Gustavo Puerta kritikariak Gasteizen emaniko hitzaldi batean gaur egungo haur literatura kritikatu zuen nahiko gogor. Irakasteko liburuak, liburu errealistak eta heztekoak argitaratzen direla zioen. Eta nire poltsan Joan Portellen liburu hau nuen; Portell ezaguna dut bera ere kritikaria delako eta katalanez argitaratzen den Faristol aldizkariko zuzendaria.

Erran nahi baita… bihotza erdibiturik ekin niola liburua irakurtzeari, ustez egilearekiko sinpatia eta konfiantza, baina bestalde liburuaren izenburuari usain txarra zerion.

Niri ez zaizkit liburuak gustatzen! honek badu aurretik argitaraturiko beste batzuen antza –gure artean Pello Añorgak idatzi zuen antzeko bat–, eta irakurleak badaki idazle batek liburu bat idatzi baldin badu ez dela izango liburuen kontra aritzeko; hots, juxtu kontrakoa bilatu nahi duela eta horretarako irakurlearen konplizitatea bilatzen duela idazleak nahi duen lekura eramateko, irakurzaletasunaren aldeko jarrera batera.

Portellek muturreko egoera du abiapuntu: Joan Letra Zauri gazteari liburuak besterik ez dizkiote oparitzen, amak liburuak, aitak liburuak, aitona-amonek ere –liburu saltzaileak izanik– liburuak oparitzen dizkiote eta Joan kokoteraino dago. Horregatik erabakitzen du libururik ez irakurtzea.

Lagunekin futbolean ibiltzen da, gustura, baina halako egun batean beheko auzokoak ume txikia uzten dio “bost minutuz” bere ardurapean. Umearen negarren aurrean liburuetako ipuinak izango dira Joanen salbazioa. Eta liburuetatik jasotzen du Joanek behar duen laguntza eskola etorri berria den neska batengana hurbiltzeko ere.

Idazkera zaindua eta estilo arina dituen liburua berehala irakurtzen da, agian dituen zailtasun handienak hizkiak koloretako irudietan agertzeagatik ditu. Alegia, maketazioagatik, irudiaren eta testuaren irakurketa ez dela ondo egiten zenbaitetan. Baina liburua arin irakurri arren, idazleak liburuen aldeko ideia orijinalak eta sinesgarriak azaldu arren, arestian aipaturiko didaktismoa, edo hezteko asmoa oso nabarmena da, pisu gehiegi du eta ez du erakargarri bilakatzen istorioa.

Alde horretatik onartu behar dut Gustavo Puertak arrazoia zuela hitzaldi hartan. Haurrentzat egiten diren liburuetan ematen du horrelako presa dagoela, axolagabekeria; ez zaiela behar duten arreta jartzen (kasu honetan, nire ustez, irudietan eta hauen maketazioan bada horrelako zerbait; eta antzeko zerbait esan genezake itzulpenei buruz, gero eta gehiagotan ikusten baitugu –honelako liburuetan bakarrik– itzultzaile enpresa bat, eta ez pertsona bat).