EAko idazkari nagusia denetik, bere presentzia hedabideetan nabarmena dela adierazi diogu Pello Urizarri: “Kargu honetan hori da niretzat gainditu beharreko koska zailena, komunikabideekiko harremanak ez dira samurrak. Kargua proposatu zidatenean bertigo puntu bat izan nuen. Baina komunikazio taldean ari naiz, elkarlanean. Talde lanetan jarduten ohituta nago, lan munduan elkarlanean aritu naizelako, eta Gazte Abertzaleak-eko idazkari nagusia izanaren esperientzia dudalako”.

2009ko ekainean hartu zenuen EAren zuzendaritza. Egin iezaguzu esperientziaren balorazioa.

Idazkaritza hartu nuenean unea ez zen ona, jakina. Azkeneko hauteskundeetako emaitzek idazkari nagusiaren [Unai Ziarreta] dimisioa eragin zuten. Azken Kongresua egin baino hogei egun lehenago sektore kritikoak [Hamaikabat] alderdia utzi zuen. Kongresuari sentsazio guzti horiek ezagututa heldu nion. Hala ere, Kongresuan jada nabaritu nuen aurreko kongresuetan hauteman ez nuena: behingoz, azkeneko hamar urteetan ez bezala, EAk zein bide egin behar zuen argiago zegoen. Urratu beharreko bideari eta egin beharreko lanari ekiteko, kideen arteko sintonia zegoela konturatu nintzen.

“Aberri Eguna abertzaleen elkarlanerako mugarria izango da” esan zuen EAk. Hala izan al da?

Bai. Ondoren argitu delako hainbat indar politiko, sindikal eta sozial –bakoitzaren berezitasunak albo batera utziz– prest daudela ekimen amankomunak lehenesteko. Irun-Hendaiako Aberri Eguna, gizarteak lehenetsi zuen ekimena, oso adibide ona da. Ekitaldi horretara eragile konkretu batek deitua izan balu, ez zuen izandako erantzuna jasoko. Independentistak sarearen ahaleginak merezi du beraz. Horrela jokatuz gero gizartea mugitzeko aukera dago, gizartearen eskaerak bideratzen has gaitezke.

Bilboko Aberri Egunean EAJk keinu moduko bat helarazi zion EAri, euren bidera biltzeko deia nolabait.

Keinu hori hasieran beste alderdi batzuei egindako keinu bezala zabaldu zen. Gero, jakin dudanez, Urkulluk mezua gehiago zehaztu zuen eta EAri zuzendu zion. Akats handia da deia horrela egitea. Azkeneko hauteskundeetan ere akats bera egin zuen: Patxi Lopez lehendakaria izatearen errua EAri egotzi zion. Duela 24 urte EA jaio izanak egoera hau ekarri duela esatea akats larria da.

Aberri Egunean egindako deiaz harago joan behar du EAJk, deiak konpromisoa zehatzak behar ditu berarekin. Kontsulta Legea eta herri galdeketaren ustezko asmoa zela-eta, EAk bi legealditan jardun zuen Jaurlaritzan. EAJk Estatuarekin konfrontazio demokratikoa garatzeko asmorik ez zuela ikusi genuen. Orduan borondaterik ez zeukan eta une honetan ere ez. EAJri bere helburu politikoak zehaztu ditzan eskatzen diogu, eta ez diezagula kalkulu politikoetarako deitu soilik, ordezkaritza instituzionalez hitz egiteko, alegia.

Aralarrek Urruñan burutu zuen ekitaldi politikoa nola baloratu duzu?

Ez dut ekimenaren arrazoia ulertu, eta bere oinarriko kide askok ere ez. Alegia, iragan urteetan ez bazuten egin, ez dut ulertzen zergatik aurten egin duten ekitaldi bereizia. Agian horregatik kide batzuk egon ziren Irun-Hendaiako ekitaldian. Independentistak sarean Aralarri ateak itxi zaizkiola entzun da. Nire ustez ez da horrela izan, eta ateak irekita egon diren neurrian beren ekimena jarrera alderdikoi batetik egin dutela.

Bake prozesua hizpide: EAren urrats bakoitza Rubalcabaren eta Aresen begiradapean dago. Mugimendu bakoitzeko ohar bat.

Guretzat, oharrak prozesuari buruzko “irakurketa zuzena” egiten duten seinalea da, jakin badakitelako oraingo apustuak etorkizuna duela. Eta etorkizuna izango du bide politiko eta baketsuetatik egingo delako. Bake prozesuaren aldeko apustua aurrera joaten bada, PSOE orain jokatzen ari den estrategia politikoak iraungitze data duela ohartu dira. Aresek gizartean dagoen beldurra erabiltzen du. Beldur logikoa da azkeneko bi prozesuak gauzatzeko ahaleginak deuseztatu zirelako. Euren mezuen bitartez eszeptizismoa sortu nahi dute egoera desestabilizatzeko.

Halere, ezin da ukatu zuen apustua arriskutsua dela.

Batzuek horrela diote: “Kontuz hartzen duzuen arriskuekin. ETA Damoklesen ezpata da”. Dena dela, EAk apustu egiten du egoera argitzen doan heinean, baita beste eragileen apustua ere argitzen den neurrian, eta ez bakarrik arlo teorikoan, urrats praktikoak ematen ari diren heinean. Jakin badakigu ahalegina pikutara joan daitekeela eta egoera zailean gera gaitezkeela. Arriskua beti dago, baina ez dago bake prozesurik arriskatu gabe. Bestela zein da alternatiba?

Eragileen urratsak tarteko, zein da ETAk Aberri Eguna kari kaleratu zuen komunikatuaren zure balorazioa?

