Oiloen kakara

La Sexta kateko dokumentala: Human Journey. Ingelesez, gaztelaniazko azpitituluekin. Gizakia munduan barrena nola zabaldu omen zen azaltzen ari dira, eta Siberiako etnia baten inguruko erreportajea egin dute horretarako. Ikerlariek eta adituek ingelesez egiten dute, eta azpitituluetan esandakoa gaztelaniaz eman dute. Etnia jakin horren mintzoa entzuten denean, azpitituluetan “hablan en su idioma” jartzen du, besterik gabe. Eta, honatx ustekabea, inguruan aztarrika dabiltzan oiloen hotsa entzuten denean, “las gallinas cacarean” agertzen da telebistaren azpiko aldean. Benetan, ez da txantxa.

Xelebrea kontua. Ondorio bat edo beste ateratzen saiatu naiz.

a) Siberiako nomada horien hizkuntzak, ziur asko, izena izanen du, munduko hizkuntza gehien-gehienek hala baitute. Dokumentala azpititulatu zuenari, ordea, bestela espero edo nahi genuen arren, ez zitzaion garrantzi handiko kontua irudituko, ez baitzuen horren berririk eman, eta “su idioma” triste samar batekin aurkeztu zigun.

b) Oiloen jardunak, berriz, eta hori ere espero genuenaren kontra, uste baino garrantzi handiagoa zuen azpitituluen arduradunaren ustez. Izan ere, oiloak zertan ari ziren nabarmendu eta irudien gainean idaztea erabaki baitzuen. Oiloak kakara egiten ari ziren, eta, nonbait, dokumentalaren harirako garrantzitsua behar zuen horrek. Lastima ez zigula oiloen jarduna itzuli.

c) Komunikazioari dagokionez, kategoria ezberdinak agertu zitzaizkigun: alde batetik hizkuntzak: ingelesa eta gaztelania, biak ere goren mailan. Bestetik “su idioma” delako hori, izen jakinik gabea, eta itzultzeko lanik merezi ez zuena. Eta azkenik oiloen kakara edo garranga. Zalantzak, hiruen arteko distantziaren eta kokapenaren inguruan sortu zitzaizkidan. Azpitituluak jarri zituen horren begietan, zein da Siberiako herritar horien hizkuntzatik hurbilen dagoena? Ingelesa eta gaztelania, edo oiloen kakara? Izan ere, eta hizkuntza aniztasuna eta hiztunen eskubideak indartzen ari diren balioak direla pentsatu nahi dugun arren, gauzak oso bestelakoak direla ematen du batzuetan.

Oiloen hizkuntza-eskubideen inguruko hausnarketarik ez dut inoiz egin, eta ez dakit zer esan. Agian gailu elektronikoetako hizkuntza-aukeretan oiloaren kakara, astoaren arrantza eta zakurraren zaunka ere erantsi beharko dira. Baina garbi dagoena da badela garaia nagusi ez diren hizkuntzen eta herrien izatea errespetu eta estimu handixeagoz tratatzeko.

Azkenak
1936an kontzentrazio esparru izandako Pequeña Velocidad pabiloia mantendu egingo dute Irunen

Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]


Irakasle baten jazarpena eta ukituak
EHUk baieztatu du hainbat salaketa formal jaso dituela eta genero indarkeriaren aurkako protokoloa aktibatua duela

EHUko Errektoretza Taldeak ARGIAra igorritako oharrean zehaztu duenez, Filologia Hispanikoko irakaslearen aurkako salaketen "berri izan zuen unetik abian da protokoloak zehazten duen prozedura". Denuncias Euskal Herria Instagrameko kontuan bost salaketa anonimo... [+]


Tabakoaren kea irensten duten haurrek erretzaile aktiboen antzeko arrastoak dituzte DNAn

Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.


