Zezenen itzala Argien mendean
- Espainia, 1750eko hamarkada. Zezenketa modernoa sortu zen. Aldaketa nagusia urte batzuk lehenago abiatu zen, XVII. mendearen amaieran: zezena jokatu ondoren ezpataz zezena hiltzen zuen oinezko bat agertu zen, matadorea. Ordura arte zezenketaren protagonistak zaldunak izan ziren, baina oinezkoek gero eta toki nabarmenagoa hartu zuten. XVIII. mendearen erdialdean protagonismo osoa eskuratu zuten.
Harrigarria bada ere, Ilustrazio betean, ikuskizunak iritzi hobeak jaso zituen atzerrian espainiar intelektual eta agintarien artean baino. 1760an, Edward Clarke bisitari ingelesak hauxe idatzi zuen: “Zezenketek ez dute krudeltasuna helburu; alderantziz, publikoak gehien txalotzen duena zezenketariaren adorea eta abilezia dira”.
Espainiar politikari eta intelektual ilustratu asko, aldiz, Jovellanos bera, esaterako, zezenketen aurka zeuden. Horien ustez, festak legea haustea eta istiluak eragiten zituen, zaleek lanegunak galtzen zituzten eta herritarrak egoki hezteko oztopoa zen. José de Vargas Ponce ministro ilustratuak horrela deskribatu zituen zezenzaleak: “Heziketarik, argirik eta esperientziarik gabeko gazte buruarinak, biziotsuak, beti istilu gose direnak eta, hitz gutxitan, hierarkia guztien gorotza”.
Hala, Alfontso X.a erregeak XIII. mendean egin zuen moduan, ongintzazkoak ez beste zezenketa guztiak debekatu zituzten 1778an. 1805etik aurrera ongintzazko zezenketak ere legez galarazi zituen Karlos IV.ak.
Bost urte geroago Josef Bonaparte Espainiako errege frantziarrak atzera legeztatu zituen zezenketak. Espainiako Independentzia Gerra eta gero errege arrotz gorrotatua egotzi zutenean, frantziarren agintaldiko erabaki asko bertan behera geratu arren, zezenketek legeztatuta jarraitu zuten. Zezenketei buruzko eztabaida azkenekoz 1877an iritsi zen Espainiako Parlamentura. Baina diputatuek zezenketak debekatzeko proposamena baztertu zuten, herritarren nahien kontrakoa zelakoan.
Israelek gosea erabiltzen du palestinarren aurkako gerra-arma gisa, eta nekazaritza-produktuak mundu osoan merkaturatzen ditu.<
Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Harituk antolatuta, manifestazio bat izan zen ostegun arratsaldean Iruñeko Alde Zaharrean. "Etxebizitzaren negozioaren aurrean, eta hura sustatzen duten politikarien aurrean, etxebizitza eskubide unibertsalaren benetako defentsa... [+]
EH Bizirik sarea makroproiektuen aurkako plataformen elkargunea da eta martxoaren 22an manifestazio nazionala deitu du Gasteizen: "Lekuko borrokez gain, esparru zabalagoan lan egitea ezinbestekoa dela jakitun, manifestazio honek sare osoari eragiten dien puntuak izango ditu... [+]
Hogei urte bete ditu Gaindegiak, Euskal Herriaren garapen sozial eta ekonomiko iraunkorrerako Behategiak. Horren harira, denbora horretan Euskal Herriak esparru horietan izan duen garapenaren berri ematen duen azterketa aurkeztu dute, eta datuok Europar Batasunekoekin konparatu... [+]
Atzo hasi ziren zabaltzen Iñaki Castro musika teknikariaren kontrako salaketak '@denuncias_euskalherria' kontuan, eta dagoeneko dozenatik gora emakumeren testigantzak bildu dira.
Azaroaren 21ean Errenteriako Torrekuan eta Badalaben egon nintzen "Komunikazio libreago baterantz trantsizioan" izeneko jardunaldian.
Lau egunez idekia izanen den merkatu bat antolatzen du Plazara kooperatibak euskararen aldeko beste hamar bat eragilerekin –horien artean ARGIA–.
Epaileari nahikoa izan zaio azaroaren 27an Ertzaintzak egindako deklarazioa kasua artxibatzeko. Erabakiaren aurrean helegitea aurkeztuko duela adierazi du Xuhar Plataformak. “Xuharrek ez du begia galdu, Ertzainak begia galduarazi dio”, salatu du mugimenduak.
Hobekuntza horiekin izokinak eta beste espezie migratzaile batzuek erruteko eremu optimoak lortzea eta bizirik irauteko aukerak handitzea espero da. Europako funtsekin finantzatutako jarduera da, Life Kanturibai proiektuaren baitakoa.
Epaiketa prozesua abiatu du ostegun honetan gazte antolakundeak. 2023an egindako bi ekimenen ondorioz 290.500 euroko zigor ekonomikoa jarri dio Eusko Jaurlaritzak. Ekonomikoki "ito eta desagerrarazteko" mekanismoa dela salatu du Ernaik.
Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.
Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]
Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]
Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]
Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.