Lehenik eta behin, ETA ez da eragile politikoa. ETAk bake prozesuaren bidetik kendu behar du. Ezker abertzaleari dagokio bide hori egitea. Eta bidetik alboratzea, betirako desagertzea da. ETAren azken agiriak ezer gutxi ekarri du zentzu horretan. Bi puntu dira azpimarragarriak: nazioarteko adituen eskaera aztertuko duela dioena eta “borroka armatua desaktibatuz gero arazo politikoa bukatua izango ote den” egiten duen galdera. Eta guk argi daukagu erantzuna: ez. Izan ere, ETA jaio aurretik arazo politikoa zegoen, eta bera egonda ez da desagertu, eta bera desagertu ondoren ere arazoa politikoa izango da. Areago, ETAk ez du arazoa konpontzeko gaitasunik ez zilegitasunik. Herriak izan dezake gaitasuna –zilegitasuna badauka–, beraz, eman diezaiola aukera hori.

Nazioarteko adituen Bruselako Adierazpenaz zer iritzi duzu?

Oso positiboa. Eta euren lana eskertzen dugu, Brain Curryn-ena esaterako. Europako –eta kanpoko– babesa lortzea oso garrantzitsua da. Europar Batasunak munduko prozesu eta gatazka bideratzeko helegite asko lantzen ditu eta Europan dagoen azken gatazka armatua ez laguntzea... ez da bidezkoa. Ezker abertzaleak urrats gehiago emango balitu, gobernu batzuen babesa ere jasoko luke prozesuak. Beste eragile batzuek ere pausoak emateko prest daude, baina hemen gehiago aurreratu behar dugu.

Rubalcabak aldiz Bruselako Adierazpenari garrantzia kendu dio.

Bai, noski. Bide horretan aurrera eginez gero ETA desagertu daitekeelako. ETAk Espainiako eta Frantziako estatuei argudioak baino ez dizkie ematen abertzaletasunaren aurka jotzeko. Ikuspuntu praktiko batetik, Europan Euskal Herriko arazoa demokrazian jokatzen ari dela dirudi ETA erdian dagoelako. Europan arazoa abertzaleok garela ematen du. Biolentziak arazo politikoa ezkutatzen du, egoera hori desagertuko balitz arazoa argiago agertuko litzateke eta hain demokratak omen diren estatuek herri honen eskubide demokratikoak ez dituztela errespetatzen ageriago geratuko zen.

“Aurrena bakea” delakoa hizpide: EAk bat egiten du esapidearekin?

Gizartetik eta nazioartetik etor daitezkeen laguntza guztiak aprobetxatu nahi baditugu, bideak soilik baketsuak izan behar dira, bestela ez dugu aukerarik. ETA dagoen bitartean ez dago bermerik. Estatua ere erdian egonda ez dago bermerik, baina Euskal Herria subiranotasunaren bidean jartzeko aukerak hortik etorriko dira, bidea gustatu edo ez, beste biderik ez dago.

Zutik Euskal Herria agiriak bat egiten al du esapide horrekin?

Mitchel printzipioetan oinarritzen bada, bai.

Agiria publiko egin zenetik, praktikak hori erakutsi al du?

Guk dugun informazioaren arabera, ezker abertzalearen apustua oso serioa da. Badakigu agirian jartzen dena praktikan jartzea ez dela erraza. Baina badakigu ere eragile eta alderdi bakoitzak bere zailtasunak dituela, malgutasunez jokatu behar dela. Geuk ere zailtasunak ditugu, eta badakigu noraino heldu gaitezkeen. Denbora kontua da. Denen erritmoa errespetatu behar da, eta zentzu horretan epe ertainera egindako apustua da. Areago, prozesuaren zeregina ez da bakarrik orain agertzen garen eragileena, eragile gehiago erakarri behar dugu.

Polo subiranista hizpide: zer da berau?

Nik ez dut polo hitza erabili sekula. Guk gune subiranista eraiki egin behar dela diogu, eta subiranista izateko garbi izan behar dugula zein den helburua. Egun bizi dugun egoera politikoa gainditzeko soilik gune horrek gaitasuna izan dezakeela uste dugu. Alegia, alderdi bakar batek ez du gaitasunik oraingo egoera gainditzeko, gune horrek bai, gehiengoa atzean izan dezakeelako. Guneak erakutsi dezake aukera dagoela bide politikoetatik subiranotasunaren ildoan aurrera egiteko, ekimen armatuari bidea itxiaraziz.

Ez dirudi EAJk bide horretan sartzeko asmoa duenik. Halaber, gune hitzaren ordez ezker hitza jartzen bada, ez dirudi berehala egingarria.

Denborak erakutsiko du bideak nora eramaten gaituen eta zein parametroekin jokatu dugun. Gerta liteke gunea sortzea, eta gero akordioak egin ahal izatea urratsez urrats, ikuspuntu abertzale eta subiranistetatik alderdi abertzaleen arteko akordioak.

Aralar ez dator bat epe laburrean.

Niri ez zaizkit ulergarri egiten gaiarekiko Aralarrek darabiltzan parametroak. Patxi Zabaletak dio Nafarroan baldintzak ematen direla abertzaleon ekimen bateratu bat aurrera eramateko, eta EAEn ez? Ez dut ulertzen.

Zabaletak dioenez, indar abertzaleek bat egin behar dute minimo batzuetan eta aldi berean nork bere esparru politikoa irabazteko lehiatu.

Eta Nafarroan ez? Zein da desberdintasun politikoa? Nafarroako egoera txarragoa dela? Baldintzak emateko abertzaletasunak Nafarroan bizi duen egoeran bizi behar dugu hemen ere? Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako erkidegoa Nafarroakoaren egoerara iritsi behar al da hori justifikatzeko? Abertzaleok gutxiengoa izan behar dugu baldintzak egoteko?