2025-02-12 | Hala Bedi
Maren Lazpiur (Ikasle Abertzaleak): “Gizartean gertatzen ari den gorakada erreakzionario horretan, unibertsitatea ez da salbu gelditzen”

Kurtso hasieran, 2024ko irailean EHUko Bizkaiko campusean lan-zuzenbidea irakasten zuen irakasle faxista baten berri eman zuten ikasleek. Beste irakasle bat salatu berri dute, oraingoan EHUko Arabako campusean Farmazia Fakultatean, sare sozialetan mezu eta ideia erreakzionarioak... [+]


Netanyahuk gerrarekin mehatxu egin du larunbatean preso trukea egiten ez bada

"Hamasek gure bahituak larunbat eguerdia baino lehen itzultzen ez baditu, su-etena amaitu egingo da eta armadak gogor borrokatuko du Hamas garaitu arte", adierazi du Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk, talde palestinarrak preso trukea behin-behinean... [+]


2025-02-12 | Euskal Irratiak
Marieniako lurren aldeko militanteen epaiketa, irailaren 9ra gibelatua

Irailaren 9ra gibelatu dute Kanboko kontseiluan gertatu kalapiten harira, hiru auzipetuen epaiketa. 2024eko apirilean Kanboko kontseilu denboran Marienia ez hunki kolektiboko kideek burutu zuten ekintzan, Christian Devèze auzapeza erori zen bultzada batean. Hautetsien... [+]


Adimen artifizialean 200.000 milioi euro inbertitzeko konpromisoa hartu du Europak

Otsailaren 10 eta 11n ehun bat estatuburu elkartu dira Parisen, Adimen Artifizialaren sektoreko ordezkariekin batera, AAri buruzko laugarren gailurraren kari. Abiadura handian garatzen ari den teknologia horri buruzko kezkak eta galderak entzun badira ere, ez zen horientzako... [+]


Yamili Chan Dzul. Emakume, indigena, prekarizatu
“Gure mugimenduak ahultzeko estrategiaren parte da emakumeak hiltzea”

Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]


2025-02-12 | Iñaki Barcena
Aroztegiaren silogismoa

Silogismo baten argumentuak hiru proposizio ditu, eta horietatik azkena nahitaez ondorioztatzen da beste bietatik. Logika deduktibo horrekin aztertu daiteke, nire aburuz, Nafarroan gertatzen ari den Aroztegiako gatazka sozioekologiko luze eta traumatikoa.

Tesia: Baztango... [+]


Antzinako hegaztien gidaliburua

Poloniar ikerlari talde batek Sevillako Italica aztarnategiko Txorien Etxea aztertu du, eta eraikinaren zoruko mosaikoak erromatar garaiko hegazti-bilduma xeheena dela ondorioztatu du. 

Txorien etxean 33 hegazti daude mosaikoetan xehetasun handiz irudikatuta. Beste... [+]


Despremu deprimituaren ondarea

Berriki landu ditut klasean Etxahun Barkoxeren kobla eder eta hunkigarriak. Gaizo gizona! “Edertasunez praube” sortu zelako hasi zitzaizkion etxeko nahigabeak, baina hamazazpi urtetan zen pulunpaka sartu zorigaitzaren itsasoan, maite zuen Marie Rospide doterik gabeko... [+]


2025-02-12 | Edu Zelaieta Anta
Gainbabesaren desbabesa

Elkarrizketa berritu dugu fakultateko idazkaritzan, auskalogarrenez: urruti daude, euren matrikula egiteko, ikasleak bakarrik etortzen ziren garaiak. Aspaldixko aldatu zen joera, eta gurasoek –nabarmenago amek– gero eta paper aktiboagoa hartzen dute seme-alaben... [+]


Harreman publiko-komunitario-kooperatiboak eraikitzeaz

Gure lurraldeetan eta bizitzetan sortzen diren behar, desio eta ekimenen inguruan gero eta gehiago entzuten dugu harreman eta proiektu publiko-komunitarioak landu beharraz, eta pozgarria da benetan, merkaturik gabeko gizarte antolaketarako ezinbesteko eredua baita. Baina... [+]


Eguneraketa berriak daude