Agurea eta Artetxe

Ernest Hemingway 1953an, nobela idatzi eta gutxira.
Ernest Hemingway 1953an, nobela idatzi eta gutxira.
Donostia, 1960ko abuztuaren 21a. Ernest Hemingway eta Jose Artetxe Maria Cristina hotelean bildu ziren. 1952ko irailean idazle estatubatuarrak The old man and the sea nobela lehenengoaz argitaratu zuen eta, zortzi urte geroago, Artetxeren asmoa Hemingwayk nobelaren egile eskubideak doan ematea zen. Idazleak baiezkoa esan zuen eta 1963an, Itxaropena argitaletxeak Agurea ta itxasoa kaleratu zuen, Anjel Goenagak itzulita. Edizio horren hitzaurrean Artetxek berak Maria Cristina hoteleko bilera haren nondik norakoak jaso zituen.

“Esku artian daukazun itzulpen onekin ba det zer ikusi”, idatzi zuen Artetxek. “Patxi Itxaropenak etziran pakerik ematen udaberritik.

– Joan ari Hemingway'rengana eta eskatu akiok baimena bere nobela euskeraz argitaratzeko”.

Zezen zalea izanik, Hemingway Maria Cristina hotelean geratzen zen zezenketa egunetan. Horietako batean Artetxeri idazlea han izango zela abisua eman zioten eta “joan nintzan astiro hotelera. Bertako saloi zabal eta ederrak utsik zeuden. Udara igande arratsalde artan iñor etzan agertzen. Denak noski korridan ziran”. Lehenik “toreadore” bat sartu zela dio Artetxek, gero beste bat eta “alako batian Hemingway bizarduna agertu zan. Doña Maria'k [hoteleko zuzendariak] gerturatzeko kiñu egin ziran. Baño etzan errexa idazlearekin alkarizketa. Ez bai nintzan ni bakarrik bere zai”.

“Ate ondoan jarri nintzan ausarki. Eta aterako zan une artantxe bertaratu nintzaion. Baita ere itz gutxitan esan bear zana.

– Mendi inguru oetako izkuntzan agertu nai litzake zure El viejo y el mar. ¿Baimena ematen al-dezu?

– Nik ez daukat ezer euskaldunen kontra (Yo no tengo nada contra los vascos) –erantzun ziran ia ber-bertan begirazun adiskidetsu biguin batez biltzen nindularik.

Eta berialaxe:

– ¿Ondo egiña al-dago traduzioa?

– Bai, oso ondo gañera.

– Egizue ba nai dezutena. Nere abogaduari eskribitu akiozute.

– ¿Nora eskribitu bear da?

Eta eiskeñi nion pluma eta baita Buenos Airesko eguneroko bat, beste paperik esku artian ez nuan da. Baita berak azkar asko eskribitu ere paper ertzian: ALFRED RICE 640. 5th AVENUE.

– Eskerrik asko.

Alkarri eskua eman genion eta estutu. Eta an joan zan beste lagun batekin arrimaillpean atea irikita zai zeukan automobil distikorrera”.

Hemingway hurrengo udan hil zen, “nobela euskeratuta” argitara eman baino lehen.

Azkenak
2025-01-21 | Hala Bedi
Ekaitz Samaniego (All In Da Haus): “Hemen irabazle bakarrak preso politikoak dira”

Joan dira All In Da Hauseko hiru final aurrekoak. Oñati, Gernika eta Hendaiako Gaztetxeetaraino iritsi da freestyle txapelketaren bederatzigarren edizioa. Orain arte egindako bide honen balorazio positiboa egiten dute antolatzaileek, "Euskal Herriko txoko hauetan,... [+]


Moriartitarrek ere badute Urrezko Danborra

Aitor Arregik, Jon Garañok, Jose Mari Goenagak, Asier Achak eta Xabier Berzosak osatzen dute ekoiztetxe donostiarra, eta euren lana aitortu nahi izan du Donostiako Udalak.


Umeek debekatuta dute Debako liburutegian egotea, denboraren zati handienean

6 urtetik beherakoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute liburutegian egon Deban, eta 2 urtetik beherakoek zuzenean debekaturik dute. Bestelako neurri baztertzaileak ere jasaten dituzte. Ageriko diskriminazioak haurrak literaturatik aldendu baino ez ditu egiten, eta borroka luzea... [+]


Depresioarekin lotutako hainbat gene identifikatu dira lehenengoz, mundu osoko populazioetan

Dibertsitate genetikoaren ikuspegitik inoizko metaanalisi zabalena egin dute, depresioaren arriskuarekin lotutako geneak identifikatzeko. Horri esker, aurrez ezagutzen ez zituzten 700 aldaera eta 300 gene inguru aurkitu dituzte.


Migratzaileen aurkako ehiza abiatuko duela hitzeman du Trumpek, larrialdi egoera ezarrita Mexikorekin mugan

"Ameriketako Estatu Batuen gainbehera aldia amaitu da", esanez abiatu du kargu hartze ekitaldiko diskurtsoa Donald Trumpek. Besteak beste, trans eta pertsona ez-bitarren eskubideak deuseztatuko dituela hitzeman du, baita energia berriztagarrien aldeko politikekin... [+]


2025-01-20 | ARGIA
Otegi buru, “belaunaldi berri batek” hartuko du EH Bilduren gidaritza

EH Bilduk astelehen honetan abian ipini du mahai politikoa berritzeko barne prozesua. Zuzendaritzak zerrenda proposatu du. Arnaldo Otegik buruzagi izaten segituko du.


2025-01-20 | Julene Flamarique
Iruñeko Erorien Monumentua eraistea eskatu dute

Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]


2025-01-20 | Leire Ibar
Ortuzar prest agertu da EAJren buru izaten segitzeko

Abian da EAJren barne prozesua. Lehen fasea urtarrilaren 20tik otsailaren 2ra bitartean egingo da. Gaurtik aurrera, Ortuzarrek alderdiaren buru izaten jarraituko duen erabakitzeko aukera izango dute EAJko afiliatuek.


2025-01-20 | Julene Flamarique
Sunsundegiren aldeko manifestazioa: “Sakanan bizi eta lan egin nahi dugu”

Sunsundegik “produktua eta merkatua” dituela azpimarratu dute Altsasun eginiko manifestazioan. “Nafarroarentzat enpresa estrategikoa” izan daitekeela defendatu dute langileek, eta itxiera “aukera gisa ulertzen ez dutela” ziurtatu.


2025-01-20 | ARGIA
Nazioarteko eskuin muturrak inguratuta hartuko du presidente kargua Trumpek

Donald Trumpek asteleheneko 18:00etan (12:00ak Washingtonen) egingo dio zin AEBetako presidente izateari. Europako eta beste hainbat herrialdetako eskuin muturreko estatu buruak gonbidatu ditu inbestidura ekitaldira. Egun bakar bat lehenago emandako mitinean aurreratu duenez,... [+]


2025-01-20 | Leire Ibar
Su-etena indarrean, Israel eta Hamas hasi dira bahituak trukatzen

Igandetik indarrean da Hamasek eta Israelek nazioarteko bitartekaritzarekin adostutako su-etena. Lehen egunean 69 emakume eta 21 nerabe askatu ditu Israelek, horietako bederatzi adingabeak, eta Hamasek hiru israeldar. Gazara laguntza humanitarioko 630 kamioi ere sartu dira.


Eguneraketa berriak daude