Garagardoa latan? Bai zera!
1909an garagardo fabrika bateko arduradunek American Can konpainiara jo zuten garagardoa latetan gorde eta saldu ote zitekeen jakiteko. Fabrikatzaileek ez zuten, ordea, lata egokirik egitea lortu. 1931n beste saiakera bat egitea erabaki zuen American Canek. Garaiko latek jasan zezaketen presioa ez zen nahikoa garagardoari eusteko eta latorria junturatik lehertuko zen. Bi urteko ikerketa lanen ondoren, garagardoaren eta latorriaren arteko erreakzioa saihesten zuen barne-geruza asmatu eta garagardoarentzat egokia zen ontzia lortu zuten. Baina garagardo fabrikatzaileek ez zuten halako berrikuntza erradikalean sinistu eta American Cani ederki kosta zitzaion asmakizuna saltzea.
New Jerseyko Newark hirian bazen garagardo fabrika txiki bat, Gottfried Krueger-ena. Gottfried bera 1926an hil zen eta AEBetan alkohola hamahiru urtez debekatuta egon ondoren, familia-negozioa porrotetik gertu zen. Debekua altxatzean, gainera, langileek greba luzea hasi zuten.
Horrenbestez, Kruegertarrek ez zuten ezer galtzeko. Gainera, American Canek ekipamendua doan instalatzea eskaini zien eta enpresa txikiak ez zituen latak ere ordaindu beharko esperimentuak arrakastarik ez bazuen. 1933an 2.000 lata egin zituzten, proba moduan, eta edaleen %91k produktua gustuko izan zuten.
Duela 75 urte, ordea, garagardo latak merkatura iritsi zirenean, erosleek berrikuntzaren truke ordaintzeko erabakia hartu behar zuten. Baita egin ere. Urtea amaitu baino lehen, 1935eko abenduan, AEBetako 37 fabrika garagardo lataratua ekoizten ari ziren.
Baina ez zirudien estatubatuarren moda iragankorra baino izango ez zen lata hura ozeanoaz bestaldean zabalduko zenik. Urtebete lehenago, 1934an, Sanders Watney garagardo ekoizle britainiarrak zera esan zuen World Press Review aldizkariko artikulu batean: “Herrialde honetan ez dut uste garagardo laten eskaerarik izango denik. Pentsaezina da latek pintak, pinta erdiak edo botilak ordezkatzea. Lataratzeko ohitura hazten ari da, baina ez dut uste edarietara hedatuko denik”. 1954an 1,5 milioi garagardo lata saldu ziren Erresuma Batuan, 1957an 70 milioi, 1970ean 490 milioi, 1985ean 1.900 milioi....
Kasu Hegoaldeko begirada horri. Lehen-lehenik desmitifikatu larre berde, etxe zuri eta teila gorrien lur ederrekiko miresmen itsua, halako maitasun inkondizionala, hizkerari eta ustezko bizitzeko manerari loturiko fetitxismoa. Utz, Ruper Ordorikari sarri entzun gisan,... [+]
Korrika eta presaka ekarri dute megafonoa. Hau onartezina da. Hau ezin da onartu. Denok batera oihu egin dezagun, ezin dugu honela jarraitu. Zurean ere sartu direla? Bai arrazoi duzu, jo ditzagun txaloak zuretzat. Hurrengo astean hemen batuko gara denok eta aurre egingo diegu,... [+]
Iragarritako heriotza baten kronika. Donostiako Udalak Egiako Kaleko Afari Solidarioak debekatu ditu, «segurtasunaren» aitzakian. Bizpahiru urte dira Egian segurtasuna guztien ahotan dagoela, eta azken hilabeteotan, talde eskuindarren gorakadarekin, egoerak okerrera... [+]
Azken asteetan mobilizazio arrazistak piztu dira Gasteizko Errota eta Donostiako Egia auzoetan, eta biek iragarri dute asteroko deialdiei eusteko asmoa. Haien artean desberdintasunak daude, baita antzekotasun asko ere: sustatzaileak anonimoak izatea, konfrontazioa bilatzea, edo... [+]
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Mendirik altuenetako okoilu gordeetan. Ziztu biziz haize hotzak zazpi hilabetez neguztatzen duen zokoan. Udan igotzen dituzten azienda saldoek motzean eusten dioten belaze bazterretako zuhaixken altzoan. Bertan ezin biziraunari eutsi eta basoak ere txil egin eta urrun-urrunera... [+]
Sardina bat... bi sardina... topatu ziren...
Atlantikoan, Mediterraneoan, Indikoan, Pazifikoan… Gauez bada, 25-55 metroko sakoneran; egunez sakonago, 100 metrorainokoan, harrapariengandik babesteko.
Udazken betean gaudela arnas bideei erreparatu beharra daukagu, garai honetan ia gehienok izango baitugu katarroren bat. Hori bakarrik denean gustura, arnasbideetako gaitz larriagoak zeharo gaiztotuta dabilzkigulako azkenaldian. Gure artean aurre zaintza egitea ohitura zabaldua... [+]
Hainbat eragile antifaxista eta antirrazistak antolatuta, Lo que no te cuentan de Donosti (LQNTCDD) taldearen kontrako elkarretaratzea antolatu dute, datorren astelehenean 20:00etan, Amarako Easo plazan. Telegram kanal horretatik, leku horretan deitua dute asteroko... [+]
2020an birjabetu zuten espazioa Portugaleten, eta horren harira epaituko dituzte bederatzi pertsona azaroaren 5ean. Ostiral honetan manifestaziora deitu dute, 'Okupazioaren kontrako erasoak gelditu' lelopean.
Badok-ek, Berriako musika atariak, 15 urte bete ditu. Bi ekitaldi ezberdin antolatu dituzte urteurrena ospatzeko, bata Hendaian azaroaren 16an eta bestea Durangoko Azokan. Hainbat artista izango dira bertan. Euskal musikaren gaur egungo egoeraren erradiografia txikia ere eskaini... [+]
WikiProject AI Cleanup proiektuari ekin diote Wikipedian: "Adimen Artifizialaren garbiketa", nolabait esatearren. Wikilari boluntarioak momentuz ingelesez, frantsesez eta alemanez hasi dira adimen artifizialaren bidez sortutako materialak detektatu eta (okerrak... [+]
Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]
"Alternatiba sozialista indartzera bidean" GKSk eta IAk eztabaidarako, hausnarketarako eta aldarrikapenerako espazioak antolatzeko beharra azpimarratu dute, eta horren baitan antolatu dute Gazte Topagune Sozialista. Ostegunetik hasita igandera arte izango da Altsasun.