Saturrarango tragedia oroitzeko itsasargi luzea
Zuzendaria: Mikel Rueda.
Aktoreak: Barbara Goenaga, Klara Badiola.
Euskal Herria.
90 minutu
Memoria historikoen auziak legetxe, berant heldu naiz abar hauek galtzarbean hartuta. Filma Zinemaldian estreinatu baitzen eta ni baino lankide bixkorragoek eman dute honen berri Argia.com-en dagoeneko.
Izarren argia irismen luzeko filma delakoan nago baina! Merezi duela goratik aipatzeak, horra. Merezi dute frankismo ankerreko biktimek, eta areago –hala posible balitz– Saturrarango presondegiko biktimak emakumeak eta euren seme-alabak izaki.
Merezi du historiako tragediak oroitzeak, berriz ere errepika ez daitezen. Baina, oraingoan merezi duena Mikel Rueda zinegilearen filma da. Duina delako. Gogoratzeak merezi du, baina gogoa pizten duena lan duina –eta argia– denean, memoriak eskertzen du.
Euskaraz –film batean– inoiz ikusitako interpretazio onenak iruditu zitzaizkidan emakume preso eta moja borreroenak. Gizonenak ere bai, baina oraingoan emakumeak dira protagonista.
Behingoz, euskararen tratamendu egokiari esker, hizkuntza ez zen traba izan nire gogoan.
Omen, diotenez, lana artea bada, ezin zara pertsona bera izan berau “dastatu” aurretik eta ostean.
Horrela atera ginen aretotik filma elkarrekin ikusi genuen hiru lagunok:
–Bikaina– esan zuen batek.
–Erritmoa hobetu liteke –beste batek.
–Protagonista nagusiaren semeak, Raulek, bizkar eman diezaioke bere amari?– hirugarrenak.
Eztabaida piztu zen.
Eztabaida ona da memoria lantzeko. Eztabaida ona da lana eta artea hobetzeko. Mikel Ruedak langa oso goian ipini du, izarren argiaren mailan ipini ere.
Lasai tokayo, unibertsoa infinitua duk-eta!
Saturraran Elkarteak antolatuta, Oroimen Eguneko ekitaldian batu dira larunbatean 1939tik 1944 bitartean Saturrarango Emakumeen Kartzela egon zen inguruan, bertan preso egondako emakume eta umeak oroitu eta omentzeko.
Hiru urteko lanaren emaitza jaso du Iruñeko Udalak sinatutako dekretuak. Auzotik sortutako ekimenari esker, zazpi kale eta hiru plaza izendatuko dituzte.
1922tik II. Mundu Gerra artean Emakume Abertzaleen Batzak bildutako 23.000 emakumeren historia laburbiltzen duen erakusketa antolatu dute Irunen.
Eusko Jaurlaritzaren memoria arloko ordezkaritza bat Urduñako espetxean hildako presoen senideen bila ari da Extremaduran, herriko hilerritik ateratako gorpuzkien identifikazio genetikoa egiteko. Larunbatean aurkeztuko ditu orain arte egindako lanak Castueran (Badajoz).
Emakumeen egoera 1936ko estatu kolpearen ondoko urteetan isilean iragan bada ere, "emakume izanagatik" kartzeletan pairatu zutena argitara eman nahi du Papillons, esangabeko hitza erakusketak Irunen.
Oraindik, ez dago zabalik, baina irailaren 13tik aurrera, erabili ahal izango da.
1936ko gerran eta lehen frankismoan Amezketan gertatutakoaren inguruan ikerketa «sakona» egin nahi du udalak, Aranzadiren laguntzaz; testigantzak bildu nahi dituzte.
2019eko urriaren 24ak, batzuentzat, agian, Franco jeneralaren biografiaren epilogoan tartea edukiko du. Beste batzuentzat espainiar demokraziaren garaipen oroitarria bezala aldarrikatuko da. Badaude ere, eta Espainian (ezta Euskal Herrian ere) ez dira gutxi, iraganeko hezurren... [+]
Zornotza (Bizkaia), 1939ko abuztua. Zornotzako Emakumeen Espetxe Zentrala jarri zuten abian egun El Carmelo ikastetxea dagoen eraikinean, eta Espainiako estatu osotik errejimen frankistarentzat “oso arriskutsuak” ziren emakumeak bertara eramaten hasi ziren.
Etxeko zerbitzuaren bilakaera aztertu du Eider de Dios historialariak doktoretza-tesian, emakume langileen nortasunaren eraikuntza ardatz hartuta. 2016ko irailean egin zuen tesiaren defentsa, eta sari bi irabazi ditu egindako lanagatik. Ondorioz, liburu bat argitaratu du, eta... [+]
Maiatzaren 5ean egingo dute Luis Alava Sautu omentzeko ekitaldia, Gasteizen. Duela 75 urte fusilatu zuten, Madrilen, Francoren kontrako erresistentziako Araba Sareko antolatzaile zena.
Larragan omendu dute frankistek bortxatu eta erail zuten bizilaguna: Maravillas Lanberto Ioldi. Kantua, musika eta antzezlana izan dituzte herrian.