zen Meloniren Italiaren eta Albaniako Ramaren arteko akordio bat izan zela eta, eta "migrazio-kudeaketak bizkortzea" du... [+]
Goiburu hori soilik irakurri eta ezinezkoa nor den edo nor zen asmatzea, baina bazen nor!
Ángel González Olvera, Mexikon ezagutu genuen duela 11 urte bertsolariok hango inprobisatzaileekin jardunaldi batzuetara gonbidatu gintuztenean. Mendi gain batean bizi zen,... [+]
Mexiko Hiria, 1968ko urriaren 2a. Hilabete batzuk lehenago, ekainaren 22an abiatutako ikasle mugimenduak mitin bat antolatu zuen Hiru Kulturen Plazan, hiriko Nonoalco-Tlatelolco unitatean. Mexikoko ejertzitoak eta Batallón Olimpia talde paramilitarrak bildutako ikasleei... [+]
Erdi Aroan Jaungoikoa jaun eta jabe zen bezala, garai modernotan merkatuaren eta bere lege zurrunen menpe bizi gara. Goi mailako soldata erraldoiak merkatuak zehazten omen ditu; izan ere, Iberdrola edo BBVAko CEO-en sariak beraien arloko merkatuek finkatzen omen dituzte, nahiz... [+]
Tomas Mororen Utopia liburuko utopiarrek leitzea maite omen zuten. Hizkien bueltako hezkuntza onaren ondorioz, haurtzaroan hasi eta helduaroan ere aritzen ei ziren, inork manatu beharrik gabe, leitzen eta ikasten eta gehiago leitzen. Pentsa, aisialdia horretara emanak bizi zuten... [+]
Sandra Cisnerosek idatzitako The House on Mango Street mugaldeko liburuan pertsonaia baten txakurrak bi izen ditu: bat, espainolez; bat, ingelesez. Beharbada kontu harrigarria gerta liteke lehen begiratuan, baita liburu baterako ere, baina lasaiago pentsatuz gero ohartuko gara... [+]
Iraileko igandeetan ohitura da gure inguruetan Erniora igotzea, Zelatunen dantzan aritzea eta txorizo muturra, edo, jatea. Eguraldi txarrenaz ere ez da jenderik falta izaten. Aurten lagunak goizago abiatu eta ni berandututa, bakarrik nindoan estratan gora, beherantz zetozen... [+]
Berrogei urte eginen du urriaren 24an Georges Ibrahim Abdallah libanoarra atxilotu eta preso sartu zuela Frantziako Estatuak, eta horrenbestez Europako preso politiko zaharrena da. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea... [+]